HENK VAN GELDER
Het begon met de man van Fact. Hij was een heer van middelbare leeftijd in een vrijetijdsvest, die ondanks zijn norse oogopslag als rolmodel fungeerde in een reclamecampagne voor een nieuw Amerikaans sigarettenmerk. Het heette Fact en werd, anno 1977, met rationele argumenten aan de man gebracht.

De slagzin luidde zodoende: "I'm realistic, I only smoke Facts." Tijdens de kerstdagen van dat jaar onderging de tekst op zes billboards in San Francisco echter een kleine, maar wezenlijke verandering. Opeens stond er: "I'm real sick, I only smoke Facts".De ingreep betekende het debuut van een nieuwe actiegroep, die zich Billboard Liberation Front noemde en naar eigen zeggen was opgericht door 'een schemerachtige kliek van te weinig gestimuleerde reclamemakers'. Zij bleven vooralsnog anoniem, maar gaven wel meteen blijk van veel gevoel voor publiciteit. Normaal gesproken zouden immers maar weinig voorbijgangers hebben opgemerkt wat er met die billboards was gebeurd. En bovendien bleef het maar korte tijd zichtbaar; de fabrikant, de grote R.J. Reynolds Tobacco Company, maakte de correctie snel ongedaan. Het billboard-bevrijdingsfront was echter zo schrander om meteen een persbericht rond te sturen, compleet met foto's van vóór en na de actie.

De strijdmethoden van het Billboard Liberation Front zijn sindsdien goeddeels onveranderd gebleven. Zo werd het merk Marlboro gewijzigd in Marlbore, om aan te geven hoe saai en slaapverwekkend de Marlboro-cowboy in de ogen van de bevrijders was geworden. De oproep Think different van Apple Computers veranderde in Think disillusioned of Think doomed. En door de letters op een bord voor Camel-sigaretten door elkaar te gooien en af te dekken, ontstond de tekst Am I dead yet?Ook vorige week was het front weer actief, maar nu op een iets andere manier. Op dertien billboards van technologische bedrijven in Silicon Valley werden waarschuwende plakkers aangebracht, in de vormgeving van een foutmelding op de computer: "Fatal error - Invalid Stock Value - abort/retry/fail." Zo werd de IT-reclame, aldus de actievoerders met bijpassend cynisme, onherstelbaar verbeterd.

Een overzicht van de activiteiten is te vinden op de internet-site van het BLF (www.billboardliberation.com) die ook uiterst praktische instructies bevat voor wie op soortgelijke wijze aan de slag wil gaan. Daaruit valt allereerst te leren hoe er met de tekst kan worden gemanipuleerd: fotografeer het reclamebord, blaas de foto op tot ware grootte, knip dan de benodigde letters uit en plak die tenslotte met rubberlijm over het echte billboard heen.

Voorts dient de locatie vooraf uitvoerig te worden geïnspecteerd: is het nodig zelf een ladder mee te nemen (soms blijkt er achter het bord, bijvoorbeeld op het dak van een gebouw, gewoon een ladder te liggen), wanneer lopen er de meeste mensen langs en hoe groot is op verschillende momenten het risico op heterdaad betrapt te worden? Een andere tip: neem een camera mee. Niet alleen om de foto's voor het persbericht te maken, maar ook om alibi te hebben voor een argwanende agent: "Ik ben nachtfotograaf, en vanaf deze plek heb je een schitterend uitzicht op de brug..." Of woorden van dergelijke strekking.

Nederlandse navolgers lijkt het Amerikaanse front niet te hebben. Hier blijft het verschijnsel vooralsnog beperkt tot aanvullende teksten uit de spuitbus. Het reclamevakblad Adformatie, dat laatst melding maakte van de BLF-site, wijst op Deventer, waar de autoreclame doorgaans wordt gesaboteerd met de aansporing: "Ga toch fietsen."

In de jaren zestig had Amsterdam trouwens al de anti-rookmagiër Robert Jasper Grootveld, die een grote kanker-K kladde op alle sigarettenreclame. Maar toen was van professionele actietechnieken nog geen sprake.

Eerder verschenen in deze rubriek:

De zigzaggende videobranche
(21 november 2000)
Slappe slogans
(14 november 2000)
Het katholieke gevoel
(7 november 2000)
Artisticiteit vs publiekswerving
(31 oktober 2000)
Niet met ons ijs
(24 oktober 2000)
Doe mee met de BB
(17 oktober 2000)
Scoren met slechte smaak
(10 oktober 2000)
Wondermiddeltjes en flauwekul
(3 oktober 2000)
Laat je hart spreken
(26 september 2000)
Verborgen twijfels
(19 september 2000)
Reclame is hartstikke onschuldig
(12 september 2000)
Reclame maken voor reclame
(5 september 2000)
Het publieke wolmerk
(29 augustus 2000)
Niet alleen voor zware gevallen
(22 augustus 2000)
Niet bang zijn
(15 augustus 2000)
Heeft u nog een leuk idee?
(8 augustus 2000)
Kan Verona de Expo redden?
(1 augustus 2000)
Minder runderen
(25 juli 2000)
Naakt op de roltrap
(18 juli 2000)
Betutteling onder vuur
(11 juli 2000)
'Geleende' kunst in de reclame
(4 juli 2000)
Welk chocolaatje eet De Cock?
(27 juni 2000)
Sensationele bierreclame
(20 juni 2000)
Vijf seconden energie
(13 juni 2000)
Het ons-gevoel van bier
(6 juni 2000)
Weg met het opgeheven vingertje
(30 mei 2000)
Boze baby's komen verder
(23 mei 2000)
Anti-reclame beloond
(16 mei 2000)
Door de ogen van een MS-patient
(9 mei 2000)
Plassende voetbalfans
(2 mei 2000)
Vindingrijke omroepen
(25 april 2000)
Hitler rukt op in de reclame
(18 april 2000)
Schnabbelende sterren
(11 april 2000)
1943
(4 april 2000)
Greenaway's stokpaardjes
(28 maart 2000)
Leuk, niet suf
(21 maart 2000)
Spijkerbroeken-flauwekul
(14 maart 2000)
Levende doden
(7 maart 2000)
Reclame als waarschuwing
(29 februari 2000)
Goeiedag en 25 mille in de knip
(22 februari 2000)
Peter-Jan en de tere kinderziel
(15 februari 2000)
Tekenen des tijds
(8 februari 2000)
Tekenen des tijds
(1 februari 2000)
Reclameheld van de eeuw
(1 februari 2000)
Reclame zonder glamour
(25 januari 2000)
Levende reclame
(18 januari 2000)
Gesnoerde monden
(11 januari 2000)
Naadloos over naar de koffie
(4 januari 2000)

Eerder verschenen artikelen in het archief.

( a d v e r t e n t i e s )