MARKUS MEULMEESTER
Het live radiogesprek - de laatste jaren steeds populairder - heeft andere eisen en wetmatigheden dan het kranteninterview. Nieuwe Revu-redacteur en NRC Handelsblad-medewerker Frénk van der Linden spreekt zelfs van een zeer groot verschil.

Hij werkt al zo'n vijf jaar voor het NPS- programma Uit het nieuws en maakt portretterende interviews. Hij is verder vaste invalkracht bij programma's als Rechtenkwesties, Het Geding en Tegengas."Schrijven doe je achteraf", zegt Van der Linden, "vaak in de rust van een werkkamer. Je componeert je stuk, brengt nuances aan. Een live uitzending gebeurt on the spot, de luisteraar 'hoort' jou als het ware op de vingers en luistert over je schouder mee. Een verkeerd woord, een mislukte vraag en hij draait je weg. Bij de radio moet je eerst een vishaak in het oor van de luisteraar slaan, soms provoceren en spanning in het gesprek houden."

Van der Linden vindt het maken van radio een 'kunde' en schrijven meer een 'kunst'. "Radiomaken is een ambacht. Meer werken. Het rode lampje gaat branden en het rode lampje gaat uit en daartussen moet gepraat worden. Een artikel schrijven is extreem veel moeilijker en kan zelfs literatuur worden. Verder kan je in je stuk de vragen zo scherp formuleren als je wilt en van een in werkelijkheid tien uur durend gesprek een monoloog van 19 minuten maken."

Vrij Nederland-journalist Max van Weezel, die al zo'n vijftien jaar voor de omroep werkt, vindt het jammer dat de radio min of meer gedicteerd wordt door het lowbudget-beleid. "Er is steeds minder geld beschikbaar. Daarom zie je bij de radio ook steeds meer live- programma's. Dat is ook makkelijker als er breaking news is. Bij een uitgebreide gemonteerde documentaire zoals die op Radio 5 nog te horen zijn, breek je niet zo maar in."

Van Weezel is nu vooral bij de NOS (Radio 1-journaal en Met het oog op morgen) en de VARA (Punch) te horen. Het teamwerk bij de radio vindt hij prettig. Zeker als je bij gebeurtenissen zoals het neerstorten van een Concorde, het afbreken van belangrijke vredesonderhandelingen, of de vuurwerkramp in Enschede het hele programma om moet gooien. "Je adrenaline giert dan behoorlijk door je lichaam. Dat maakt het bij de radio juist zo leuk en collectief spannend."

Als journalist is hij veel solistischer bezig. Het schrijvend werk kost hem veel meer tijd. "Je bent als weekbladjournalist soms weken met een verhaal bezig. Bij de radio en zeker bij de actualiteitenrubrieken zit je veel dichter op de actualiteit."

De bedreven journalist John Jansen van Galen, o.a. columnist bij Het Parool en vaste presentator op zondag van het Radio 1-programma Met het oog op morgen werkt al meer dan dertig jaar voor de omroep. Hij vindt live radiomaken tamelijk moeilijk omdat je toch in kort bestek - "zeg maximaal tien minuten" - een afgerond portret moet kunnen afleveren, in mooie zinnen en heel alert. "Ik heb soms wel eens het gevoel dat als de uitzending afgelopen is, ik eigenlijk een andere vraag had moeten stellen. Je rol bij het schrijven van een stuk is veel sturender."

Jansen van Galen richt zich in zijn interviews meer op inhoud dan op persoon en emotie. "Ik ben meer schoolmeester dan psychiater. Meer meester dan weldoener." Wezenlijk vindt hij wel dat tijdens de live- uitzendingen de geïnterviewden tegenover hem zitten. "Je kan dan op lichamelijke reacties reageren en dat maakt het veel spannender."

Spijtig vindt hij het verdwijnen van het gemonteerde verhaal, het zogeheten klankbeeld. "Er is veel meer live dan vroeger. Bij Radio 1 wordt vrijwel de hele dag live uitgezonden. Er is nauwelijks tijd meer voor het maken van een mooie documentaire. De radio wordt naar mijn mening eigenlijk steeds slechter, vluchtiger, voorspelbaarder, minder origineel. Eigenlijk steeds meer middle of the road. En dat is jammer."

Eerder verschenen in deze rubriek:

Hoe wilt ú begraven worden?
(2 oktober 2000)
Ik lach om niet te huilen
(25 september 2000)
VPRO breekt belofte
(18 september 2000)
Alles wat riekt naar klank
(11 september 2000)
Allemaal naar de NROD!
(4 september 2000)
BNN beroert de radio
(28 augustus 2000)
Ûûûûûûh...
(21 augustus 2000)
Radio 1 wordt er niet beter op
(14 augustus 2000)
Niet te koop
(7 augustus 2000)
Boeddha is boos
(31 juli 2000)
Met een kristalletje de wereld rond
(24 juli 2000)
Wij willen Wielaert
(17 juli 2000)
De etterbak van het peloton
(10 juli 2000)
Nachtelijke reis
(3 juli 2000)
Voetbal op de radio
(26 juni 2000)
Oren wassen
(5 juni 2000)
'Jazz is een plicht'
(29 mei 2000)
Hemelse modder
(22 mei 2000)
De toekomst van de radio
(8 mei 2000)
Ochtendmensen
(1 mei 2000)
Red Beatrix!
(17 april 2000)
Spervuur
(10 april 2000)
Opwindende radiotijden
(3 april 2000)
De lof der vrijzinnigheid
(27 maart 2000)
Tijdsbeeld in geluid
(13 maart 2000)
Een voorbeeld voor Radio 1
(6 maart 2000)
Radio op cd
(28 februari 2000)
Pete Felleman (1921-2000)
(21 februari 2000)
Internet op de radio
(14 februari 2000)
Bedroevend nieuws
(7 februari 2000)
Nieuws moet niet leuker
(31 januari 2000)
De macht van het getal
(24 januari 2000)
Muzikaal verhaal
(17 januari 2000)
Ons nationaal product
(10 januari 2000)
De eerste Millennium-placenta
(3 januari 2000)

Eerder verschenen artikelen in het archief.

( a d v e r t e n t i e s )