HANS DULFER
Mijn ouders hadden in de jaren vijftig geen radio-distrubitie. "Dat is voor die rooien", zei m'n moeder altijd en daarmee bedoelde ze de door haar verafschuwde aanhangers van de PvdA en de VARA.

Wij hadden een echte radio, een modern gestileerde Philips waar namen als Hilversum, Hamburg en Stavanger trots op de zenderzoeker stonden. Met moeite kon je die zenders af en toe even storingvrij ontvangen en dan keken mijn ouders apetrots terwijl bij mijn rooie vriendjes thuis alles spathelder uit dat oerlelijke distributie kastje kwam. Toch had ik aan beide ontvangstmogelijkheden niets. Ik wilde The Voice of America horen. Dat was een USA propaganda zender waarop Willis Connover 's avonds laat een jazzprogramma had dat z'n weerga niet kende. De herkenningstune was een uitvoering van Take the A train door het Duke Ellington orkest. Een oerharde bassdrum knal als binnenkomer en vervolgens Ellington zelf met wat piano akkoorden voor de band glorieus invalt.

"Take the A trainO", de rillingen liepen door je lijf! Op een dag kwam een vriendje uit het kamp van de rooien bij mij langs met een pakje onder z'n arm. Dat hij langs kwam beviel m'n moeder niet, want zo'n jongen zou wel eens een verderfelijke invloed op mij kunnen hebben en dat het ook wel eens omgekeerd zou kunnen zijn kwam toen nog niet bij haar op. Maar goed, in het pakje zat iets wat ik nog nooit gezien had. Een kristal-ontvanger! En die was voor mij.

Zo'n kristal-ontvanger bestond uit een klein doosje waarin een paar koperdraadjes, een spoeltje met condensator, een batterij en een blokje kristal. Door met het koperen draadje op verschillende punten van het kristal te drukken werden radiozenders ontvangen. Met een eenvoudige koptelefoon was vervolgens met dit kleine wonder van techniek radio- geluid te horen. En hoe!

De zender die het best te ontvangen was, bleek 'The Voice of America' te zijn. Avond aan avond lag ik in mijn bed al priegelend met de koperdraadjes naar het jazzprogramma te luisteren en de eerste acht maten van Take the A train werden voor altijd in m'n geheugen gezet. De kristalontvanger kostte bijna niets, gebruikte geen electriciteit en stoorde niemand omdat de ontvangst via de koptelefoon liep. Al spoedig bleek dat er nog veel meer zenders op het kristal zaten. Een wereld ging voor me open, vrijheid om te beluisteren wat je wilde. Geen Distributie programma's en geen censuur van je ouders van wie je nog wel de openingsmelodie van Avro's Bonte Dinsdag Avond Trein mocht beluisteren, maar vervolgens naar bed werd gestuurd met de mededeling "dat het morgen weer vroeg dag zou zijn". Maar als zij dachten dat ik allang sliep, luisterde ik met m'n koptelefoon de wereld af.

Een soort internet avant-la lettre dus, die kristalontvanger. Keuzevrijheid en veel verrassingen. Ik leerde de wereld kennen via een klein stukje kristal.

Dus dacht ik laatst "ik zou nog wel eens zo'n kristalontvanger willen hebben, al is het maar uit nostalgie". Na wat vergeefse pogingen adviseerde iemand me op internet te kijken, dus toetste ik vol verwachting "kristalontvanger" in. Met de wetenschap dat het intikken van m'n eigen naam (wie doet dat niet!) al 9.873 hits oplevert, verwachtte ik een royaal aanbod van kristalontvanger dealers en tenminste honderd mogelijkheden om zelf zo'n ding in elkaar te zetten. Mis! Met moeite kwamen er zeven hits tevoorschijn waarvan er zes afvielen omdat het woord terloops gebruikt werd en van de zevende bleek het "URL Not Found". Een typisch voorbeeld van internet. Een apparaatje dat door een hele generatie gebruikt is en waarmee menig beroemd geworden radio geleerde z'n carrière begon, uit de historie verbannen. En dat alleen omdat de kristalontvanger niet meer te koop is en dus geen economische waarde meer heeft. Jammer, ik had er best wat voor over gehad.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Wij willen Wielaert
(17 juli 2000)
De etterbak van het peloton
(10 juli 2000)
Nachtelijke reis
(3 juli 2000)
Voetbal op de radio
(26 juni 2000)
Oren wassen
(5 juni 2000)
'Jazz is een plicht'
(29 mei 2000)
Hemelse modder
(22 mei 2000)
De toekomst van de radio
(8 mei 2000)
Ochtendmensen
(1 mei 2000)
Red Beatrix!
(17 april 2000)
Spervuur
(10 april 2000)
Opwindende radiotijden
(3 april 2000)
De lof der vrijzinnigheid
(27 maart 2000)
Tijdsbeeld in geluid
(13 maart 2000)
Een voorbeeld voor Radio 1
(6 maart 2000)
Radio op cd
(28 februari 2000)
Pete Felleman (1921-2000)
(21 februari 2000)
Internet op de radio
(14 februari 2000)
Bedroevend nieuws
(7 februari 2000)
Nieuws moet niet leuker
(31 januari 2000)
De macht van het getal
(24 januari 2000)
Muzikaal verhaal
(17 januari 2000)
Ons nationaal product
(10 januari 2000)
De eerste Millennium-placenta
(3 januari 2000)

Eerder verschenen artikelen in het archief.

( a d v e r t e n t i e s )