ELSBETH ETTY
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ROEL JANSSEN

26 september 1998

Morele politie?

De vrijheid in Nederland loopt groot gevaar, als je tenminste het weekblad HP De Tijd mag geloven. ,,Iedereen die iets wil gaan zeggen of schrijven over criminele Marokkanen, geitenwollensokken-welzijnswerKan regel niet uitvullen kers, dikke Duitsers, geile Surinamers, stugge Friezen of luie journalisten is gewaarschuwd: de kans is groot dat hij ter verantwoording wordt geroepen door de nieuwe morele politie.''

Nu gaat er geen dag voorbij of ik lees wel iets over criminele Marokkanen. De dikke Duitser Kohl is volop in het nieuws. Welzijnswerkers en geile Surinamers houden zich even koest, maar de stugge Friezen die als ministers het kabinet zijn binnengerukt roeren zich des te meer. Waarom heeft de nieuwe morele politie niet al duizenden journalisten opgepakt? Het moet zijn omdat ze te lui zijn om zich te laten arresteren.

Die levensgevaarlijke 'morele politie' waar HP De Tijd zo overspannen alarm over sloeg, blijkt zich te verschuilen achter het Meldpunt Discriminatie. Ook anderen denken dat dit meldpunt een dekmantel moet zijn van obscure wegbereiders van een totalitair bewind. De Telegraaf noemde het Meldpunt 'de gewetenshezbollah'. Terroristen dus. In Het Parool viel te lezen dat het Meldpunt ,,tot dusver alleen columnisten heeft aangegeven bij de politie''. Censors dus.

Als het allemaal waar zou zijn, moeten wij op de barricaden voor de vrijheid van meningsuiting. Gelukkig slaat het nergens op. De Anti-Discriminatie Bureaus en Meldpunten hebben het, voor zover ik weet, helemaal niet gemunt op de persvrijheid, maar rapporteren incidenten op het gebied van achterstelling van mensen wegens hun afkomst, sekse, godsdienst of huidskleur en op het gebied van de belediging van bevolkingsgroepen.

Als ik de mening verkondig dat zij nuttig werk verrichten - en dat lijkt me in het algemeen wel het geval te zijn - dan ben ik in het modieuze spraakgebruik dus iets heel ergs: politiek correct. Ook dat schijnt niet ongevaarlijk te zijn, ongeveer even bedreigend als de gewetensgestapo zelf. Zeg je bijvoorbeeld dat het geen pas geeft om een zwarte voor nikker uit te maken, een jood smaus te noemen of een asielzoekster te verstikken met een kussen, dan kun je rekenen op honende reacties: bah!, politiek correct!

Wat zou het eigenlijk betekenen? Wat de één correct vindt, is volgens de ander juist incorrect. Het begrip betekent dus gewoon niets. Van oorsprong is het een aanduiding voor een nogal onverdraagzame emancipatiecampagne van feministische en zwarte geleerden aan Amerikaanse universiteiten. Het wordt uitsluitend pejoratief gebruikt.

En niet zo zuinig ook. Of het nu de recensie van een kinderboek of een dansvoorstelling betreft, een film of een omroepvereniging, de woningbouw of het toerisme: in elke context dient het etiket 'politiek correct' als afdoende negatieve kwalificatie: 'Opmerkelijk genoeg was ik me nauwelijks bewust van het politiek correcte karakter van Terlouws werk'; 'Thuisblijven is wel de radicaalste oplossing voor de politiek correcte toerist'; 'Hulp aan de Antillen wordt gegeven door de voormalige en zich politiek correct schuldig voelende kolonisator', 'Hiltermann kwam in aanvaring met de immer politiek correcte Avro'. Een goeie grap, dat laatste. Zeker voor wie iets van de geschiedenis, bijvoorbeeld van de Tweede Wereldoorlog, afweet.

Willem Breedveld beschreef in Trouw zijn huiver voor het politiek correcte denken als volgt: 'je wordt geacht je braaf te conformeren ook als jouw voorkeuren totaal anders zijn en je daar ook graag uiting aan wilt geven'. Eerlijk gezegd is het precies andersom: als je uiting wilt geven aan je afkeuring van discriminatie, word je uitgescholden voor 'politiek correct', onverdraagzaam, morele politie, gewetensterrorist. De achterliggende boodschap luidt: protesteren tegen discriminatie is not done, discrimineren mag.

Maar het mag niet. Deze week moest Leen van Dijke, fractievoorzitter van de RPF in de Tweede Kamer, voor de rechter verschijnen op verdenking van belediging van een bevolkinsgroep. Hij had (lang geleden alweer) in een vraaggesprek praktiserende homoseksuelen op een lijn gesteld met dieven en fraudeurs. Later heeft hij daar zijn excuses voor aangeboden, zodat er eigenlijk helemaal geen reden is voor een strafrechtelijke vervolging. Interessant is niettemin, dat hij zich tijdens de behandeling van de zaak beriep op de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst en daarmee dus toch het recht opeiste om de gewraakte vergelijking te maken.

Ik zie niet in dat de vrijheid van godsdienst een geldig argument is om desgewenst te discrimineren en te beledigen. Dat was het niet toen het evangelistenechtpaar Goeree zo'n tien jaar geleden met een beroep op de bijbel anti-semitische pamfletten verspreidde, dat was het niet toen fanatieke islamieten om de dood van Salman Rushdie schreeuwden. Het belijden van een religieuze overtuiging geeft iemand geen vrijbrief om anderen iets aan te doen.

Toch hoop ik van harte dat Van Dijke wordt vrijgesproken. Hij heeft vast niet de intentie gehad om homoseksuelen te beledigen. Daar komt bij dat er zo terughoudend mogelijk moet worden omgesprongen met het vervolgen van strafbare uitingen. Waar het om draait, is de vraag of een kwetsbare bevolkingsgroep bescherming nodig heeft tegen ophitsing. Homoseksuelen in Nederland kunnen het, denk ik, inmiddels ook wel zonder de rechter stellen. Net als de 'christenhonden' die zich door Theodor Holman beledigd voelden.

Op de vrijheid van meningsuiting kunnen we niet zuinig genoeg zijn. Het is, na het recht op leven, het belangrijkste mensenrecht en misschien is zelfs deze hiërarchie onjuist, omdat er zoveel mensen hun leven voor de vrijheid van meningsuiting hebben gegeven. Echter, discriminatie, bedreiging en opjagen van mensen die in het verdomhoekje zitten valt niet onder die vrijheid. Een mening kan nooit strafbaar zijn, een beledigende uitlating wel. Aan dat onderscheid moet, wil het hier enigszins leefbaar blijven, worden vastgehouden.

Niemand wil een censor, een morele politie of een gewetenshezbollah. Maar dat er meldpunten bestaan waar mensen hun grieven kwijt kunnen en advies kunnen vragen, is wel een rustgevend idee.

Dan maar politiek correct.

Elsbeth Etty