ELSBETH ETTY
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ROEL JANSSEN

29 augustus 1998

Nieuwe zedelijkheid

In de laatste aflevering van Zomergasten vertoonde Alex van Warmerdam beelden van kolderieke knokpartijen tussen volksvertegenwoordigers in Rusland en Taiwan. Het parlement als pandemonium. Slaan, stompen, schoppen, smijten, bijten, krijsen: klassieke slapstick, waaruit blijkt dat zinloos geweld ook wel eens om te lachen kan zijn. Zolang het tenminste niet je eigen parlement is waar krankzinnigen met elkaar op de vuist gaan. En wij maar klagen dat het debat over de regeringsverklaring van het tweede kabinet-Kok zo saai, saai, saai was.

Gelukkig zorgde de vieze man van het CDA, Hans Hillen, voor het broodnodige amusement. Het Binnenhof mag dan overdag saai, saai, saai zijn, in het donker worden er de katjes geknepen. Hillens klacht over het gebrek aan huwelijkstrouw van Kamerleden lijkt alles te bevestigen wat de afgelopen weken in alle toonaarden te horen viel over de dreigende ondergang van de samenleving als gevolg van seksuele immoraliteit, hedonisme, exhibitionisme, decadentie en losbandigheid.

Overspel komt het meeste voor bij de PvdA en D66, weet Hillen, maar ook in het CDA kunnen de hormonen flink opspelen. Is dat nieuws? De CDA 'er vindt van wel en wil dat de parlementaire pers meer schrijft over liefdesaffaires van politici, in het algemeen, maar ook met naam en toenaam, vooral als het om mensen gaat die in het openbaar hoog opgeven van het gezin als hoeksteen van de samenleving.

Op dit punt, maar dan ook alleen op dit ene, valt er iets te zeggen voor zijn oproep aan journalisten om wat meer te gluren in slaapkamers, al blijft het een onsmakelijk idee van journalistiek. Maar Hillen heeft gelijk: wie de huwelijkstrouw propageert als publieke norm in het kader van de christelijke gezinspolitiek, mag op schending van die norm worden aangesproken. Overigens maakt dit criterium alleen het overspel van CDA -politici en mogelijk van vertegenwoordigers van de kleine christelijke partijen journalistiek relevant.

Volgens Hillen hoort niettemin het promiscue gedrag van iedere politicus, van welke partij dan ook, onderwerp te zijn van onthullingsjournalistiek, want in zijn optiek zijn ,,mensen die op dit vlak gemakkelijk te verleiden zijn, dat misschien ook op een ander gebied''. Hier gaat een wereld van chantage en riooljournalistiek voor ons open. De Telegraaf meldde dinsdag op de voorpagina dat de Amerikaanse pers nu worstelt met de vraag of en hoe aan het publiek moet worden verteld dat Clinton zou hebben toegekeken hoe Monica Lewinsky zichzelf bevredigde met een van de president gekregen sigaar. Wie het verzwijgt, schendt de Hillen-norm voor politieke journalistiek. Wie het meldt, maakt zich schuldig aan pornografie. In beide gevallen kraaien de fatsoensrakkers het uit.

De kwestie is letterlijk zo oud als de weg naar Rome. Hillen heeft het volste recht op zijn eigen seksuele moraal, maar waarom toch, in hemelsnaam moet de roomse zedelijkheid altijd maar weer aan andersdenkenden worden opgelegd en nu ook alweer via journalistieke smakeloosheid worden afgedwongen? Eerder al pleitte hij voor wettelijke beperking van de mogelijkheid tot echtscheiding.

Het is allemaal heimwee naar de dagen van minister van Justitie E.R.M. Regout, toen de Rooms-Katholieke Staatspartij het voor het eerst voor het zeggen kreeg op het gebied van de openbare zedelijkheid. Daar hebben we decennia lang de ellende van ondervonden. Bij de wet-Regout werden in 1915 strafbepalingen ingevoerd of verscherpt met betrekking tot pornografie, pornoscopie (voor de eerbaarheid aanstotelijke afbeeldingen), propaganda voor geboortenbeperking, homoseksualiteit tussen meerder- en minderjarigen, verleiding tot ontucht van minderjarigen van onbesproken gedrag en koppelarij (het bordeelverbod). Tegelijk werden de straffen op abortus en het hazardspel - interessante combinatie - verscherpt. Dit alles ,,ter beteugeling van de zedeloosheid''.

Achteraf typerend is dat allerlei vormen van 'zedeloosheid' in de wet-Regout op één hoop werden gegooid: homoseksualiteit, abortus, prostitutie, pornografie. Precies hetzelfde doen de intolerante homofoben die kans zien de Amsterdamse Gay Games te koppelen aan de Zandvoortse kinderpornozaak en daar de deugd van de seksuele trouw tegenover te stellen.

Een vergelijkbare manier van redeneren gaf deze week Volkskrant-columniste Dorien Pessers ten beste door een causaal verband te leggen tussen seksuele delinquentie en schending van de zedelijkheidswetten van H. Thomas van Aquino en van Kant. De (ongehuwde) filosoof Kant schreef het monogame huwelijk voor. Dat definieerde hij als een contract waarbij de echtgenoten elkaar het exclusieve gebruik van hun geslachtsorganen toekennen. In de ogen van Dorien Pessers is het de doorbreking van deze exclusiviteit die kan leiden tot 'gitzwarte criminaliteit'. Vrouwenhandel, kinderprostitutie, heroïneprostitutie, pornografische massaproductie en, jawel, seksuele manifestaties tijdens de Gay Games - het ligt allemaal in het verlengde van de huwelijkse ontrouw.

Er lijkt wel een neo-toffelemoons zedelijkheidsoffensief in de geest van Regout gaande. Daarop past hetzelfde commentaar dat de criminoloog prof.dr. G. Th. Kempe in 1976 op de wet-Regout leverde. Hij kenschetste de zedenwet als de belichaming van de generaties lang opgepotte wraakzucht die Kuypers Kleine Luyden en Schaepmans brave roomse volk bezielde. Nu de politieke bordjes verhangen waren, konden ze ,,de rekening aanbieden voor alle hooghartige discriminatie die zij zich van het weldenkend deel der natie zolang hadden moeten laten aanleunen''.

Zo is het ook met Hillen en Pessers. Zij bieden de rekening van de wraakzucht aan, een wraak op de jaren zestig en zeventig wegens alle aan die periode verbonden tolerantie, seksuele openheid en individualisering. Het behoort tot de verworvenheden van de jaren zestig dat individuen over hun eigen seksualiteit kunnen beschikken. Niet over die van anderen - dat is de onheuse associatie van Pessers met kinderporno en wat dies meer zij - maar wel over hun eigen seksuele gedrag. Volgens Pessers moet men dat verstoppen, omdat seksuele openbaarheid leidt tot ,,afstomping van de massa's''.

Terug dus naar het geniep, naar de darkrooms van het monogame huwelijk, naar de seksuele hypocrisie. En wie in overtreding komt, krijgt te maken met Hillens gegluur en geroddel en straks met de door hem bepleite nieuwe vormen van politieke journalistiek, ofwel: met Monica-Gate op zijn Hollands.

Elsbeth Etty