ELSBETH ETTY
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
KAREL KNIP
ROEL JANSSEN

25 april 1998

Integratie

In mijn slaapkamer woedt de verkiezingsstrijd. In bed wegens onthaasting op doktersvoorschrift, heb ik de hele dag afwisselend de radio en de televisie aanstaan.

Ik bevind me in een virtuele wereld die Campagne heet. Het contrast met de echte wereld is groot. De zon schijnt en door de open ramen vang ik gesprekken op van het caféterras beneden waar mensen praten over Dutroux en over het weer. Als ik naar buiten kijk, is van een campagne niets te bespeuren. Geen verkiezingsborden op de bruggen over de gracht, geen enkel affiche van een politieke partij achter de ramen. Wie niet beter weet, zoals de langsslenterende toeristen, kan onmogelijk vermoeden dat er binnen twee weken verkiezingen zijn.

Maar in mijn slaapkamer stijgt de verkiezingskoorts, al krijg ik in de loop van de week de indruk dat de politici de bekende simulantentruc toepassen en de thermometer kunstmatig opwrijven. Probleem is dat er geen echte wrijfpunten zijn. Een briefschrijver uit Sittard klaagde daarover donderdag in Trouw en het Algemeen Dagblad zijn nood. Voor rechtse mensen, die in de CD van Janmaat geen alternatief zien, schrijft hij, valt er niets te kiezen nu zelfs Schutte van het GPV heeft gezegd dat zijn partij op milieu- en sociaal-economisch gebied met GroenLinks vergeleken mag worden. Vermoedelijk geldt voor veel linkse mensen, die in de SP van Marijnissen geen alternatief zien, mutatis mutandis hetzelfde probleem.

Om zich toch een beetje te profileren beginnen sommige partijen aarzelend hun reuksporen uit te zetten. In de Volkskrant draait VVD -leider Bolkestein nog eens zijn succesnummer van voorgaande verkiezingen. Er is 'sprake van relatief hoge werkloosheid en criminaliteit onder allochtonen' en 'het vraagstuk van integratie van minderheden wordt verzwaard door de asielzoekersproblematiek'.

Over integratie gesproken: kijkend naar een debat tussen de christelijke partijen bedenk ik dat het katholieke volksdeel geen enkele vijand meer over heeft. Zelfs de lijstaanvoerder van de SGP, B. van der Vlies, heeft afscheid van het antipapisme genomen. Hem werd de vraag voorgelegd wat de SGP denkt over de subsidiëring van scholen op islamitische grondslag. Vroeger zou een geharnaste SGP 'er geantwoord hebben: 'Liever Turks dan paaps!' Streden de watergeuzen bij de inname van Den Briel niet met een halve maan op hun muts om hun voorkeur voor de sultan boven de hoer van Babylon, zoals zij de paus noemden, tot uiting te brengen? Nu kwam het antwoord van Van der Vlies neer op zoiets als: 'liever paaps dan Turks!' Hij zat dan ook broederlijk naast de rooms-katholiek De Hoop Scheffer. En die heeft op zijn beurt Turken op de CDA -kandidatenlijst: 'liever Turks dan paars!' Het schiet echt op met de integratie.

Evenmin als een Van der Vlies zich nog kan verplaatsen in de papenhaat van dominee Kersten, zullen komende generaties zich nog iets kunnen voorstellen bij het angstritueel van Bolkestein. Tot begin deze eeuw kon een katholiek nog geen minister-president van onze protestantse natie worden. Begin volgende eeuw zal een premier van islamitischen huize geen verbazing wekken.

Namijmerend over eventuele problemen met 'de integratie van minderheden', pak ik ter verstrooiing de onlangs verschenen roman Het spel, van voormalig hockeycoach Onno te Rijdt. Het verhaal speelt in een villadorp dat in de greep is van 'zinloos geweld': er zijn drie in stukken gehakte lijken gevonden. De politie kan geen motief vinden. 'Het enige wat de drie slachtoffers gemeen hadden, is dat ze lid waren van de VVD. Maar dat is ongeveer de helft van het dorp', aldus de schrijver, die er blijk van geeft dit milieu door en door te kennen.

Het is grappig te lezen hoe Te Rijdt van de zelfgenoegzame managers en hun bekakte werkeloze vrouwtjes net zulke karikaturen maakt als Bolkestein van criminele en werkloze allochtonen. Het villadorp wordt bewoond door vooringenomen egoïsten die geen andere kopzorg hebben dan de status die hun huis, auto en alarmsysteem uitstralen. Op een tuinfeestje (barbeknoei) bij hockeyvrind Rolf-Diederik, ontmoet de als relatieve buitenstaander fungerende hoofdpersoon geen mensen, nee, er komt voortdurend 'een carrière voorbij'.

Deze keurige lieden (behalve de au pair nooit een allochtoon gezien, maar xenofoob tot op het bot) hebben het voortdurend over O.S.M. (ons soort mensen).

O.S.M. koopt geen 'foute' kleren. 'Wie tot ons milieu wil behoren mag geen kleren kopen bij Hoofdletter & Hoofdletter. Onder Hoofdletter & Hoofdletter wordt verstaan: P&C, C&A, V&D, H&M .'

O.S.M koopt ook geen foute auto en helpt geen mensen die wel foute auto's hebben. 'Langs de weg staat een Opel Omega stil. Een man gebaart ons te stoppen, maar wij rijden door. (...) ,,Moet je maar geen Opel kopen, loser!'''

De personages, inclusief hun bespataderde, sherrydrinkende vrouwen, zijn erg ingenomen met zichzelf, temeer daar de rest van de wereld hen niet interesseert 'Rudolf, mijn echtgenoot, heeft een hele goeie job; we wonen heerlijk - dat grote witte huis hier op de hoek is van ons - en mijn kinderen studeren allemaal aan de universiteit en zijn niet aan de drugs of homo of zo. Dan mag je toch wel zeggen dat je gelukkig bent, vind ik.' Het verhaal eindigt in een O.S.M.- pandemonium van zinloos geweld, waarbij vergeleken het dood trappen van Meindert Tjoelker een slap matpartijtje is en Ajax-supporter Picornie slechts slachtoffer is van baldadigheid. Wat de hockeycoach beschrijft, is 'hoe het er in zo'n klote-hokjesgeest als Nederland aan toe gaat.'

's Avonds hoor ik premier Kok tegenover een gezelschap topondernemers pleiten voor aanpassing van O.S.M.' ers aan de rest van de samenleving door een rem te zetten op hun nogal uitbundige winstnemingen. Ook zo'n reukspoor? 'Het vraagstuk van de integratie van de rijken wordt verzwaard door de optieregeling-problematiek.'

Op de reuk afgaande, valt er nog wel wat te kiezen.

Elsbeth Etty