Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Lente in Kosovo: Russische bezetting

De onderhandelingen over de intocht van Kfor in Kosovo stuiten op 7 juni op problemen; het Joegoslavische leger stelt voorwaarden. De bombardementen worden hervat. Op 10 juni tekent het Joegoslavische leger een terugtrekkingsplan. Alle troepen verlaten binnen elf dagen Kosovo, op de hielen gezeten door Kfor-troepen. Kosovo wordt opgedeeld in vier zone's: een Franse in het noorden, een Italiaanse in het westen, een Duitse in het zuiden, een Amerikaanse in het oosten. De bombardementen stopppen. Diezefde dag bekrachtigt de Veiligheidsraad het vredesplan voor Kosovo in Resolutie 1244.

Een dag later krijgt de Kosovo-oorlog een vreemd staartje. Op vrijdag, één dag voordat Kfor Kosovo binnen zal trekken, verlaten tweehonderd Russische SFOR-troepen hun bases in Oost-Bosnië en rijden via de Servische autobaan naar Kosovo. Ze krijgen een escorte van de Servische politie en worden met gejuich binnengehaald door de Servische inwoners van Pri´stina. Daarna bezetten de Russen het vliegveld.

Een week eerder in Bonn, als Tsjernomyrdin de concessies doet die de vredesmissie naar Belgrado mogelijk maken, hebben de militairen in zijn gevolg al duidelijk gemaakt het daar geheel mee oneens te zijn. Onder generaal Ivasjov onderhandelen de militairen in Helsinki op het scherpst van de snede verder met de Amerikanen. Ze willen met tienduizend manschappen aan Kfor deelnemen, buiten de bevelsstructuur van de NAVO om. De Russen claimen een eigen zone in Noord-Kosovo. Daar woont de meerderheid van de Serviërs, daar liggen ook de economisch interessante Trep´ca-mijnen. De Amerikanen vrezen dat zoiets neerkomt op een opdeling van Kosovo. En dat is een optie geweest voor Belgrado. Een ongeduldige generaal Ivasjov zegt er op 11 juni: als Rusland zijn sector niet krijgt, verovert die er zelf een. De Amerikanen rekken tijd, `verdrinken ons in woorden'.

Die dag voegt het Russische leger de daad bij het woord. De bezetting van vliegveld Slatina is de eerste stap. Persbureau Itar-Tass meldt dat zes Iljoesjin 76-vrachtvliegtuigen klaarstaan op de vliegvelden van Rjazan, Ivanov en Pskov. Zij moeten verkenningstroepen naar Kosovo vliegen. De tv-zender NTV meldt om vier uur 's middags dat duizend Russische militairen klaarstaan voor vertrek. s' Avonds meldt de zender dat de mannschappen het vliegtuig in- en uitstappen. `Ze zijn in een krijgslustige stemming'.

De NAVO is in paniek. Wesley Clark beveelt Britse luchtlandingstroepen die avond het vliegveld van Pri´stina te bezetten en de Russische opmars te stuiten. Sir Michael Jackson, de Britse opperbevelhebber van Kfor, weigert. `Voor jou begin ik geen Derde Wereldoorlog', zou Jackson tegen Clark gezegd hebben. Jackson heeft de steun van zijn regering, Clark niet, zo blijkt.

Niet alleen de NAVO is verrast door de Russische charge. Ook de Russische minister van Buitenlandse Zaken Ivanov lijkt van niets te weten. De volgende dag meldt het Russische ministerie van Defensie dat de actie `op het hoogste niveau' is gecoördineerd. Veel waarnemers vermoeden dat het leger het Kremlin op het laatste moment voor een fait accompli heeft gesteld.

Alles hangt in het weekeind af van de houding van Bulgarije en Roemenië. Als zij hun luchtruim openstellen voor de Russen, kan een serieuze confrontatie met de NAVO volgen. De voormalige Warschaupact-landen weigeren de Russen doorgang zolang er geen overeenstemming is over hun rol binnen Kfor. `Helemaal gratis', zegt een woordvoerder van Solana. In november bedankt Clinton Bulgarije met een tweedaags bezoek.

In de dagen die volgen, zien Russische journalisten bij Rjazan hun vredesmacht de Iljoesins instappen. Zondag stijgen de vliegtuigen op en keren weer terug. De soldaten dragen blauwe baretten. Bij vliegveld Pskov slaan de troepen een tentenkamp op. Ze kijken ongeduldig naar het nieuws.

Dankzij de weigering van Bulgarije en Roemenië om hun luchtruim open te stellen, komt de Russische hoofdmacht pas aan als de NAVO dat wil. Zij wordt verspreid over drie sectoren. De bezetting van vliegveld Slatina lijkt zo een kolossale grap, goed voor het gebutste Russische moreel. Jeltsin moet er in het openbaar hard om lachen. De tweehonderd Russische vredeshandhavers op vliegveld Slatina bedelen bij de Britten om water en proviand. Op het NAVO-hoofdkwartier Shape komt een tip binnen dat de Russen op het vliegveld lijken opruimen die Servische troepen daar hebben achtergelaten. Daarvoor vinden onderzoekers later geen bewijs.

De oude havik Zbigniew Brzezinski getuigt in oktober voor de Amerikaanse Senaat dat uit deze episode de les valt te trekken dat Rusland volstrekt onbetrouwbaar is. Hij suggereert dat Tsjernomyrdin een dubbele agenda volgde: achter de rug van Ahtisaari sprak hij met Milosevic al over de opdeling van Kosovo. Russische bronnen trekken dat in twijfel. De these van Brzezinski veronderstelt meer eenheid en coördinatie dan binnen het Russische staatsapparaat bestond, zeggen zij.

Lees verder: Opluchting