Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Lente in Kosovo: Strategie

Wie praat er dan wel mee over de strategie? Een Franse NAVO-diplomaat ziet drie ringen. `De kern vormen de Amerikanen. Daaromheen zit een schil grote landen die instemming wordt gevraagd. Daaromheen de kleintjes. Die weten bijna niets.'

Dat de Amerikanen bij Allied Force het voortouw nemen, is logisch. De VS leveren het leeuwendeel van de vliegtuigen en voeren de meeste vluchten uit: ruim 70 procent. De Amerikanen leveren 90 procent van de kruisraketten, beschikken als enige over toestellen voor elektronische oorlogsvoering. Als enige hebben ze naast lasergeleide ook satelliet-geleide precisie-bommen, die ook bij slecht weer werken. En slecht weer dwarsboomt tijdens de eerste 45 dagen de operatie. De Amerikanen hebben een quasi-monopolie op `stealth-technologie' en kunnen als enige doelen in het hart van Belgrado raken zonder veel burgers te doden. Door hun spionage-satellieten hebben ze een semi-monopolie op informatie. Een hoge militair zegt dat 80 procent van de informatie over Joegoslavië afkomstig is van het Amerikaanse Joint Analysis Centre in Molesworth.

De Amerikanen voelen zich niet geroepen alles met hun bondgenoten te delen. `Ze voerden een parallelle oorlog binnen de oorlog', zegt een Franse NAVO-diplomaat. `Ze hebben niet voldaan aan hun minimale plicht tot informatie', meent een medewerker van Solana.

Voor die geslotenheid zijn goede argumenten aan te voeren. Het valt de NAVO op dat de Serviërs verdacht vaak doelen ontruimen vlak voordat de bommen vallen. `Ik zag tanks en geschut uit een kippenboerderij vertrekken, een kwartier voordat raketten insloegen', zegt een UÇK-soldaat. Servische spionnen die met mobiele telefoons vanaf Italië vliegbewegingen doorgeven, vormen niet altijd een verklaring; het onderscheppen van niet-beveiligde communicatie tussen piloten ook niet. Dat het Griekse militair apparaat lekt, blijkt als een journalist op de hoogte blijkt van een zeer vertrouwelijk gesprek. `Er was een mol', zegt de medewerker van Solana. `We hebben hem nooit gevonden.'

Natuurlijk houden de VS wel rekening met de grotere partners. Binnen de NAVO bestaat de traditie dat vier grote landen - de VS, Engeland, Frankrijk en Duitsland - bij gewichtige besluiten vooraf overleg voeren. De `Quad', heet dit. Op 3 april, als raketten voor het eerst inslaan in het centrum van Belgrado, belt Chirac met Clinton. Hij wil dagelijks overleg over de strategie en de doelen. Vanaf dat moment zijn er rond vijf uur 's middags teleconferenties tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van de grote landen. Italië mag aanschuiven: de `Quad' wordt zo de `Quint'. ,,Logisch'', zegt D'Alema's adviseur Oliveiri. `Er waren twee landen onmisbaar in deze oorlog: de VS en Italië. Zonder Italiaanse vliegvelden was het niet gelukt.' Buiten de Quint is er voortdurend telefonisch overleg tussen de leiders.

De Fransen staan in het overleg in de regel op de rem, maar ook de Italianen, de Duiters en zelfs de Engelsen hebben soms bedenkingen. Dat leidt vaak tot uitstel van een bombardement, maar zelden tot afstel. Typerend is de aanval op het hoofdkwartier van de staatszender RTS in Belgrado. Die wordt aangekondigd, dan na interne discussie afgeblazen. En vervolgens tóch uitgevoerd. NAVO-voorlichter Jamie Shea lijdt gezichtsverlies als hij tussendoor per brief verzekert dat de studio geen doelwit is.

Wesley Clark vind het debat over de doelen hoogst vermoeiend. `Tientallen keren was het 's ochtend: bel Solana even. Dan ging het van `Javier, kun je me helpen'. Moest Solana hem steunen omdat de Fransen weer dwarslagen', zegt een hoge militair op Shape. Clark toont in het openbaar veel begrip voor de bondgenoten. Maar op Shape hoort zijn staf hem vaak zeggen dat hij de oorlog duizend maal liever met alleen Amerikanen had gevoerd.

Frankrijk veert even boos op als generaal Short in oktober in de Amerikaanse Senaat verklaart dat Frankrijk het succes van Allied Force ondergroef door steeds met de `rode kaart' te zwaaien. De Franse invloed op de campagne was enorm, terwijl ze maar 8 procent van de vluchten leverden, wast Short Parijs de oren. `If you can't walk with the Big Dog, stay on the porch.'

Bronnen binnen het Elysée reageren nu met een schouderophalen. Onterecht, idioot, onaagenaam vindt men die kritiek. Er is stevig gediscussieerd bij het vaststellen van de doelen. Maar was een besluit genomen, dan werd dat loyaal uitgevoerd zonder een `ik-heb-het-nog-zo-gezegd' achteraf. `Het belangrijkste is dat we het over de hoofdpunten eens waren, van begin tot eind. De eenheid bleef bewaard.'

Lees verder: Shape