Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Lente in Kosovo: Voorlichting

De voorlichting van de NAVO in Brussel werkt in de regel niet met grove leugens. Wel gebruikt men vage, misleidende cijfers of verzwijgt men vitale informatie. Jamie Shea en zijn team beleeft zijn zwartste dag op 14 april, als bommen een vluchtelingenkonvooi raken bij Djakovica. Er worden 64 doden gemeld. Jamie Shea en zijn voorlichtingsteam zijn dan nog op vredessterkte: zeven man. De militairen geven hun mondjesmaat informatie, van wisselende betrouwbaarheid. Dat resulteert in een catastrofe. Shea ontkent eerst dat er een aanval was. Het was een militair doel, het was geen militair doel. Er was één aanval, er waren twee aanvallen. De verwarring is compleet.

Die avond, als Shea zijn wonden likt, krijgt hij van een vriend te horen dat Clinton en Blair elkaar hebben gebeld. Zo kan het niet langer, hebben de leiders besloten. Blair stuurt zijn spindoctor Allister Campbell naar Brussel, het team wordt uitgebreid met twintig voorlichters. Die hebben goede contacten binnen hun eigen militaire establishment. Campbell arriveert een dag later met de Eurostar in Brussel. In de trein heeft hij al al een schema gemaakt voor een nieuwe mediastrategie. Met de komst van Campbell wordt de grens tussen informatievoorziening en propaganda overschreden, denken Britse journalisten die hem kennen. `Volslagen crap', zegt Campbell nu. `Maar het kan me niet schelen of je het propaganda noemt of niet. Vergeet niet dat er ook een media-oorlog was.'

De NAVO geeft zijn missers daarna in de regel snel toe. Bij de aanval op de Chinese ambassade op 7 mei werkt de voorlichting soepel. Wesley Clark heeft die avond gekozen als `Big Bang'. Er zijn liefst 35 doelen in het hart van Belgrado gekozen, waaronder hotel Yugoslavia, het hoofdkwartier van Arkan. ,,Milosevic zou die avond echt zien dat het ons ernst was, dat zijn mensen nergens veilig waren'', zegt een NAVO-functionaris.

Het wordt een catastrofe. Rond middennacht treffen drie raketten van een Amerikaanse B-2 de inlichtingensectie van de Chinese ambassade in de wijk Novi Beograd. Er vallen drie doden: een journalist, twee spionnen. Een triomfantelijk persbericht van Clark wordt de volgende ochtend tijdig onderschept. Daarin wordt het succes van de vorige nacht breed uitgemeten en staan in de laatste alinea wat regels over de ambassade.

Binnen een dag hebben de voorlichters een uitleg: de piloot dacht een directoraat bewapening van het Joegoslavische leger te treffen. De schuld ligt bij de CIA, die voor het eerst een eigen doel had aangedragen.

Complottheorieën zijn er sindsdien te over. Ook binnen de NAVO betwijfelen diplomaten dat het werkelijk een ongeluk was. Een NAVO-functionaris: `Het is logisch dat niemand geloofd dat zoiets doms als het gebruik van een oude kaart dit verklaart. De doelenselectie is zo'n complex proces, met controle en dubbele controle op basis van een allerlei informatie. Met ingewikkelde berekeningen over de kans op burgerslachtoffers. En dan zoiets stoms? Maar hoe gecompliceerder een patroon, hoe meer fouten erin kunnen sluipen. Dat is chaos-theorie voor beginners.'

The Observer schrijft in oktober dat de ambassade is geraakt omdat de Chinezen radiosignalen doorgaven voor het Joegoslavische leger en Belgrado het zenuwcentrum is van Chinese spionage-activiteiten in Europa. Maar wat bij deze oplossing van de misdaad nog steeds ontbreekt, is een motief. Waarom voor zo'n beperkte doel zulke enorme politieke schade riskeren?

Tijdens Allied Force onverdrijft de NAVO de eigen accuratesse. De Amerikaanse generaal Wald beweert bijvoorbeeld dat 99,6 procent van de bommen doel treffen. Hij komt op die uitkomst door de twaalf geruchtmakende missers af te trekken van het totale aantal afgeworpen bommen en raketten. Maar veel andere bommen hebben dan wel geen burgers gedood, of ze hun doel raakten is ook niet bekend. Dit soort verrekeningen lijkt bewust.

Het publiek krijgt zo het idee dat een schone oorlog mogelijk is. Dat elk gedode burger een ongeval en geen onvermijdelijk effect van de oorlog. Dat men ook in de toekomst 78 dagen kan bombarderen zonder één piloot te verliezen. Dat, zo waarschuwt de analist Anthony Cordesman, kan de NAVO de toekomst nog opbreken.

Lees verder: Grondoorlog