Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Lente in Kosovo: Verliezen

Met de deportatie van Albanezen hoopt Milosevic het Westen misschien te intimideren, de buurlanden te destabiliseren, de NAVO-troepen de handen te binden. Maar de publieke opinie staat nu vierkant achter Allied Force. `De sfeer bineen de NAVO was ook: Milosevic is niet goed wijs', zegt een hoge militair. `Hij geeft ons gratis alle argumenten om deze actie door te zetten.'

Het kost eind maart weinig moeite de lidstaten over te halen om fase 2 van Allied Force in te gaan. Nog voor 1 april gaat de NAVO dan over op fase 2b, zoals het heet. In feite is het fasenplan allang losgelaten. De NAVO improviseert; fase 2b dient alleen om een intern debat over de invoering van fase 3 te vermijden. `Laten we wel zijn', zegt een Franse NAVO-diplomaat. `In april bevonden we ons ruimschoots in fase 7. Zo'n bombardement op Milosevic' paleis, op een sigarettenfabriek: dat was nooit voorzien.'

De intensiteit van de luchtaanvallen neemt snel toe. Het aantal beschikbare toestellen stijgt van 400 in maart tot ruim 1,100 in juni, 14 landen zijn dan bij de luchtcampagne betrokken. In 78 dagen worden ruim 37.000 vluchten uitgevoerd en ruim 23.000 bommen en raketten op Joegoslavië afgevuurd. De verliezen van de NAVO blijven verrassend laag. Slechts twee toestellen worden neergehaald door de Servische luchtverdediging, de piloten worden in beide gevallen gered. Maar het snelle verlies van een onzichtbaar geachte Stealth-117 geldt wel als een zware tegenslag.

Voortdurend is de vraag wat nodig is om Milosevic op de knieën te dwingen. Op 3 april worden voor het eerst ministeries in het hart van Belgrado onder vuur genomen. Daarna volgen bruggen, wegen, televisiestations, partijcentra, de residentie van Milosevic, fabrieken van zijn medewerkers, olie-installaties, stroomcentrales. Het aantal en de soorten doelen escaleren zo snel dat de doelenlijst al snel tekort schiet. `Jongens, geef ons in godsnaam iets om op te schieten', luidt het parool op Shape. Het aantal doelen breidt zich dan uit tot meer dan duizend, al is er vaak zo'n gebrek dat de NAVO inlichtingendiensten uitnodigt eigen doelen aan te dragen. De CIA gaat in mei op die uitnodiging in, met rampzalige gevolgen.

De Noord-Atlantische Raad (NAC), het hoogste orgaan binnen de NAVO, staat vanaf het begin van de luchtoorlog buitenspel. Het enige dat de 19 ambassadeurs te zien krijgen, zijn lijsten met `bomb damage assessment': de aangerichte schade. `Wij hadden er wel vrede mee', zegt een diplomaat. `De Raad is zo lek als een mandje. Elk besluit dat hier genomen wordt, wordt openbaar.' De dagelijkse goedkeuring van de doelenlijst wordt aan secretaris-generaal Solana uitbesteed.

Zo zwemt de Raad 78 dagen lang in een vacuôm. De tijd wordt volgemaakt met abstracte debatten. `Het was soms wat vermoeiend', zucht een diplomaat. `Van die ellenlange betogen over niets.' De kleine lidstaten zijn wel nieuwsgierig naar de wijze waarop de doelen worden gekozen. Premier Kok laat in april naar Brussel bellen of iemand dat niet kan uitzoeken. De Nederlandse missie weet het ook niet. `Je dringt niet aan, dat ervaren de grote jongens als gezeur', zegt een Nederlandse diplomaat.

Wel valt het de diplomaten in Brussel steeds zwaarder aan hun eigen hoofdsteden te verkopen dat ze `eigenlijk in hun kantoor een sigaar roken en wachten tot het voorbij is', zoals een NAVO-functionaris het uitdrukt. Mede om die reden laat opperbevelhebber Wesley Clark in mei vaker zijn gezicht zien in Brussel. `Dan kunnen de diplomaten thuis vertellen: Ach, ik sprak Clark vandaag en toen ik hem dit vroeg, antwoordde hij dat.' Nederland hoort meestal pas achteraf hoe de NAVO de eigen F16's inzet. Generaal Short prijst de Nederlandse meegaandheid later, als contrast voor het obstinate Frankrijk. Een hoogwaardige luchtmacht, zegt Short. Een trotse, kleine luchtmacht. `En geef je ze een bevel, dan salueren ze en antwoorden: Ja baas. We zullen er zijn.'

Lees verder: Strategie