Respect of ik schiet
Ontevreden taxi- chauffeurs, gekrenkte voetbalsupporters, gefrustreerde beleggers - allemaal willen ze verhaal halen. Goedschiks dan wel kwaadschiks. Het spook van de wraak heeft zijn intrede gedaan. Respect hoef je niet meer te verdienen, dat kun je opeisen.
(30 december 2000)

Het soort dat niet terugdeinst
Ze zetten de voet niet meer tussen de deur, en doen rollenspelen om doeltreffend te bekeren. Als Jehova's getuigen over de hele wereld gepredikt hebben, zal het einde gekomen zijn. Maar: 'In de eeuwigheid moet wel gewerkt worden, je hoeft je niet te vervelen.'
(23 december 2000)

De laatste trein uit Tsjernobyl
De rampcentrale in Tsjernobyl is gisteren definitief gesloten. Duizenden mensen raken hun baan kwijt, alleen dankzij de bezorgdheid van het Westen komt er nog hulpgeld binnen. Een loden sarcofaag als sterfhuis.
(16 december 2000)

Voetbalvriendendiensten
Overal waar PSV-trainer Erik Gerets komt, duikt voetbalmakelaar Ranko Stojic op. Kwade zaken, zeggen oud-collega's. Goede vrienden, zeggen ze zelf. Over koffers contanten, oorlogsmisdadiger Arkan en gemeenschapsgeld van NUON. 'Er zijn momenten dat ik liever zwijg.'
(9 december 2000)

Zwarte guldens, zuiver geweten
In een jaar werden er driemaal zoveel auto's boven de drie ton verkocht. Drukke tijden voor de witwassers? Feit is dat over vierhonderd dagen de gulden verdwijnt en de euro wettig betaalmiddel wordt. De verborgen kassen moeten snel geleegd. Hoe? 'Banken zijn snel bereid iets te regelen.'
(2 december 2000)

Idealist gaat in goud
Het is vandaag een kwart eeuw geleden dat Nederland Suriname onafhankelijkheid gaf. De elites van de beide landen hebben de zaak onderling uitgemaakt, maar voor veel Surinamers kwam de 'modeldekolonisatie' van Den Uyl veel te snel. Een van de idealisten van het eerste uur, de arts Ruben Lie Pauw Sam, is nu de ongekroonde koning van een bende goudzoekers. Het Suriname van de jonge en de oude garde.
(25 november 2000)

Zijn wij dat?
De ene is naar het westen getrokken, naar de kust. De andere is juist naar de oostgrens gegaan, en de derde plukte in plaatsen door het hele land voorbijgangers van de straten. Voor deze derde aflevering van Document Nederland, het jaarlijkse documentaire fotoproject van het Rijksmuseum en NRC Handelsblad, hebben drie buitenlandse fotografen - Mark Power uit Engeland, Eva Leitolf uit Duitsland en Stephan Vanfleteren uit België - zich de afgelopen anderhalf jaar verdiept in Nederland.
(18 november 2000)

Gestrand in Dalfsen
Met de hulp van 'slangenkoppen' kwam de Chinese Quiru Liao vijf jaar geleden naar Rotterdam. Al snel ontmoette ze Zhong Li, die China in 1989 ontvluchtte. Ze proberen nu met hun drie kinderen voet aan de grond te krijgen in Nederland. Over een schaduwbestaan in Overijssel.
(11 november 2000)

'Ik laat zien wat de beste keuze is'
Hans Andersson heeft veel invloed, fluistert men, zelfs op wetgevend terrein. Maar hij wil graag buitenstaander blijven. 'Wij drammen dan redelijk door.'
(4 november 2000)

Stalins gruwelkeuken
Het Russische Belomor-kanaal is gebouwd op mensenbotten, zo heet het. Duizenden dwangarbeiders kwamen om bij de aanleg van Stalins paradepaardje. Maar het verleden zwijgt in Rusland. Aan het eind van zijn correspon- dentschap van drieënhalf jaar gaat Frank Westerman op zoek naar de manier waarop de Russen leven met de Sovjet- terreur. 'Toen ik klein was, vond ik schoenen met stukken been erin.'
(28 oktober 2000)

Strijd om de ruimte
Toegegeven, de formulering was gechargeerd: 'Natuurbeschermingsorganisaties zijn grootgrondbezitters geworden die het landelijk gebied terroriseren'. Maar van de negen stellingen over water, grondgebied en stad lokte deze de meeste reacties uit van de deelnemers aan de essaywedstrijd over het thema 'Strijd om de ruimte'. Op 2 en 3 november organiseren het KNAG en de Universiteit van Amsterdam een congres hierover.
(28 oktober 2000)

Op de bres voor Otto Normalverbraucher
Europa's grootste boulevardkrant houdt de Duitsers niet langer dom. Naast seks, sensatie en sport brengt Bild het ware gezicht van de neo-nazi's. Is in Duitsland sprake van een 'Umwertung aller Werte'? 'Zodra de tv zich op een zaak stort, moeten wij beter zijn'.
(21 oktober 2000)

Poort naar de welvaart
Een Egyptenaar die naar Nederland wil, hoeft geen beroep te doen op mensensmokkelaars. Het is relatief simpel om een verhaal te verzinnen, en legaal een visum te krijgen. De Haagse regelgeving nodigt uit tot misbruik. 'Nederland is het putje van Europa.'
(14 oktober 2000)

Welkom Servië!
Wat het Westen tien jaar lang probeerde, is de Serviërs in één dag gelukt: Milosevic is verdreven. Tien jaar lang confronteerde hij, samen met Saddam, de Westerse leiders met hun besluiteloosheid. Servië heeft nog een politieke cultuur uit de negentiende eeuw - maar dat is een van zijn onhandige charmes.
(7 oktober 2000)

Keurig extreem
Hoe lang kan het Vlaams Blok in België nog afgehouden worden van het pluche? Leider Filip Dewinter is niet acceptabel voor andere partijen. Maar een deel van de Blokkers die morgen deelnemen aan de verkiezingen voor de gemeenteraden gedraagt zich 'netjes'. 'Ons partijprogramma verschilt niet zoveel van dat van de liberalen.'
(7 oktober 2000)

Dromen met open ogen
Op de Alexanderplatz begint het Oosten. Het plein is een stil bewijs van de woestenij die de socialistische bouwpolitiek heeft aangericht, maar ook van de mislukking van de DDR. Komende week is het tien jaar geleden dat Oost- en West-Duitsland werden herenigd. 'De Alex staat voor de muur die in de hoofden van de verliezers nog overeind staat.'
(30 september 2000)

Lafheid in de strijd
Binnenkort beslist het Amsterdamse gerechtshof of Desi Bouterse in Nederland wordt vervolgd voor zijn betrokkenheid bij de Decembermoorden. Ook in Paramaribo wordt de roep om een onderzoek naar deze traumatische episode in de Surinaamse geschiedenis steeds luider. Gloort er voor de nabestaanden na achttien jaar toch gerechtigheid? 'God, wat zou ik het graag weer willen hebben zoals het was.'
(23 september 2000)

Kantoor op wielen
Was in de T-Ford alleen de ontsteking nog elektrisch, de nieuwste auto's zijn computers op wielen. Beurskoersen opvragen, cd-spelers met spraakbesturing, alles kan. De oliecrisis ten spijt, wint de auto terrein. " De auto wordt een verlengstuk van huiskamer en kantoor."
(16 september 2000)

Dwaalsporen naar de dood
Vierhonderd schedels opgestapeld in een kist. Rijstvelden die ruiken naar verrotting. De bewijzen zijn na een kwart eeuw nog elke dag tastbaar. Maar het is onzeker of Cambodja een tribunaal doorzet tegen de daders van de volkerenmoord onder de Rode Khmer. Wie is wie en waar zijn 'goede' rechters? 'Als ik Phon zie, vermoord ik hem.'
(9 september 2000)

'Generaals zijn grijs en modaal'
Bestaat de generaal van ná de val van de Muur? Flexibel, snel, een leider die beschikt over internationale, operationele ervaring? "Ik ken er geen één", zegt oud-generaal Jan Willem Brinkman in deze krant. Tijdens de Koude Oorlog was de landmacht volgens de oud-generaal een "geïsoleerde groep" geworden. In de jaren negentig bleef dat zo. "De bureaucratische, weinig ondernemende en meest loyale mensen zijn overgebleven."
(2 september 2000)

'Nederland wordt een decor voor belevenissen'
De pretindustrie neemt Nederland over, aldus vrijetijdswetenschapper Hans Mommaas in een gisteren verschenen rapport van de WRR. Alles moet een belevenis zijn, of het nu de historische binnenstad is of een dagje op het platteland. 'Onze omgeving wordt steeds meer consumptiegoed.'
(26 augustus 2000)

'Ik ben mijn eigen god'
Negen jaar geleden verdween verpleegkundige Hannie Godfrinon. Februari dit jaar werden haar botten gevonden in de tuin van haar huis. Haar man, de schrijver Richard Klinkhamer, bekende de moord. 'Niets is zwaarder dan het lijk van iemand van wie je hebt gehouden.'
(19 augustus 2000)

De eenzame ambtenaar
Het talent vertrekt, de vergrijzing slaat toe, het imago is slecht en de verdiensten ook. Wie wil tegenwoordig nog ambtenaar zijn? Op zoek naar de achtergronden van de leegloop bij de overheid. En de keerzijde: hoe een bankier zijn jongensdroom op een departement vervult.
(12 augustus 2000)

'Joden zijn immuun voor elke vorm van kritiek'
Amerikaanse joden hebben het lijden in de Tweede Wereldoorlog geclaimd en verdraaid ten eigen bate. Politicoloog Norman Finkelstein schreef een aanklacht tegen de 'holocaust-industrie' en maakte daarmee vooral in Europa een stroom van reacties los. 'Iedereen mag zeggen dat mijn analyse te beperkt is. Maar zeg niet dat mijn methode niet deugt.'
(5 augustus 2000)

De slag bij Vologda
De Sovjet-mens werd geacht tot alles in staat te zijn - ook tot het omkeren van rivierlopen. Vijftien jaar geleden begon bij Vologda dit 'Project van de Eeuw'. Maar toen ging de Sovjet-Unie wankelen en bonden kunstenaars de strijd aan tegen natuurkundigen.
(29 juli 2000)

Pillenvreters
Rennen, zwemmen, fietsen en achttien vitaminepreparaten per dag. Zo blijven topmanagers scherp. Over mergpijp, dementie en pillen als aflaat. 'Hoe kunnen we grote groepen mensen motiveren om te gaan leven als een gorilla?'
(22 juli 2000)

De illusie van rijpheid
Ze hebben seks, maar autorijden mag niet. Ze mogen roken, maar stemmen ho maar. De overheid weet zich geen raad met tieners. En tieners raken in de war van zoveel tegenstrijdigheid. Pleidooi voor meer helderheid, van overheid en ouders. 'Neem alsjeblieft je mobiele telefoon mee!'
(15 juli 2000)

Kinderen van vuile vaders
Duizenden moslimvrouwen werden verkracht tijdens de oorlog in Bosnië. Het overkwam ook vrouwen uit Srebrenica na de val van de enclave, nu vijf jaar geleden. De meeste slachtoffers - hulpverleners schatten het totale aantal op 50.000 - zwijgen er over. Kunnen de vernederde moeders van hun kinderen houden? 'Als mijn dochtertje boos is, zie ik hem voor me.'
(8 juli 2000)

Wij mogen de zon niet zien
Suriname is de Nederlandse bolletjesslikkers liever kwijt dan rijk: de minister van Justitie wil ze terugsturen. Vorige maand nog overleed een Nederlander na een half jaar voorarrest in de politiecel. De gespannen politieke verhoudingen staan samenwerking tussen de politie in beide landen in de weg. 'Het is hier geen Noordsingel maar Moordsingel.'
(1 juli 2000)

Fransigheden
Ze nemen altijd voorrang. In winkels kijken ze je weg. Maar behoor je tot hun kennissenkring, dan krijg je een bise, een twee- of drievoudige wangkus. Over het vrijheidsgevoel van de Fransen.
(24 juni 2000)

Kind is koning
Amerika maakt zich zorgen over zijn kinderen. De wereld buitenshuis is vol gevaren. De cultuur lijkt een bedreiging. En wat tieners bezielt, valt steeds moeilijker te doorgronden. Amerika weet zich geen raad met zijn eigen jeugd, schrijft onze correspondent bij zijn afscheid van het land.
(17 juni 2000)

Onmacht en kippendrift
Iedere nieuwe generatie politici zegt het: de Tweede Kamer moet meer werk maken van haar controletaken, meer eigen onderzoek doen. Maar waarom verloopt dat zo moeizaam en zo langzaam? Acht fractievoorzitters en de Kamervoorzitter in een 'kritisch zelfonderzoek'.
(10 juni 2000)

Luxeleed
Waarom zijn er zo veel tweedehands zwarte Porsche's op de markt? Dat zijn de afdankertjes van de jonge rijken die hebben ontdekt dat het felbegeerde statussymbool tegenvalt.
(3 juni 2000)

Nina's waarheid
Ze is geen vrouw voor small talk. Daarom denken mensen dat Nina Brink koel en afstandelijk is. Maar het schandaal rond de verkoop van World Online zit haar hoog. Want er was géén masterplan. "Dit is mijn laatste woord", zegt Nina Brink. "Ik ga met niemand van de pers meer praten."
(27 mei 2000)

Conform de regels
Hoe kon S.E. Fireworks een vergunning krijgen voor de opslag van vuurwerk in veertien zeecontainers? Dat kan in onze hybride bestuurscultuur waar de ondernemende ambtenaar wikt en beschikt. Terwijl de burger zich veilig waant.
(20 mei 2000)

Jong leven, lang branden
Ze kunnen er niks aan doen dat ze vastzitten, vinden ze zelf. Beroving? Drugshandel? Ze waren 'toevallig' op de verkeerde plek. Nu brengen de jeugdige delinquenten hun tijd door met kaarten, computerspelletjes en het leren van sociale vaardigheden. 'Maar als ik vrijkom, maak ik die jongen dood.' (13 mei 2000)

Het bruikbare verleden
Ze trekken wekelijks op televisie voorbij. Historici die een moreel oordeel vellen over de Tweede Wereldoorlog, het koloniale verleden of het koningshuis. En hun opvatting telt in de huidige claimcultuur. 'Moet het tot herstelbetalingen komen?'
(6 mei 2000)

Een effectieve medewerker
Heeft de vader van Máxima Zorreguieta bloed aan zijn handen? Als regeringsfunctionaris verleende hij een kwart eeuw geleden wel een schijn van legaliteit aan het gewelddadige regime van generaal Videla. Bovendien hielp hij mee het economische fundament van het generaalsbewind te leggen. En: 'Zorreguieta stak geen vinger voor mij uit'.
(29 april 2000)

Publieke praatpalen
Sinds de telecommunicatiemarkt is vrijgegeven, verschijnen in de grote steden belhuizen. Voor allochtone ondernemers een uitgelezen kans: vergunningen en vestigingseisen bestaan niet, de investeringen zijn minimaal. 'Het is lucht kopen en lucht verkopen.'
(22 april 2000)

Nog duizend jaar koning
Speurneuzerij is verboden in de krochten van de Kroon. Het Geheim van Noordeinde is heilig. Niet erg, als de koning wordt geweerd uit de wetgeving. Dan hoeft hij niet onthoofd te worden.
(15 april 2000)

Meester van de munt
De Nederlandsche Bank was decennialang de betrouwbare hoedster van de gulden. Maar met de komst van de euro verandert alles. Wat doet men eigenlijk aan het Frederiksplein nu de rente in Frankfurt wordt bepaald? Zes weken achter de schermen van de centrale bank. 'Dit is Europa, we kunnen niet meer terug.'
(8 april 2000)

'Bosje go home? Nou, Bosje zit er nog'
Hij was jarenlang broeder in het kwaad met Bouterse. Nu heeft de Surinaamse president Wijdenbosch de voormalige legerleider de bons gegeven en een eigen partij opgericht. Maar hoe praat hij zichzelf schoon? 'Kunnen we het onderhand niet eens over de toekomst hebben?'
(1 april 2000)

De revolutie verraden
Met het gloren van de glasnost werden voor het eerst sinds Stalin de Russische archieven toegankelijk. Eindelijk kon het land zijn eigen geschiedenis recht in de ogen kijken. Wanneer Poetin zondag tot president wordt gekozen, is het uit met de openheid. 'We hebben de parel gezien, maar de oester sluit zich weer.'
(25 maart 2000)

Tweede leven
Ze willen meer zekerheid. Ze willen greep krijgen op hun ziekte, en vragen daarom een tweede mening. Eén ziekenhuis in Nederland heeft hiervoor een speciaal spreekuur opgezet. 'Ze vroegen hier voor het eerst hoe het met mij ging.'
(18 maart 2000)

Onschuld onbewezen
De zaak is geseponeerd, maar de dreigbrieven blijven komen. Daarom eist een ex-verdachte van ontucht dat hij toch wordt vervolgd. Om zijn naam te zuiveren. 'Ik ben op zoek naar snippertjes rechtvaardigheid.'
(11 maart 2000)

Oprecht of opportuun
Spijtbetuigingen van politici over het verleden zijn tegenwoordig niet van de lucht. Daagt er een nieuw historisch besef, of onthult dit leedwezen met terugwerkende kracht juist een pijnlijk gebrek daaraan? Over de geschiedenis als een soap en de banalisering van het leed.
(4 maart 2000)

'Ik treed het Nederlandse volk met uitgestoken hand tegemoet'
De Franse kernproeven zijn voorbij en er is wederzijds respect voor elkaars drugsbeleid. Dus moeten Nederland en Frankrijk de banden aanhalen, zegt president Chirac. Als eerste Franse staatshoofd in zestien jaar tijd brengt hij komende week een staatsbezoek aan ons land. 'De minder sterke momenten uit het recente verleden laten we achter ons.'
(26 februari 2000)

Ontheemde kinderen van Allah
Ze leven in armoede en komen zelden buiten. Allochtone gehandicapte kinderen verkeren in een isolement. Hulpverleners wachten op de ouders terwijl de ouders zich vertwijfeld afvragen waarom de hulpverleners nooit langskomen. 'Wat moet er worden van mijn dochters als ik er niet meer ben?'
(19 februari 2000)

Partijdige pers
Met de komst van Oostenrijks nieuwe regering is de hetze tegen de onafhankelijke pers meteen heftiger geworden. De wet gaat uit van kwade trouw bij de journalist. Zo kunnen politici journalisten al bij voorbaat intimideren.
(12 februari 2000)

Het beest in ons
Zijn varkens de orgaanleveranciers van de toekomst? Xenotransplantatie is niet meer te stoppen. De Tweede Kamer ging deze week akkoord met de eerste experimenten. Hoe een biologische revolutie het mens- beeld onderuit haalt.
(5 februari 2000)

'Ik kan ze niet vergeven, nooit van z'n leven'
Dodelijk straatgeweld brengt massa's mensen in beweging. Via de media rouwt de natie met de nabestaanden mee. Dat geeft hun macht. Of vergroot het hun onmacht?
(22 januari 2000)

'Aan woede kun je geen termijn stellen'
Op de briefkaart staat in gekalligrafeerde cijfers de geboortedatum van Caroline, 24 augustus. Daaronder volgt een gedicht. Wil Vreeburg bewaart de kaart al een paar weken in een plastic map, ze vond hem bij een bos bloemen op het graf van Caroline.
(22 januari 2000)

'De prins kan niet worden weggestopt'
Boersma: 'Hij kan op safari!' Den Uyl: 'Ik denk van niet'. In de vergaderzaal van het kabinet-Den Uyl ten tijde van een van de zwaarste politieke crises uit de jaren zeventig: de Lockheed-affaire. De 'ijskastnotulen' van het kabinet zijn na bijna een kwart eeuw in de openbaarheid.
(15 januari 2000)

Natie in de uitverkoop
De Britse identiteit verdampt langzaam nu taal, geloof en monarchie de natie niet meer binden en Brussel steeds meer macht wegzuigt. Schotten, Welsh en Noord-Ieren kregen politieke en culturele autonomie. In de Unie van Tony Blair blijven de bewoners van de grootste Britse 'deelstaat', de Engelsen, verward achter.
(8 januari 2000)

Archief
2001
2000
1999
1998