Voetbalvriendendiensten

Joep Dohmen Koen Greven
Overal waar PSV-trainer Erik Gerets komt, duikt voetbalmakelaar Ranko Stojic op. Kwade zaken, zeggen oud-collega's. Goede vrienden, zeggen ze zelf. Over koffers contanten, oorlogsmisdadiger Arkan en gemeenschapsgeld van NUON. 'Er zijn momenten dat ik liever zwijg.'

Belgrado, zaterdag 4 april 1998. Het is de dag van de voetbalwedstrijd Partizan Belgrado tegen FC Obilic. Voetbaltrainer Erik Gerets van Club Brugge schudt de hand van Zeljko Raznjatovic, beter bekend als de Servische oorlogsmisdadiger Arkan. Arkan is eigenaar van FC Obilic en de leider van de paramilitaire 'Tijgers' die zich op dat moment schuldig maken aan etnische zuiveringen in Kosovo. Maar vandaag gaat het niet over politiek. Vandaag praat Arkan over voetbal.

Gerets kwam niet alleen naar Belgrado. Hij reisde vanuit Brussel samen met de Joegoslaaf Ranko Stojic, voormalig doelman van onder meer Club Luik, Anderlecht en het nationale Joegoslavische elftal. Stojic was enkele maanden eerder begonnen als spelersmakelaar in Luik. Hij wilde verdediger Milan Lesnjak van Arkans FC Obilic verkopen aan Club Brugge. Gerets (46) en Stojic (41) kenden elkaar uit het Belgische voetbal. Als trainer van Lierse SK wilde Gerets hem als doelman. Hoewel die transfer niet doorging, groeide tussen beiden in de loop der jaren een vriendschappelijke band. Maar dat wist het bestuur van Club Brugge niet. Zoals het bestuur evenmin wist dat de clubtrainer in Belgrado overleg voerde met een oorlogsmisdadiger. Dat drong pas een maand later door bij het bestuur. Toen onthulde de Vlaamse krant De Morgen dat Brugge met de transfersom van vijf miljoen gulden de zakken had gevuld van Arkan, die overigens begin dit jaar werd geliquideerd in Belgrado.

Toen het Vlaamse weekblad Humo in september 1999 met nieuwe details over de kwestie kwam, reageerde Gerets, inmiddels trainer bij PSV, onderkoeld. "Ik wist wel dat hij (Arkan, red.) het een en ander had uitgevreten, maar (... ) ik wou alleen een speler kopen. De rest kon me niet schelen." Gerets verzuimde de leiding van Brugge te vertellen dat de club op het punt stond zaken te doen met een van de beruchtste Servische oorlogsmisdadigers die gezocht werd door het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag.

De onthulling in België, dat Club Brugge op voorspraak van Gerets een speler van Arkan had gekocht, drong in Nederland vorig jaar niet door tot de media. Onbekend bleef evenzeer of meer voetbalploegen Arkan gefinancierd hadden. En hoe nauw was de band eigenlijk tussen trainer Gerets en makelaar Stojic? Bestond of bestaat er een 'Joegoslavische connectie'?

Eén ding is zeker. Arkan had veel geld nodig, in de aanloop naar en de dagen rond de Kosovo-oorlog. Voor zichzelf, voor zijn voetbalploeg Obilic en voor zijn Tijgers. Die kregen, zo meldden voormalige Tijgers vorig jaar in de Britse Sunday Telegraph, 5.000 D-mark per maand voor het beroven en verjagen van Albanezen uit Kosovo. Met de verkoop van voetballers had Arkan een goedlopende geldmachine in handen. Het werk in het buitenland liet hij over aan voetbalmakelaars als Stojic. Zelf kon Arkan het land niet uit - hij werd gezocht.

Club Brugge was niet de enige voetbalploeg die de oorlogsmisdadiger financierde. Stojic haalde ten behoeve van Arkan zeker 18 miljoen gulden op bij vooraanstaande Europese clubs, blijkt uit onderzoek van deze krant. Eén daarvan was de Franse topclub Girondins de Bordeaux. Die kocht voor een bedrag tussen de 4 en 7 miljoen gulden speler Yvan Vukomanivic van Arkan. De gerechtelijke politie in Bordeaux stelde vorige maand een onderzoek in naar die transfer. De Franse justitie vermoedt dat het geld nooit is beland in de clubkas van FC Obilic, maar rechtstreeks terechtkwam bij Arkan. Voor persoonlijk gebruik, of voor zijn Tijgers. Sportief directeur van Bordeaux, Charles Camporro, maakt zich niettemin geen zorgen: "Het is allemaal volgens de regels van de FIFA (de internationale voetbalorganisatie, red.) verlopen."

Vitesse

Ook in Nederland loopt een justitieel onderzoek. Eredivisieclub Vitesse wordt verdacht van belastingfraude. In die zaak worden onder meer de transfers onderzocht waarbij spelersmakelaar Stojic betrokken was. Hij verkocht vorig jaar voor iets meer dan 13 miljoen gulden drie Joegoslavische spelers aan de Arnhemse club. Een deel van dat geld - 6,5 miljoen gulden voor middenvelder Nenad Grozdic van FC Obilic - kwam waarschijnlijk ook via Stojic in handen van Arkan.

Na de affaires in Brugge en Bordeaux moesten Arkan en Stojic hebben begrepen dat clubs niet stonden te wachten op publiciteit over een deal met een oorlogsmisdadiger. Veertien dagen vóór de transfer naar Vitesse verhuisde Grozdic tijdelijk van FC Obilic naar FK Zemun, een clubje in Belgrado zonder oorlogsverleden. De accountants van KPMG, die in opdracht van de raad van toezicht van Vitesse dit jaar een onderzoek instelden, spreken in hun rapport over een 'papieren constructie'. Die moest verbloemen dat Vitesse zaken deed met Arkan. Dezelfde constructie gebruikte Arkan bij de verkoop van drie spelers aan de Bulgaarse clubs Liteks en CSKA Sofia. In wiens handen de rest van het transfergeld - de andere 6,5 miljoen gulden - kwam, is niet helder. K PMG-accountants stelden vast dat spelersmakelaar Stojic een paar miljoen aan transfergelden, in strijd met de FIFA-regels, cash meekreeg in Arnhem. De FIFA-regels bepalen dat transferbedragen per bank aan de club moeten worden overgemaakt, om zekerheid te hebben over de eindbestemming van het geld. Voor zijn diensten betaalde Vitesse aan Stojic een voor spelersmakelaars gebruikelijke commissie van acht procent van de transfersom. De verkoop van drie Joegoslavische spelers aan Vitesse leverde Stojic 1.058.900 gulden op.

Dat Vitesse de FIFA-regels overtrad, is niet ongewoon in het betaalde voetbal. F IFA-regels worden aan de lopende band geschonden, meldt Brendon Batson, plaatsvervangend voorzitter van de Britse spelersvakbond, Professional Footballers Association (PFA). Batson: "Er is geen controle op naleving van de regels. Het probleem wordt versterkt door de verstrengeling van belangen - de manager van een club is vaak zelf een oud-voetballer die nu zaken moet doen met zijn voormalige makelaars."

Was er ook een verstrengeling van belangen tussen trainer Gerets en makelaar Stojic? In de twee jaar (medio 1997 tot medio 1999) dat Erik Gerets trainer van Brugge was, deed spelersmakelaar Stojic in elk geval goede zaken met de club. Hij kon op voorspraak van de trainer de ene na de andere Joegoslaaf leveren. Brugge gaf in 1998 en 1999 zo'n 12 miljoen gulden uit voor de komst van Aleksander Ilic, Edgaras Jankauskas, Milan Lesnjak, Dalibor Mitrovic en Bratislav Ristic. Brugge betaalde deels per bankoverschrijving, deels contant en per cheque. Zo kwam directeur Zoran Petrovic van FC Obilic naar Brugge voor de ondertekening van het transfercontract van Lesnjak, de speler die Gerets en Stojic samen in Belgrado waren gaan bekijken. Petrovic ging naar huis met een aktetas vol geld. Het was iets minder dan de helft van de transfersom van 5 miljoen gulden, zo bevestigt Club Brugge. Net als Vitesse handelde Brugge daarmee tegen de regels van de FIFA. Aan de vijf transacties met Brugge verdiende Stojic naar schatting een miljoen gulden. Met steun van Gerets kon ex-doelman Stojic een vliegende start maken als spelersmakelaar. In minder dan een jaar was hij een belangrijke figuur in de internationale spelershandel. Met kantoren in Luik en Belgrado. Stojic mocht van het regime-Milosevic vrijelijk werken in Servië. De makelaar noemt zijn "zakenrelatie" Arkan "een geschikte kerel". Stojic zegt ook: "Gerets is mijn vriend. Daar ben ik trots op." Gerets: "Ik heb vertrouwen in Stojic."

Gebrekkig Engels

De band bleef bestaan toen Gerets van Brugge naar PSV verhuisde. Stojic verhuisde mee. Vóór zijn vertrek naar de Eindhovense club, in juni vorig jaar, liet Gerets weten dat hij de Ghanese speler Eric Addo van Club Brugge wilde meenemen. Voordat de interesse van Gerets voor Addo publiek werd, had spelersmakelaar Stojic al zaken gedaan. Hij liet begin vorig jaar de 20-jarige Addo een velletje papier ondertekenen. Daarop stond in gebrekkig Engels dat Stojic zijn zaken zou waarnemen. Addo's pleegvader Daniël Stroo liet het document meteen door juristen bekijken. Stroo: "Dat papiertje had en heeft geen enkele juridische waarde."

Hoe wist Stojic in een zo vroeg stadium van de ophanden zijnde interesse van Gerets? Volgens de trainer "stond in de sterren geschreven" dat hij Addo wilde meenemen. Gerets: "Het is dus niet raar dat Stojic zijn zaakwaarnemer werd."

Waarom niet?"Waarom wel? Daar moet je niets achter zoeken."

Stojic zegt dat "iedereen" wist dat Addo niet lang bij Brugge zou blijven. Veel Europese clubs hadden interesse, aldus de makelaar. Stojic: "Dat Gerets hem wilde hebben stond ook in de krant. Dat kon iedereen weten." Addo tekende bij hem, zegt Stojic, minimaal zes maanden vóór zijn vertrek naar PSV. Zijn overeenkomst met Addo ontstond dus rond de jaarwisseling. De eerste keer dat een krant meldde dat PSV interesse in de speler had, dateert echter pas van maart.

Stojic was niet betrokken bij de definitieve onderhandeling over de transfersom, al sprak hij wel eens met PSV, zo bevestigen betrokkenen. En pleegvader Stroo onderhandelde persoonlijk met PSV namens Addo over diens salaris. Stroo: "Behalve het ophalen van die handtekening heeft die Stojic dus weinig gedaan." Toch stortte PSV een bedrag van zo'n 500. 000 gulden op een Duitse bankrekening van de spelersmakelaar. Dat bevestigt PSV-voorzitter Harrie van Raaij.

Een vriend van de trainer die een half miljoen gulden krijgt voor 'bijna niets doen'? Van Raaij: "Ik hou het wel voor mogelijk dat hij later ook aanwezig is geweest bij het tekenen van het contract."

Stojic zag nog meer goede zaken in de familie Addo. Hij probeerde de medewerking van pleegvader Daniël Stroo te kopen, vertelt Stroo. "Ik kon geld krijgen in ruil voor mijn toestemming dat hij Rensford, de minderjarige broer van Eric die ook bij Brugge speelt, mocht verkopen aan Bordeaux. 'Zeg maar hoeveel jij persoonlijk wilt hebben. Twee, drie miljoen frank? Dat kan allemaal', zei Stojic. Daar ben ik dus niet op ingegaan." Stojic zegt zich dit voorval niet te kunnen herinneren.

Stojic deed nog meer zaken bij PSV. Zo bemiddelde hij aan de Eindhovense club de Joegoslavische doelman Ivica Kralj die bij de Portugese club FC Porto op de bank zat. De deal met Kralj leverde Stojic een commissie op van twee- tot driehonderdduizend gulden.

Het was opnieuw Gerets die een persoonlijke voorkeur voor speler Krajl van makelaar Stojic had. P SV meldde maart vorig jaar zelf dat Kralj bovenaan Gerets' verlanglijstje stond. Voorzitter Van Raaij zegt nu dat Kralj al eerder opgevallen was bij PSV-scouts. Van Raaij: "Maar natuurlijk, zonder toestemming van trainer Gerets wordt hier niemand gekocht." Brendon Batson, plaatsvervangend voorzitter van PFA, constateert dat er veel geruchten zijn dat ook trainers stiekem betaald worden door makelaars als ze een speler contracteren die door hen wordt aangeboden. Batson: "Het probleem is dat niemand klaagt. De kopende club wil de speler hebben, de speler wil daar graag naar toe en de verkopende club wil het geld. Iedereen is tevreden. Er is maar één geval bewezen in Engeland. Voormalig Arsenal-manager George Graham werd een jaar geschorst nadat was gebleken dat hij geld had aangenomen van de Noorse spelersmakelaar Rune Hauge."

Volgens Theo van Seggelen, voorzitter van de Nederlandse spelersvakbond VVCS, komen die praktijken ook in Nederland voor. Van Seggelen: "Bij veel clubs hebben de trainers het gewoon voor het zeggen. Dat er trainers zijn die geld verdienen aan transfers staat als een paal boven water. Er zijn ook voorzitters die daar aan meedoen. Mijn oplossing is om de spelers zelf de makelaars te laten betalen. Ben je in één klap van alles af."

Enveloppenaffaire

Onderzoek bij Club Brugge leert dat het bestaande transfersysteem zich inderdaad leent voor omkoping. Met het vertrek van trainer Gerets bij Brugge was ook de rol van makelaar Stojic uitgespeeld bij die Belgische club. Dat hield verband met, wat in Brugse kringen heet, 'de enveloppenaffaire'. Kort nadat bekend werd dat Gerets zou overstappen naar PSV blijken de Brugse hulptrainers René Verheyen en Hans Galjé (oud-Ajax-doelman) naar hun directeur Antoine Vanhove te zijn gestapt. De twee bekenden berouwvol dat ze geld hadden aangenomen van makelaar Stojic. Beiden waren lid van de technische staf die, onder leiding van trainer Gerets, adviseerde over het aankoopbeleid. Het geld was betaald in de periode dat Brugge kort na elkaar Joegoslaven van Stojic had gekocht. Verheyen en Galjé lieten twee met Duitse marken gevulde enveloppen achter bij de directeur. De club maakte de affaire niet wereldkundig.

Nu kijken directeur Antoine Vanhove en secretaris Jacques De Nolf elkaar met rode hoofden aan als deze krant ze ermee confronteert. Tussen hen in, op tafel in het kantoor van de directeur, staat nog een asbak van FC Obilic. Vanhove: "Verheyen heeft bekend wat er gebeurd is. René is de eerlijkste persoon die je kunt hebben. Hem valt absoluut niets te verwijten. Hans Galjé heeft ook eerlijk bekend."

Als de naam Stojic valt is Vanhove resoluut: "Die komt er hier nooit meer in. Die man hebben we buiten gezet." Hij wijst naar de deur van zijn kantoor. " Daar doet Brugge geen zaken meer mee. Sterker nog, elke speler die ook maar enigszins een band heeft met de voetbalmaffia moeten we niet."

De Nolf, secretaris: "Die man heeft veel kwaad kunnen doen hier. Wij hebben dit boek gesloten. Erover praten kan heel gevaarlijk zijn. Je weet ook zo langzamerhand niet meer wie je wel of niet kunt vertrouwen. We bouwen de hele Joego-connectie stilletjes af."

Wat is er met het omkoopgeld gebeurd?Vanhove: "We hebben het nooit nageteld. Voor mij is dat geen eerlijk geld, daar blijven wij af. We houden het ter beschikking in een bankkluis. Het is immers ons geld niet. Mocht iemand het opvragen, dan geven wij dat. We moeten eerlijk blijven in het leven, zeg ik maar altijd."

Waarom heeft u die enveloppen in de kluis bewaard?Vanhove: "Voor als er ooit een dag als deze zou komen, dat het uitlekt. Dan zijn er tenminste nog bewijzen aanwezig."

Vanhove zit met de affaire in zijn maag. "Dit is héél vervelend voor Club Brugge." Natuurlijk hebben Vanhove en De Nolf over de motieven van Stojic nagedacht, na het zien van de enveloppen. Opeens realiseerden ze zich dat wel erg veel (vijf) spelers van Stojic op verzoek van Gerets naar Brugge gekomen waren. De Nolf: "Feit is ook dat we véél te veel hebben betaald voor de spelers van Stojic. Zo hebben we voor aanvaller Mitrovic maar liefst vijftien keer meer betaald dan het bedrag waarvoor hij even eerder bij Eendracht Aalst was aangeboden. Dat hebben we achteraf gehoord van iemand die nu hier werkt."

Over de rol van Gerets zegt Vanhove: "Wij hebben hem nooit gevraagd of hij ook enveloppen gekregen heeft. Maar pas op hè, ik beschuldig hem nergens van. We hebben wel onze vermoedens. Kijk, er zijn enveloppen met geld gegeven aan de hulptrainers. Die zijn daarmee pas naar ons gekomen toen vaststond dat Gerets weg zou gaan."

Pestpokken

In het PSV-trainingscentrum 'de Herdgang', even buiten Eindhoven, zegt een in zwart trainingspak gestoken Gerets van niets te weten. " Omkooppraktijken van Stojic? Ik kan me het niet voorstellen." Hebt u ooit iets aangenomen van Stojic?"Nee, waarom zou ik dat doen? Ik heb me de pestpokken gewerkt voor Club Brugge. Ik heb niet het gevoel dat ik iets verkeerd gedaan heb. Jammer als er zoiets gesuggereerd wordt. Tegenover mij persoonlijk heeft nooit iemand zo'n opmerking gemaakt."

Gerets' naam werd één keer eerder genoemd in verband met een omkoopaffaire. Dat was 18 jaar geleden, als speler in de Belgische competitie. Justitie in België ontdekte dat Gerets als aanvoerder namens Standard Luik in 1982 een envelop met 22.000 gulden bij voetbalclub Waterschei had bezorgd. Met dat geld kocht Standard de overwinning en verzekerde de Luikse club zich van het Belgisch kampioenschap. Gerets, die aanvankelijk sprak over "een vriendendienst", gaf de omkoping later toe. Onder de spelers van Luik, die hun premiegeld afstonden om de envelop te vullen, waren Simon Tahamata en Jos Daerden. De Belgische voetbalbond schorste Gerets in april 1984 voor drie jaar en zijn club AC Milan ontsloeg hem. Minder dan een jaar later mocht hij echter van de FIFA alweer aan de slag bij de Maastrichtse voetbalclub MVV, waarna hij zijn spelerscarrière succesvol afsloot bij PSV.

Twijfelt directeur Vanhove van Club Brugge aan de integriteit van Gerets? Vanhove: "Er zijn momenten dat ik liever zwijg."

Secretaris De Nolf valt zijn directeur bij: "Bewijzen kun je niets. Maar als de kleine vissen van de technische staf geld kregen, zou de grote vis dan niets hebben gehad?"

De Nolf en Vanhove koesteren hun verdenkingen, en doen er verder het zwijgen toe. Dan ziet Vanhove de asbak van Obilic staan. "Dat is toch geen goede reclame voor ons", zegt hij tegen De Nolf. "Ik rook niet eens. Dat ding heb ik gekregen van die Petrovic van Obilic. Ik wist toen echt niet wie of wat Arkan was. Dat Gerets daar geweest is, hoorde ik later pas. Ongelooflijk." René Verheyen wil weinig kwijt. De directeur heeft het woord gedaan. "Meer heb ik niet te zeggen", zegt de hulptrainer.

Heeft Gerets ook geld gekregen?Verheyen: "Kijk, als het bij mij is geprobeerd, waarom zal het dan ook niet bij anderen zijn geprobeerd?"

Het omkoopverhaal van Brugge is "idioot" vindt Stojic. "Nooit van mijn leven heb ik zo iets gedaan. Als ik mijn advocaat een rechtszaak zou laten aanspannen verdwijnen die lui achter de tralies. Maar dit is zó idioot dat ik die tijd er niet eens voor over heb. Waarom zou ik die twee (Verheyen en Galjé, red.) trouwens hebben omgekocht? Ik had ze niet nodig."

Na de omkoopaffaire verbrak Brugge de banden met Stojic. Trainer Gerets zegt niet te weten waarom dat gebeurd is. Gerets: "Er waren problemen. Maar welke? Geen idee." Gerets vroeg er, naar eigen zeggen, ook niet naar bij Vanhove of zijn vriend Stojic.

Zijn oud-collega bij Brugge, Hans Galjé, die ook een envelop mocht ontvangen van Stojic, zegt: "Het verhaal van die enveloppen? Ik denk wel dat Gerets dat kent. Dat moet haast wel." De laatste grote spelersaankoop van PSV dit jaar betrof opnieuw een Joegoslaaf, de 21- jarige Mateja Kezman. In de businesslounge van zijn Philips-stadion in Eindhoven bezweert voorzitter Van Raaij dat de deal met Kezman "absoluut niet" via Stojic is gelopen. Van Raaij: "Dat was een andere Joegoslavische spelersmakelaar, Vlado Lemic." Navraag bij Lemic leert dat hij nooit eerder een dergelijk grote transfer deed. Dit was zijn eerste klapper. P SV betaalde hem voor zijn bemiddeling via een sportadviesbedrijf. Een bedrag wil Lemic niet noemen. De naam van het sportadviesbedrijf kon PSV ondanks herhaalde verzoeken totnogtoe niet geven. Het blijft hierdoor onduidelijk of ook PSV de FIFA-regels heeft overtreden. Die verbieden clubs om geld te betalen aan spelersmakelaars die geen FIFA-licentie hebben. Lemic heeft zo'n licentie niet.

Van Raaij: "Was hij dan spelersmakelaar? Ik dacht dat hij aan tafel zat als adviseur namens de familie Kezman."

Ook Lemic blijkt een bekende van Gerets. Hij speelde bij de Belgische club Lierse SK toen Erik Gerets daar trainer was. Gerets: "Kijk, dat is pure toeval."

Van Raaij neemt zijn trainer in bescherming. "Ik ga natuurlijk wel met Gerets praten, maar ik koester geen enkele verdenking richting Gerets. Ik ben ervan overtuigd dat hij geen geld heeft aangenomen. Ik heb dan ook grote bedenkingen bij de uitspraken van meneer Vanhove. Als ik Gerets was, zou ik een proces aanspannen tegen die man.

"Onze transfers, waarbij Stojic betrokken was, zijn voor honderd procent volgens de normale procedures verlopen. Maar ik kan natuurlijk nooit helemaal uitsluiten dat een spelersmakelaar dat soort dingen doet. Dat we voorlopig niet meer met Stojic zullen werken mag duidelijk zijn, zeker gezien zijn contacten in Joegoslavië."