Snelle vernietiging verkleint besmettingsgevaar. En destructiebedrijf Rendac kan het werk goed aan. Waarom dan vaccinatie?

Door onze redacteur ARJEN SCHREUDER

BERGUM, 23 MAART. Het hek is dicht. Zelfs de leverancier van ontsmettende kleding mag het terrein van destructiebedrijf Rendac in het Friese plaatsje Bergum niet op en moet uitwijken naar de kantoorgebouwen. "We kunnen ons niet veroorloven een besmettingbron van mond- en klauwzeer te worden", zegt directiesecretaris Joke Visser.

Het bedrijf Rendac in Bergum ligt op een industrieterrein even buiten Bergum. In deze fabriek heeft Nederland de verwerking van de kadavers tijdens de mond- en klauwzeerepidemie geconcentreerd. Directeur Sjors Beerendonk meldt dat Bergum de drukte goed aan kan. "We hebben voldoende capaciteit." Normaliter kan Rendac naast de gebruikelijke stroom "dierlijk restmateriaal" nog eens zevenduizend ton verwerken in het kader van dierziektebestrijding. Maar nu de slachthuizen stilliggen, zegt Beerendonk, komt er een flinke capaciteit vrij. Onder de huidige 'stand still' denkt Rendac 14.500 ton tot 16.500 ton dierlijk materiaal te kunnen verwerken. Beerendonk: "Ik bagatelliseer de aantallen dieren niet, maar als we de kwestie klinisch terugbrengen tot het aantal te verwerken tonnages, dan is het op dit moment goed te behappen."

Ook minister Brinkhorst (Landbouw) liet gisteren weten op korte termijn geen capaciteitsproblemen te verwachten. Dat zou kunnen veranderen. Het is volgens een woordvoerder van Brinkhorst "onmogelijk" te zeggen op welk moment de epidemie de capaciteit van de destructor in Bergum te boven gaat. "Het is niet gezegd dat we hier net als in Engeland vierhonderd gevallen krijgen. Laten we hopen van niet, dan zijn we er gauw vanaf."

Wel treffen de ambtenaren op het departement voorzieningen "op de langere termijn", voor het geval er veel meer dan de huidige tienduizenden dieren, al dan niet preventief, moeten worden geruimd. In dat geval wil Nederland overgaan tot "noodvaccinaties" van bedrijven in een kring rond een besmettingshaard. Dat is te prefereren boven het door Brinkhorst en ook premier Kok zo verafschuwde "middeleeuwse" verbranden van kadavers op de boerderijen. "Dat kun je een boer niet aandoen", aldus de woordvoerder van Brinkhorst.

Nederland heeft de afgelopen dagen gepleit voor de mogelijkheid noodvaccinaties uit te voeren om eventuele brandstapels te voorkomen. Eurocommissaris Byrne wees deze gisteren echter als "zinloos" van de hand. Volgens hem werkt het vaccin pas na een dag of zes en in die tijd moeten de dieren vernietigd zijn. Jos Verheijden, hoogleraar varkensgezondheidszorg aan de universiteit van Utrecht, noemt noodvaccinaties nuttig. Verheijden: "Zolang de capaciteit toereikend is om het aantal te ruimen dieren in enkele dagen naar de destructor te brengen, heb je geen noodvaccinaties nodig. Maar zo snel lukt het Rendac niet. Zodra het een week duurt, is het al goed om tot noodvaccinaties over te gaan. Noodvaccinaties zijn goed als bestrijding van de ziekte. Wat we nu aan bestrijding doen is alleen contact vermijden. Noodvaccinaties helpen mee om de infectiviteit van besmette bedrijven en de gevoeligheid van andere bedrijven te verkleinen. Dat proces begint al drie dagen na het vaccineren."

De Hollandse verwerkingsmethode is niet alleen om ethische redenen te verkiezen boven verbranden, zegt directeur Beerendonk van Rendac. "Als je met een lucifer de zaak op de boerderij zelf verbrandt, kun je nooit garanderen dat ziektekiemen totaal vernietigd worden. Er kunnen resten op het bedrijf overblijven." Hoogleraar Verheijden: "Over het hechten van het virus aan roetdeeltjes is nog veel onbekend. We kunnen het niet uitsluiten."

Wordt door het rijden met kadavers de kans op verdere besmetting met het mond- en klauwzeer niet vergroot? Nee, zegt Beerendonk. "We rijden met ontsmette vrachtwagens en vervoeren de kadavers in lekvrije containers. Daar zijn protocollen voor." Zeker, beaamt hoogleraar Verheijden, tijdens de varkenspestcrisis werden er eveneens miljoenen varkens geruimd en vernietigd. Maar dat vernietigen strekte zich, helaas, uit over een veel langere periode. Verheijden: "Er werd toen, overigens geheel volgens de EU-regels, veel te laat begonnen met preventief ruimen." Veel kadavers werden uiteindelijk in vrieshuizen bewaard en pas later vernietigd. Dat is niet wenselijk, zegt Verheijden. "Dat leidt tot logistieke problemen."

Normaal gesproken verwerkt Rendac vooral slachtbijproducten van de slachthuizen. Beerendonk: "Vroeger aten we in Nederland het hele dier op, maar inmiddels zijn we zo welvarend geworden dat 25 procent van het karkas niet op ons bord komt. Dat verwerken wij." Het dierlijk restmateriaal wordt vermalen, verhit, onder druk gezet en gesteriliseerd. Vervolgens wordt het materiaal gescheiden in meel en vetten. Hierbij, garandeert Beerendonk, worden alle aanwezige ziektekiemen "afgedood". Het restproduct wordt verbrand in een afvalverbrandingsinstallatie. Verwerking in veevoeder is sinds enkele maanden verboden onder druk van de BSE-crisis. Over een maand begint Rendac met het opstoken van diermeel als brandstofvervanger in een steenkolencentrale.

Zie ook:

Eerste melklozing kleurt het water wit (23 maart 2001)
Tweede besmet Frans transport (23 maart 2001)
MKZ kan 500 miljoen gaan kosten (23 maart 2001)
Waarom leven de hooglanders nog wél? (23 maart 2001)

Meer gevallen van mond- en klauwzeer (22 maart 2001)
De douane controleert ook op sandwiches (22 maart 2001)
Krijgen we nu huisarrest? De kat ook? (22 maart 2001)
Een typisch geval van overmacht (22 maart 2001)
'MKZ bij Brits vee nog niet op hoogtepunt' (22 maart 2001)
Veel vraag naar melk, nog vlees genoeg (22 maart 2001)
Commentaar: MKZ is hier (22 maart 2001)

Mond- en klauwzeer nu ook in Nederland (21 maart 2001)
Komen hier brandstapels? (21 maart 2001)
Indoor Brabant alsnog afgelast (21 maart 2001)
'Mond- en klauwzeer is de gesel Gods' (21 maart 2001)
Brussel uit kritiek op fouten in slachterijen (21 maart 2001)
Britten willen later stemmen door MKZ (21 maart 2001)

Massale doding van Britse dieren (15 maart 2001)
Vervoersverbod komt op slechtste moment (15 maart 2001)
Bij een vleescrisis stijgt de verkoop juist (15 maart 2001)
Frans vee over het hele land verspreid (14 maart 2001)
'Oorlogssituatie' dreigt door mond- en klauwzeer (14 maart 2001)
Ook mens is vatbaar voor MKZ-virus(14 maart 2001)
De slachter kan voorlopig naar huis(14 maart 2001)
Vervoersverbod vee riskant(14 maart 2001)
EU-landen willen vaccinatie tegen MKZ hervatten(14 maart 2001)
Noord-Amerika verbiedt import Europees vlees en vee (13 maart 2001)
Vervoersverbod alle vee (13 maart 2001)
Nutreco snoeit in slachterijen (13 maart 2001)
Gevraagd: meer dierendestructoren (8 maart 2001)
Friesland onderzoekt gezondheidsrisico's Rendac (8 maart 2001)
Tijdelijk verbod op dieren-evenementen (8 maart 2001)