NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HANS DEN HARTOG JAGER
De vrouw heeft een onwaarschijnlijk dikke buik; terwijl ze de hand van haar man vasthoudt tuurt ze peinzend het schilderij uit. Op de grond, voor het stel, liggen een paar slippers, daarnaast staat een hondje, aan de muur hangt een ronde spiegel en aan het plafond zien we een kroonluchter waarin maar één kaars brand.

Het Arnolfini-portret van de Vlaamse schilder Jan van Eyck (1390- 1441) is niet alleen een van de mooiste kunstwerken aller tijden, het is ook een van de meest geïnterpeteerde. Wat is dat bijvoorbeeld voor beest op de rand van de stoel naast het echtpaar? Waarom ligt er allerlei fruit in de vensterbank? En wat staat er precies op de rand van de spiegel? Om dat goed te kunnen zien moet je het schilderij en detail bekijken - dat er op de achterwand bijvoorbeeld 'Johannes de Eyck fuit hic 1434' (Jan van Eyck was hier in 1434) staat, kun je op het echte schilderij, dat in de National Gallery in Londen hangt en maar 84 bij 57 centimeter meet, met moeite ontwaren.

Vanuit dat oogpunt is de cd-rom De eeuw van Van Eyck dan ook een genoegen. De makers hebben zo'n 120 schilderijen uit de vijftiende-eeuwse, Noord-Nederlandse schilderkunst op schijf gezet; bij de belangrijkste (Man met de rode tulband en De aanbidding van het Lam Gods van Van Eyck, de Portinari-triptiek van Hugo van der Goes, Gerard Davids Oordeel van Cambyses) is een groot aantal details op te roepen. De kroon op dat werk is het Passie-schilderij van Hans Memling uit de Galleria Sabauda in Turijn. Hoewel het doek maar 55 bij 90 centimeter meet, is Memling er toch in geslaagd het complete lijdensverhaal van Christus erop af te beelden - een heel gepriegel, dat op De eeuw van Van Eyck met maar liefst 24 uitvergrotingen wordt bedeeld, waardoor de vele subtiliteiten op het doek goed tot hun recht komen.

Deze overvloed tekent de zorgvuldigheid waarmee De eeuw van Van Eyck is samengesteld. Zoals bij elke cd-rom hebben de samenstellers een keuze moeten maken aan wat voor informatie ze de beschikbare bits en bytes besteden, en dat heeft bij De eeuw van Van Eyck goed uitgepakt. De echte kenners van vijftiende-eeuwse schilderkunst zullen er misschien weinig nieuws op vinden (al zullen die de details wel kunnen waarderen), de cd-rom gaat toch verder dan een elementair encyclopedisch overzicht. De belangrijkste vijftiende-eeuwse 'noorderlingen' (de geboeders Limburg, Robert Campin, Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, Hans Memling, Gerard David - alleen Hiëronymus Bosch ontbreekt) worden in korte teksten behandeld en van allemaal zijn diverse werken uit verschillende musea afgebeeld. De keuze van die werken is soms wat arbitrair, maar dat wordt weer goedgemaakt door de vele dwarsverbanden die er tussen de werken kunnen worden gelegd. Van de annunciatie op Melchior Broederlams Retabel van de kruisiging kun je bijvoorbeeld rechtstreeks naar annunciaties van Dierick Bouts, Rogier van der Weyden (twee keer), Jan van Eyck (twee keer) en Robert Campin: die op het Merode-altaar. Daar blijkt ook het grootste manco van De eeuw van Van Eyck: de cd-rom is af en toe wel erg schools en braaf. Op het Merode-altaar is het bijvoorbeeld niet mogelijk het prachtige, maar ook grappige detail van de op lichtstralen binnensuizende engel (of is het God zelf?) uit te vergroten.

Ook voor andere, minder 'serieuze' informatie is weinig plaats op De eeuw van Van Eyck. Dat het paneel van de Rechtvaardige Rechters van het Lam Gods in 1934 werd gestolen en nooit meer is teruggevonden, vonden de makers de moeite van het vermelden niet waard. Het lijkt dan ook een kleine vergissing dat het 'villen van de rechter' (de huid van het been is er al af) op Gerard Davids Oordeel van Cambyses wel tamelijk gedetailleerd kan worden bekeken. Het maakt deze mooie cd-rom wel weer menselijk.

De eeuw van Van Eyck. ODA Laser Edition. Voor Mac en MS-dos, ƒ 49,95. Tevens verkrijgbaar: De eeuw van Rembrandt, De eeuw van Rubens en De eeuw van Vermeer.

Eerder verschenen in deze rubriek:

DS-freaks herkauwen graag
(21 augustus 1998)
Zwart gat in lege huls
(14 augustus 1998)
Laterale avonturen met Zork
(7 augustus 1998)
Spilzieke Hollanders
(24 juli 1998)
Wie droomt er niet van de maan
(17 juli 1998)
Een besmettelijke weegschaal
(26 juni 1998)
Golf voor de armen
(19 juni 1998)
De politiek-correcte pc
(5 juni 1998)
Saaie baan, chirurg
(29 mei 1998)
Met kribbige Maria door Spanje
(15 mei 1998)
Dromen van digitaal
(8 mei 1998)
Moord of doodslag
(1 mei 1998)
Informatiebom
(17 april 1998)
Speel uw eigen WK
(10 april 1998)
Bruna moest zich schamen
(3 april 1998)
Schijfje vol gemiste kansen
(27 maart 1998)
Een simpele blik op Word
(20 maart 1998)
Detective voor 48 uur
(13 maart 1998)
Internetbeleggen: vlug en voordelig
(6 maart 1998)
Het meest verslavende spel ter wereld
(27 februari 1998)
De bijbelmachine
(20 februari 1998)
Een piramide van deze tijd
(13 februari 1998)
Vertalen voor luie beesten
(6 februari 1998)
De wereld in een schoenendoos
(30 januari 1998)
Opera Fatal
(23 januari 1998)
A Bridge Too Far
(16 januari 1998)
Scharrelen tussen de darmen
(9 januari 1998)

Eerder verschenen artikelen in het archief.