Varkens

Wanneer kwam de zaak in het nieuws?
Februari 1997

Wat was er aan de hand?
Op 4 februari 1997 werd het eerste geval van klassieke varkenspest geconstateerd op een varkensbedrijf in Venhorst. Doordat de boeren niet alert reageerden - ze transporteerden bijvoorbeeld nog snel veel varkens toen ze wisten dat er vervoersverboden dreigden - brak een ware epidemie uit. Op 16 april waren al honderd bedrijven besmet, op 26 mei tweehonderd, op 24 juni driehonderd, en op 8 september vierhonderd. Varkenspest is niet gevaarlijk voor de mens, ook niet bij consumptie van het vlees, maar de ziekte was uiteraard wel een bedreiging voor de varkensstapel.
Er bestond een vaccin tegen varkenspest, maar dat mocht in verband met internationale afspraken niet gebruikt worden. Resten daarvan kunnen in het varkensvlees worden aangetroffen, waarna het niet duidelijk zou zijn of het vlees van een besmet of een gevaccineerd varken afkomstig was.

Wat waren de gevolgen?
Op 22 maart werd een totaal exportverbod afgekondigd op zowel levende varkens als varkenssperma. Op 22 mei werd begonnen met het doodspuiten van alle pasgeboren biggen. Bijna 650.000 varkens uit besmette bedrijven werden afgemaakt, ruim een miljoen varkens werden preventief afgemaakt, en bijna 8 miljoen varkens werden afgemaakt omdat de stallen overvol raakten. In totaal kostte de varkenscrisis het leven aan ruim 9,6 miljoen varkens.
Op 3 juni werd een fokverbod afgekondigd, aanvankelijk alleen voor de regio Venhorst, later ook voor andere delen van het land. In november werd het fokverbod opgeheven, hoewel toen nog steeds druppelsgewijs nieuwe bedrijven besmet raakten.
Minister Aartsen van landbouw lanceerde reeds in juli 1997 een plan voor inkrimping van de varkenssector met 25 procent. Later in het jaar werd dit afgezwakt tot 15 procent. Varkensboeren protesteren nog steeds tegen de plannen, omdat deze hun het recht ontnemen zelf te bepalen hoeveel varkens ze houden. Het kabinet steggelt in 1999 nog steeds over de reductie van de varkensstapel. In juni stapte Aartsens opvolger Apotheker op omdat zijn alternatieve saneringsplan geen steun kreeg in het kabinet. Kort daarna besliste de rechter dat de varkensboeren gelijk hadden, en dat het onwettig is om hun varkensrechten af te nemen. Desondanks besloot Apothekers opvolger Brinkhorst om vast te houden aan de plannen.

Zie verder:

• Varkens moet je in de watten leggen (7 februari 1997)
• Vaccin helpt, maakt controle lastig (10 februari 1997)
• Slachting varkens gevolg van non-vaccinatiebeleid (11 februari 1997)
• Nieuw vaccin kan crisis in varkensbranche oplossen (15 februari 1997)
• Nieuw vaccin kan crisis in varkensbranche oplossen (15 februari 1997)
• Oorlog in de varkenssector (10 april 1997)
• Overzicht varkenspest: De dwalingen van een boerenleider (26 april 1997)
• Dieren zoals wij (6 mei 1997)
• Boekel en de schande van de lege varkensstallen (20 mei 1997)
• Sector vreest ontwrichting van platteland (11 juli 1997)
• Varkenshokken raken weer vol na enorme stroppen (6 maart 1999)
• Haijo Apotheker: De man uit de provincie (8 juni 1999)