EEN SCENARIO voor nachtmerries. Zo omschreef de landelijk officier van justitie voor mensensmokkel onlangs in het blad Mr. haar werkterrein. Een van de nachtmerries is de moeilijkheid om het kwaad bij de wortel aan te pakken. Samenwerking van de bestemmingslanden met de landen van oorsprong blijkt lastig, zo niet onmogelijk. Maar ook binnen de landen van de Europese Unie stuit een gezamenlijke aanpak van deze plaag op allerlei juridische en praktische barrières.

De zaak-Dover - waar 52 Chinezen dood werden aangetroffen in de koelruimnte van een Nederlandse vrachtwagen - bracht vorig jaar een schrikeffect teweeg. En nu is er een schip met Koerden gestrand bij de Franse Rivièra. De locatie is veelzeggend, want tot dusver zijn dergelijke massale illegale aanlandingen vooral een aangelegenheid van de zuidelijke EU-staten. Deze hebben enorme kustlijnen die zeer kwetsbaar zijn. De kustwacht is paraat, maar vist regelmatig achter het net. Terugzenden is bovendien eenvoudiger gezegd dan gedaan.

Mede onder deze continue druk is er binnen Europa een subtiel afschuifsysteem ontstaan, waarbij immigranten vanuit het zuiden doorstromen naar noordelijke regionen. Tot ongenoegen van deze staten, waaronder Nederland. De Franse landing kan een teken zijn dat deze stroom daadwerkelijk wordt ingehaald. Premier Jospin heeft aangekondigd dat de bootvluchtelingen van geval tot geval zullen worden beoordeeld. Niet zozeer uit humanitaire overwegingen, maar omdat een generaal pardon een premie zou zetten op het werk van criminele entrepreneurs.

Beoordeling van geval tot geval is alleen geloofwaardig bij repatriëring van afgewezen asielzoekers. Dat is in de praktijk nu juist de moeilijkheid, zeker in het geval van Koerden. Zo dreigt Jospin zichzelf nog tegen te komen. Dat is ook in een ander opzicht het geval. In het geval van Koerden is een van de weinige argumenten voor terugzending dat zij kunnen schuilen in de No fly-zone in Noord- Irak. Tegen dit Anglo-Amerikaanse initiatief heeft Frankrijk echter van oudsher de nodige politieke bezwaren.

De stranding van de East Sea vormt na Dover een nieuwe stimulans voor de Europese Unie ernst te maken met een gezamelijke aanpak. Terugname- overeenkomsten met zuidelijke staten van het Middellandse-Zeebassin staan al een tijd hoog op de agenda, met de economische betrekkingen als stok achter de deur. Zelfs met deze krachtige argumentatie wil het niet erg vlotten.

Maar ook onderling blijft het moeilijk voor de EU-staten. Harmonisatie van de strafbepalingen tegen mensensmokkel staat na Dover met reden hoog op de agenda, maar bleek op de jongste ministerstop in Stockholm toch nog een stap te ver. Een belangrijk struikelblok is het laten vervallen van de eis van winstbejag. Dat maakt het bewijs voor de justitie gemakkelijker. Maar het schept ook het risico dat hulpverleners met humanitaire beweegredenen onder de strafwet worden gebracht ook al zal het niet gauw de bedoeling zijn hen te vervolgen. In Nederland maakt uitgerekend het CDA zich sterk voor deze verruiming, hoewel de bedreigde hulpverleners vaak van confessionelen huize zijn. Minister Korthals (Justitie) heeft in Stockholm met reden vastgehouden aan het beginsel dat wetten duidelijke taal moeten spreken.

Zie ook:

Hoofdverdachte Dover-zaak gepakt (23 januari 2001)
Gürsel Ö.: Aardig én gevaarlijk (23 januari 2001)
Eigenlijk is de Dover-zaak simpel (12 december 2000)
Korthals moet opnieuw uitleg geven over 'Dover' (12 december 2000)
Politie wist voor 'Dover' van link Chinezensmokkel (11 december 2000)
Nederland favoriet bij mensensmokkel (29 november 2000)
Kamer bang voor blunder Doverzaak (9 november 2000)
Smokkelbaas en zakenman (16 september 2000)
Dover: 'Risico van verstikking bewust genomen' (15 september 2000)
Vrijwel geen observaties in het weekeinde (6 september 2000)
Mensensmokkelaars werden soms gevolgd (onderaan pagina, 6 september 2000)
Politie staakte volgen verdachten (5 september 2000)
Top Chinese smokkelaars blootgelegd (2 september 2000)
Smokkel Chinezen begon al vorig jaar (6 juli 2000)
De smokkel schuift duizend gulden per kop (6 juli 2000)
Spoor uit Dover recht naar Turkije (1 juli 2000)
Doorbraak justitie in zaak-Dover (28 juni 2000)
In drie minuten container scannen (26 juni 2000)
Chinezen dood door te veel CO2 (24 juni 2000)
Justitie zoekt tweede trucker in zaak-Dover (23 juni 2000)
Dover stemt België nederig (23 juni 2000)
Mensensmokkel groeit bij gebrek aan personeel (22 juni 2000)
Mensensmokkel groeit bij gebrek aan personeel (22 juni 2000)
Nieuwe arrestaties dodentruck Dover (21 juni 2000)
Tweede arrestatie dodentruck Dover (21 juni 2000)
Slangenkop in Fujian regelt de hele reis (21 juni 2000)
In een sloep naar de achterdeur van Schengen (21 juni 2000)
Als iedereen slaapt, klimmen ze in de truck (20 juni 2000)
Transporteur van 58 doden (20 juni 2000)
58 illegalen dood in Nederlandse truck (19 juni 2000)
Chinese illegalen kopen 'totaalpakket' (19 juni 2000)