Onder Chinese mensensmokkelaars is Engeland een populaire bestemming. De Chinezen gaan een contract aan voor de hele reis. Van het moment van vertrek van het Chinese platteland tot het moment van aankomst in Engeland.

Door onze redacteuren YASHA LANGE en YAËL VINCKX

ROTTERDAM, 19 JUNI. Chinezen zijn een vreemde eend in de wereld van de mensensmokkel. De opsporingsinstanties in Europa treffen de laatste jaren zelden bijzonder riskante transporten van grote groepen onder mensonterende omstandigheden aan. Maar als het gebeurt, zijn het vaak Chinezen.

Toen de nationaliteit van de 58 overledenen in een container in Dover nog niet bekend was, dachten Nederlandse opsporingsambtenaren dan ook direct: 'dat zullen wel Chinezen zijn'. Dat bleek te kloppen. Terwijl mensensmokkel de laatste jaren vooral plaatsvindt in kleine busjes en personenauto's, gaan Chinezen nog af en toe als makke schapen in grote groepen. Maar een groep van zestig - twee Chinezen overleefden de reis - is uniek.

Wat zeker níet uniek is, is de route over het Kanaal. Het is een bekende modus operandi onder mensensmokkelaars, zegt een Nederlandse opsporingsambtenaar, al wordt deze niet alleen door Chinezen gebruikt. Ook andere asielzoekers en illegalen die het vasteland van Europa willen ontvluchten maken de oversteek naar Groot-Brittannië op de veerboten.

In busjes, vrachtwagens of containers reizen gesmokkelden door Europa. Chinezen zijn zeker niet de grootste groep. Dat zijn naar Nederland de Afghanen en Irakezen, naar Frankrijk de Afrikanen en naar Engeland komen de laatste tijd veel Tsjetsjenen en Chinezen. Onder meer als gevolg van de 'Kanaalroute' realiseert Engeland zich dat het zelfs als eiland niet gevrijwaard is van een grote stroom asielzoekers. Het aantal steeg vorig jaar explosief: van 46.000 in 1998 naar 71.000 in 1999, een stijging van 64 procent in één jaar.

Als gevolg van de grote toestroom klaagden de Britse autoriteiten over gebrekkige grensbewaking door de Nederlandse en Belgische marechaussee. Die zou voornamelijk de eigen binnengrenzen bewaken en niet goed opletten wat Nederland of België verlaat. Volgens een medewerker van de marechaussee gaat het echter om 'zulke partijen containers en vrachtwagens' dat het 'logisch is dat wij de prioriteit enigszins leggen bij de inklaring'.

Maar vooral onder Chinese mensensmokkelaars is Engeland al sinds het einde van de jaren negentig een populaire bestemming. De Chinezen gaan een contract aan voor de hele reis. Van het moment van vertrek van het Chinese platteland tot het moment van aankomst in Engeland.

Deze werkwijze verschilt van die van andere groepen gesmokkelden. Irakese Koerden bijvoorbeeld nemen vaak voor de verschillende trajecten van hun reis verschillende smokkelaars in de arm. Valse papieren bij de een, de reis door Oost-Turkije bij de ander, de boot naar Italië bij een derde. De Chinese migrant daarentegen, koopt een totaal-reis. De valse papieren, de reis vanuit Hong Kong naar de Verenigde Staten en Canada of van het Chinese platteland via de voormalige Sovjet-Unie naar West-Europa, onderdak en werk; het valt allemaal binnen het totaal- arrangement. Dat is gunstig voor de mensensmokkelaar, die al het geld incasseert.

De bedragen die betaald worden zijn hoog, volgens deskundigen het hoogst onder de mensensmokkelaars. Zo kan de prijs oplopen tot 35.000 gulden en maakte de politie in Nederland in oktober 1998 melding van een man die 50.000 gulden zou hebben betaald. Maar het is tegelijk ongunstig voor de mensensmokkelaar, die ook werk regelde voor de gesmokkelden. Halverwege de jaren negentig kon hij zijn 'klanten' amper meer kwijt; de arbeidsmarkt voor illegale Chinezen in Nederland en België raakte verzadigd. Een restaurant heeft nu eenmaal geen behoefte aan twintig illegale afwassers. Dus gingen de Chinese smokkelaars (Chinezen worden bijna altijd gesmokkeld door Chinezen) omkijken naar een andere afzetmarkt. Hun oog viel op Engeland.

De Chinese smokkelaars staan bekend als de hardste handelaars in deze 'branche'. Normale praktijk is om de 'smokkelwaar' - verstopt achter dozen eieren of stapels hout in de laadbakken van vrachtwagens - bijvoorbeeld peper, water en handdoeken mee te geven. Naderde de wagen een grensovergang, dan knipperde in de laadbak een lichtje en begonnen de gesmokkelden peper langs de kieren te strooien. Zo raakten de honden volkomen in de war. Zelf doopten ze de handdoeken in het water en drukten deze tegen hun neus. Dan hoefden ze niet te niezen.

De Chinezen dienen soms hun 'klanten' slaappillen toe. De kans dat de gesmokkelde zich verraadt, is dan kleiner. Die is immers van de wereld, maar merkt daardoor gevaar (dreigende verstikking bijvoorbeeld) minder snel op. De winstgevende handel in illegale migratie heeft de aandacht getrokken van Chinese bendes. Nederlandse deskundigen wijzen erop dat in de mensensmokkel evenveel geld omgaat als in de drugshandel. Hoewel dat nooit is bewezen, zijn de winsten groot. Bovendien is de pakkans gering, hebben de autoriteiten grote moeite met de bewijslast en is de straf (relatief) laag. In Nederland geldt een maximumstraf van vier jaar en acht jaar voor het georganiseerd smokkelen van mensen. Voor heroïne-smokkel liggen de straffen aanmerkelijk hoger. Sind enige jaren is de opsporing van mensensmokkelaars een 'prioriteit' voor de Nederlandse autoriteiten. Maar het blijkt moeilijk om zicht op het fenomeen te krijgen. Niet alle politiekorpsen hebben er evenveel aandacht voor en de asielzoekers die gehoord worden door de IND lijken geïnstrueerd om weinig over hun reis te vertellen. Er zijn wel verschillende samenwerkingsverbanden tussen de marechaussee, de immigratiedienst, het kernteam Noordoost Nederland (belast met mensensmokkel) en de CRI, die gezamelijk proberen de smokkelroutes in kaart te brengen. Maar alle grenscontroles, gate-checks en patrouilles kunnen de handel niet stoppen. Zeker ook niet onder de Chinezen, die nog op een andere manier een uitzondering zijn. Terwijl Turkse mensensmokkelaars zich vaak beperken tot mensen, doen de Chinezen ook in andere criminele sectoren zaken. Drugs en gokken, bijvoorbeeld. Het gaat om bendes die elkaar beconcurreren, weten de opsporingsinstanties.

Op weg naar Groot-Brittannië zijn Nederland en België dé transitlanden voor Chinezen, constateerde de CRI al enkele jaren geleden. Maar de manier waarop ze het Kanaal oversteken varieerde de laatste jaren nogal. "Een opvallende ontwikkeling", volgens het toenmalig hoofd van de afdeling mensensmokkel van de CRI, C. Feenstra, in een vorig jaar verschenen rechercheboek.

Eerst huurden de Chinese mensensmokkelaars kleine vrachtauto's en reden met lading en al de ferry op om de oversteek te maken. Vanaf het midden van 1997 veranderde het patroon, waarschijnlijk omdat de Britse politie het trucje doorhad. Vanaf dat moment reden de Chinese smokkelaars met auto's naar havenplaatsen in België en Nederland. In groepjes van twintig personen werden de gesmokkelden op gehuurde zeiljachten het Kanaal overgebracht. De bemanning was meestal Nederlands, schrijft Feenstra. Het ging om geronselde studenten van de zeevaartschool, die tegen vergoeding 'Chinese zakenpartners' vervoerden.

Maar de laatste jaren veranderde het patroon van gesmokkelde Chinezen opnieuw. Er werden grotere vrachtwagens gebruikt, de Chinezen werden verstopt tussen de lading. Een keer ging het om eieren en 28 Chinezen, maar "veelal betrof de het bloemen", schrijft Feenstra. De 58 overleden Chinezen bevonden zich tussen een lading rozen.

( a d v e r t e n t i e s )