De containerscanner lijkt een middel tegen mensensmokkel. Nederland heeft er één, in de haven van Rotterdam. Verstekelingen heeft de scanner in ruim een jaar nog niet gevonden. Smokkelwaar des te meer.

Door RENÉ MOERLAND

Het gescande beeld toont contouren van de lading. (Foto Roger Cremer)

ROTTERDAM, 26 JUNI. Voorzichtig rijdt chauffeur Van Bennekom zijn vrachtwagen tot vlak voor de metershoge gele deuren van de scanner, en stapt uit. Via een ondergrondse sleuf schuift een hydraulisch aangedreven karretje onder de vrachtwagen en duwt de voorwielen omhoog. Langzaam worden vrachtwagen en containers de scan ingetrokken. Drie minuten zal de metalen kolos verkeren in een betonnen wasstraat zonder borstels, omgeven door muren van tweeënhalve meter dik.

De containerscanner van de Douanepost Rotterdam Maasvlakte staat op het uiterste puntje van de Maastvlakte, vastgeplakt aan een gloednieuw douanegebouw van twaalf verdiepingen. De douane zit hier op de groei. Van de kantine op de elfde heb je links uitzicht op het begin van de Betuwelijn. Rechts is nu nog de zee - straks komt hier de Tweede Maasvlakte. Dit is knooppunt Nederland: drie miljoen vrachtcontainers komen hier jaarlijks voorbij, en dat worden er alleen maar meer. De containers die door de scanner van de douane gaan, komen van de grootste schepen die de wereldzeeën bevaren, meestal afkomstig uit het Verre Oosten of Zuid-Amerika. De container die Van Bennekom heeft aangevoerd komt uit China. Volgens de vrachtbrief zitten er slaapzakken in, met bestemming België.

"Ik ben trots op onze scanner", zegt Ad Roozen, hoofd van de douanepost. Toen hij in 1993 aankwam, was een blik op de groeiverwachting van de goederenstroom in de haven - een verviervoudiging in zes jaar - voldoende om hem "een paar slechte nachten" te bezorgen. De douane deed toen nog zes uur over het controleren van één container. Met ladder en zaklamp en een paraplu als het regende. "Er moest iets gebeuren", zegt Roozen.

Met behulp van de containerscanner kan een douanebeambte in de Rotterdamse haven de lading van vrachtwagens op een beeldscherm bekijken. (Foto Roger Cremer)

In maart 1999 is de scanner van dertig miljoen gulden in gebruik genomen. Ruim een jaar later heeft de scanner al voor 74 miljoen gulden aan ontdoken belastinggeld terugverdiend, vier keer zoveel als de douane vóór die tijd in een jaar vond. Roozen somt de vondsten op. Wijn, gedestilleerd en enkele auto's: een Mercedes S500, een Jaguar, een Landrover. De grootste categorie vormen de sigaretten: 307 miljoen stuks heeft de scanner al gevonden. Roozen: , ,Dat is goed voor bijna 44 miljoen gulden ontdoken rechten. In heel Nederland is het aantal onderschepte sigaretten met 400 procent gestegen. Het overgrote deel komt hiervandaan."

Opsporing van illegale ingevoerde of doorgevoerde goederen is de core business van de douane. Daarnaast spoort de douane ook naar wapens, ongekeurd vlees, namaakmerken en natuurlijk drugs. "Dit jaar hebben we ook grondstoffen voor ecstasy gevonden", vertelt Roozen. Ook kwam zeven ton vuurwerk boven water. Naar mensen zoekt de douane niet. Dat is in de Rotterdamse haven het werk van de rivierpolitie, en in de rest van Nederland van de marechaussee. De rivierpolitie vindt in de Rotterdamse haven gemiddeld zo'n 150 verstekelingen per jaar. Meestal zijn het mannen tussen 15 en 35 jaar uit West-Afrika die op zoek zijn naar werk. De verstekelingen arriveren op kleinere schepen die niet bij de scanner op de Maasvlakte afmeren. Zij worden meestal al onderweg door de bemanning ontdekt, als ze naar buiten kruipen voor eten en drinken. Rivierpolitie noch marechausse werken met scanners. Roozen scant wel eens containers voor andere diensten, waaronder de politie. "Maar mij is nog nooit gevraagd containers na te kijken op de aanwezigheid van mensen. En we hebben ook nog nooit iemand gevonden."

Roozen is best bereid zijn scanner open te zetten voor marechaussee en rivierpolitie, "als ze maar aanwijzingen hebben" die zo'n controle rechtvaardigen. De wachttijden voor goederencontrole mogen echter niet oplopen, want ook de douane moet rekening houden met de concurrentie van Rotterdam met andere havens. "Mijn opdracht is: minder oponthoud, hogere vangsten." De controle op mensen met de scanner moedigt Roozen niet aan. De röntgenstraling van de scanner is officieel niet gevaarlijk voor mensen, maar hij zegt: "We beschermen ook onze eigen mensen."

Gyselle Corpel zit voor haar scherm in een zaaltje boven de scanner. Met de slaapzakken was ze snel klaar, dus ze heeft tijd om een paar archiefbeelden van 'spannendere' containers te tonen. "Kijk, zie je die zittende figuur daar? Een Boeddha-beeld. Kwam niet voor in de opgegeven inhoud. Dat is dus smokkelwaar." Ze verwacht niet levende mensen op haar scherm te zien. "Dat overleven ze nooit, op een reis van een paar weken vanuit Zuidoost-Azië." Douanehoofd Ad Roozen sluit niet uit dat mensensmokkelaars manieren zullen vinden om ook een verblijf van een paar weken in de container mogelijk te maken, bijvoorbeeld door het inrichten van kombuizen met zuurstof- en toiletvoorzieningen. "Als er maar genoeg geld mee wordt verdiend, vinden smokkelaars altijd een oplossing." Als het van het toeval afhangt - zoals nu - is de pakkans onverminderd klein. Ook met scanner wordt nog steeds maar twee procent van de containers die op de Maasvlakte aankomen gecontroleerd. De containerscanner draait ondertussen nog lang niet op de toppen van zijn vermogen. Hoewel het maximum tempo op 20 containers per uur ligt, doet de douane er op dit moment slechts zo'n 150 per dag. Niet slijtage, maar technische vernieuwing zal dan ook over een paar jaar aanleiding zijn voor vervanging van deze scanner, verwacht Roozen. "Over tien jaar lacht iedereen om dit ding." De douane neemt in de zomer op Schiphol al twee nieuwe containerscanners in gebruik. Ook wordt voorzichtig gedacht aan een mobiele scanner die ook de containers van kleinere schepen in de haven makkelijk zou kunnen bereiken.

Beneden staat chauffeur van Bennekom alweer klaar. Hij weet inmiddels dat met 'zijn' slaapzakken alles in orde is. Als er wel wat was geweest, had het uitpakken nog steeds zes uur geduurd, net als vroeger. Nu is hij klaar binnen de tijd van de containerscanner: drie minuten.

Zie ook:

Chinezen dood door te veel CO2 (24 juni 2000)
Justitie zoekt tweede trucker in zaak-Dover (23 juni 2000)
Dover stemt België nederig (23 juni 2000)
Mensensmokkel groeit bij gebrek aan personeel (22 juni 2000)
'Het is hier dweilen met kraan open' (22 juni 2000)
Nieuwe arrestaties dodentruck Dover (21 juni 2000)
Tweede arrestatie dodentruck Dover (21 juni 2000)
Slangenkop in Fujian regelt de hele reis (21 juni 2000)
In een sloep naar de achterdeur van Schengen (21 juni 2000)
Als iedereen slaapt, klimmen ze in de truck (20 juni 2000)
Transporteur van 58 doden (20 juni 2000)
58 illegalen dood in Nederlandse truck (19 juni 2000)
Chinese illegalen kopen 'totaalpakket' (19 juni 2000)

( a d v e r t e n t i e s )