Europa: machtsmisbruik en wangedrag

Ook uit Europa wordt regelmatig gerapporteerd over schendingen van de rechten van de mens. Volgens Amnesty International gaat het vooral om martelingen en slechte behandeling door onder meer politie en veiligheidsdiensten. In 1997 zou dit zijn voorgekomen in 28 landen, vijf minder dan het jaar ervoor.

Vooral uit de landen in Oost-Europa - inclusief de landen van de voormalige Sovjet-Unie - wordt veelvuldig gerapporteerd over schendingen van de mensenrechten. De opvang van vluchtelingen uit (onder meer) deze gebieden heeft ook geresulteerd in schendingen in West-Europa.

In Bosnie-Herzegovina blijven nog altijd 19.000 personen vermist. In Kosovo worden mensenrechten op enorme schaal geschonden. Human Rights Watch schrijft in zijn jaarverslag 1998 dat martelingen en andere onmenselijke behandelingen dikwijls voorkomen in Armenie, Azerbajdzjan, voormalig Joegoslavie, Georgie, Rusland, Turkije en Oezbekistan.

De politie zou in veel Oost-Europese landen haar macht misbruiken. Vooral etnische minderheden, thuislozen, vluchtelingen en homoseksuelen hebben daaronder te lijden. Gevangenissen verkeren veelal in erbarmelijke staat: te veel gevangenen per cel, weinig personeel en een slechte behandeling. Human Rights Watch noemt onder meer Azerbajdzjan, Georgie en Oezbekistan. In Tadzjikistan zouden bij een opstand zeker 24 gevangenen zijn omgekomen en 35 verwond door toedoen van veiligheidsdiensten. In veel landen in de regio is de doodstraf nog van kracht.

Maar ook dichter bij huis duiken landen op in de verslagen van organisaties voor de rechten van de mens. In Belgie en Italie vielen in 1997 nieuwe beschuldigingen te horen over misdragingen tijdens de VN-operatie in Somalie (1993). In Duitsland en Frankrijk waren gevallen te noteren van misdragingen van de politie jegens vluchtelingen en immigranten. In het Verenigd Koninkrijk en Spanje bleven de conflicten met respectievelijk IRA en ETA resulteren in schendingen van mensenrechten.

Het aantal Europese landen dat zich volgens Amnesty International hieraan schuldig heeft gemaakt, is in 1997 wel licht gedaald. Behalve over martelingen en slechte behandeling rapporeert de mensenrechtenorganisatie over buitenrechtelijke executies in drie landen (1996: negen), `verdwijningen' in vijf landen (1996: vijf), uitvoering van de doodstraf in zeven landen (1996: negen) en gevangenneming zonder aanklacht of proces in vijf landen (1996: ten minste zeven).

De daling is deels toe te schrijven aan een periode van betrekkelijke rust in Europa, met minder problemen in Bosnie en het Noord-Ierse vredesakkoord. Tevens blijkt een mogelijke toetreding tot NAVO of EU voor veel landen een aansporing om problemen aan te pakken. Turkije blijft wat dit betreft echter een probleemkind. Zowel de acties van de Turkse autoriteiten tegen Koerdische minderheden alsmede contra-acties van de PKK worden scherp veroordeeld door regeringen en internationale hulporganisaties.

NRC Webpagina's
3 DECEMBER 1998