Midden- en Zuid-Amerika: martelingen aan de orde van de dag

Met de arrestatie van de Chileense oud-dictator Pinochet werden tegelijkertijd de wreedheden onder zijn regime in herinnering geroepen. Decennia lang stonden Midden- en Zuid-Amerikaanse landen synoniem met schendingen van de rechten van de mens. Na moeizame democratiseringen lijkt de situatie in veel landen op het eerste gezicht verbeterd. Toch zijn martelingen, buitenrechtelijke executies, vermissingen en misdragingen van de politie nog altijd aan de orde van de dag. In Colombia stierven of verdwenen in 1997 honderden personen door toedoen van veiligheidsdiensten of paramilitaire organisaties. Brazilie werd veelvuldig geschokt door nieuwe berichten over of beelden van misdragingen van de politie. In hetzelfde jaar werden lijfstraffen uitgevoerd in Trinidad en Tobago, Jamaica en de Bahama's.

De situatie in gevangenissen blijft zorgwekkend. Human Rights Watch meldt dat ongeveer 90 procent van de gevangenen in Honduras, Paraguay en Uruguay nog altijd in preventieve detentie zitten. Een gevangene in de Dominicaanse Republiek bleek al tien jaar vast te zitten zonder berechting. De omstandigheden binnen de muren van de gevangenis zijn in veel landen bijzonder zwaar.

Amnesty International meldt over 1997 martelingen in twintig landen, buitenrechtelijke executies in vijftien landen, detentie zonder proces of aanklacht in vijf landen en uitgevoerde doodstraffen in twee landen.

Toch is de situatie in veel landen verbeterd. Gekozen regeringen lijken mensenrechten beter dan de dictators van voorheen te respecteren. Maar op equivalenten van de Zuid-Afrikaanse Waarheidscommissie zitten vooralsnog weinigen te wachten. Laat het verleden rusten, luidt veelal het al dan niet verborgen credo. Ook uit de reacties op de aanhouding van Pinochet blijkt dat lang niet iedereen het verleden opgerakeld wil zien.

Deze houding resulteert nog altijd in misdaden jegens medewerkers van organisaties voor de rechten van de mens en media. Juist diegenen die de huidige wantoestanden - maar zeker ook die van de afgelopen decennia - aan het licht willen brengen, zijn veelal slachtoffer van intimidatie, mishandeling of moord. Zowel in Argentinie, Chili, Colombia als Mexico werden onderzoeken naar schendingen van mensenrechten belemmerd. In Colombia werden volgens Amnesty International in 1997 tien activisten vermoord. Human Rights Watch meldt voor dat jaar onder meer een executie van een nieuwsfotograaf die corruptie bij de politie onderzocht. Uit Cuba, Mexico, Peru, Chili, Panama en Venezuela komen berichten over intimidatie dan wel misdragingen jegens de media.

NRC Webpagina's
3 DECEMBER 1998