Azië: verbeteringen blijven uit

Mede door de onrust en de talloze onlusten in het gebied lijken veel Aziatische landen weinig haast te maken met een verbetering van de rechten van de mens. In Noord-Korea heerst al enkele jaren hongersnood, na een reeks bosbranden bevond Indonesie zich op de rand van een burgeroorlog en in geheel Zuidoost-Azie heeft de economische recessie hard toegeslagen. Daarnaast heersen in tal van landen nog interne (gewapende) conflicten en politieke instabiliteit.

Door de gesloten grenzen is de situatie in Noord-Korea moeilijk te schatten. Het is wel duidelijk dat de hongersnood er inmiddels vele slachtoffers heeft geeist. Amnesty International meldt dat in de periode 1995-1997 zeker twee miljoen mensen zijn gestorven. Daarnaast blijkt uit een rapport van de organisatie dat tussen 1970 en 1992 minimaal 23 personen in het openbaar zijn geexecuteerd.

Ook gewapende conflicten hebben geleid tot vele schendingen van de rechten van de mens. De voortgaande strijd in Afghanistan vergde honderden slachtoffers, vele duizenden sloegen op de vlucht. In het land zitten mensen vast om etnische redenen, worden in het openbaar lijfstraffen toegepast en is de situatie voor vrouwen erbarmelijk. Ook in Oost-Timor en op Sri Lanka leiden conflicten herhaaldelijk tot schendingen.

Behalve oorlog zijn werk en religie twee andere thema's die volgens Human Rights Watch nauw verbonden zijn met schendingen van mensenrechten. Lijfeigenschap alsmede, dwang- en kinderarbeid onder extreme condities komen nog steeds in veel landen voor. Erbarmelijke condities op de werkvloer of het bestaan van wurgcontracten zijn geconstateerd in onder meer China, Birma, Vietnam, India, Pakistan en Nepal. Ook in fabrieken van Westerse bedrijven zijn misstanden aan het licht gebracht. Religieuze minderheden worden nog altijd onderdrukt, onder meer in China, Pakistan, Bhutan en Birma. De verschillende mensenrechtenorganisaties hopen na het aftreden van president Soeharto op verbeteringen in Indonesie. Wat betreft de rechten van de mensen laat Soeharto na zijn 32-jarige presidentschap geen fraaie erelijst achter. Herhaaldelijk is het land aangesproken op het aantal politieke gevangen, onnodig politiegeweld en de situatie in Oost-Timor. Opvolger Habibie heeft inmiddels verbeteringen aangekondigd, maar bewijzen daarvan zijn nog niet veel geleverd.

De doodstraf wordt in veel landen opgelegd en uitgevoerd. Amnesty International rapporteert dat in 1996 in elf landen 6.337 mensen zijn terechtgesteld. Meer dan de helft van de executies zijn in China voltrokken. Maar ook in Singapore, India, Japan, Thailand, Taiwan, Vietnam en Maleisie werd de straf uitgevoerd. Positief nieuws is dat in China de doodstraf voor minderjarigen inmiddels is afgeschaft. Voor geheel Azie en Oceanie meldt Amnesty in 1997 verder buitenrechtelijke executies in elf landen, detentie zonder aanklacht of proces in 12 landen en martelingen in twaalf landen.

In het Midden-Oosten werd eveneens de doodstraf op grote schaal toegepast, onder meer in Iran, Saoedi-Arabie en Jemen. Straffen als amputatie, zweepslagen en steniging komen in de regio nog voor. In Irak verdwijnen jaarlijks vele mensen zonder (eerlijke) berechting in de gevangenis of ze worden om politieke redenen geexecuteerd. En zowel uit Israel als in gebieden onder Palestijns bestuur komen geregeld rapportages over mishandeling of detentie zonder aanklacht of berechting.

In het Midden-Oosten - inclusief de Noord-Afrikaanse landen Egypte, Algerije, Libie, Marokko en Tunesie - hadden volgens Amnesty buitenrechtelijke executies plaats in vijf landen, martelingen of slechte behandeling in zestien landen en detentie zonder aanklacht of proces in elf landen (1997).

NRC Webpagina's
3 DECEMBER 1998