|
|
|
|
|
|
NIEUWSSELECTIE  Aanklachten tegen Pinochet Nederlandse samenvatting rapport Volledig rapport inclusief achtergrond (Engelse versie) Volledig rapport inclusief achtergrond (Spaanse versie)
|
'Weinig kans op proces-Pinochet in Chili'
SANTIAGO DE CHILE, 8 MAART. "Juridisch is het absoluut mogelijk de heer Pinochet te berechten", zegt advocaat Hernán Montealegre in zijn deftige kantoor in de Chileense hoofdstad. "Ik heb echter gerede gronden te twijfelen aan de politieke haalbaarheid." Op een blaadje tekent de advocaat de verschillende stappen uit. Maandag vroeg de Chileense rechter Juan Guzmán aan het Hof van Beroep om de parlementaire onschendbaarheid van Pinochet op te heffen. Pinochet heeft zichzelf dit juridische schild toebedeeld toen hij zich in 1998 tot 'senator voor het leven' liet benoemen. Links en rechts zijn tegenwoordig onder de rechters van het Hof van Beroep gelijk vertegenwoordigd. De linkervleugel is echter als de dood om als 'anti-Pinochetist' te worden geafficheerd. Voor een promotie naar het Hooggerechtshof zijn de rechters namelijk afhankelijk van de goedkeuring van de door Pinochet benoemde generaals in de Senaat. "De rechters van het Hof zullen er dus alles aan doen om zo formeel mogelijk te opereren", vermoedt Montealegre. En dat kost tijd. Uit lekken naar de Chileense pers blijkt dat de rechters bijvoorbeeld van plan zijn om de documentatie terug te sturen naar rechter Guzmán. De ondervraging die Guzmán nog in Londen aan Pinochet heeft voorgelegd, zou niet rechtsgeldig zijn. Logisch, want Pinochet heeft helemaal niet geantwoord. Zijn zwakke gezondheid zou dat verhinderen. Door dit soort trucs zal het vele maanden duren voordat de eerste horde - opheffing van de onschendbaarheid - is genomen. Stel dat het hof van beroep Pinochets parlementaire onschendbaarheid opheft. Wat gebeurt er dan? "Dan ligt de bal weer bij rechter Guzmán", zegt Montealegre. Guzmán moet beslissen of er voldoende grond is om Pinochet te vervolgen, en zal tevens een nieuwe medische test aanvragen. Wanneer Pinochet door artsen ontoerekeningsvatbaar wordt verklaard, kan hij niet terecht staan. Ouderdom of zwakke gezondheid zijn daarvoor onvoldoende grond. Stel dat het hof Pinochets parlementaire onschendbaarheid niet opheft. Dan moeten advocaten naar wegen zoeken om de door hemzelf ontworpen amnestiewet te omzeilen. Vorig jaar deed het Chileense Hooggerechtshof wat dat betreft een bijzondere uitspraak: vermissing valt niet onder de amnestiewet. Onder de dictatuur zijn honderden mensen door militairen naar clandestiene martelcentra overgebracht. Hun lichamen zijn nooit teruggevonden, waardoor ze officieel als 'vermist' te boek staan. Het Chileense leger heeft nooit willen vertellen waar de vermisten gebleven zijn. "Het Hooggerechtshof heeft nu bepaald dat vermisten officieel niet dood zijn, maar ontvoerd. En ontvoering is een misdaad die niet onder Pinochets amnestiewet valt", verklaart Montealegre. Dit betekent dat de militairen in Chili óf moeten vertellen wat ze met de lichamen hebben gedaan, óf het risico lopen veroordeeld te worden voor ontvoering. Inmiddels liggen er 72 aanklachten tegen Pinochet bij rechter Guzmán. De afgelopen week werden zes nieuwe ingediend. Sommige daarvan hebben betrekking op de 'karavaan des doods', die vlak na de coup van 1973 werd gevormd door enkele generaals. De karavaan reisde per helikopters door het land op jacht naar communisten en socialisten. Die werden met een blok beton aan hun benen in zee gedumpt, of boven de Andes uit de helikopter geworpen. Typisch gevallen van niet door de amnestiewet gedekte 'ontvoering'. Ook is er een beroep op internationale verdragen mogelijk om de amnestiewet van Pinochet ongeldig te maken. Een maand vóór de aanhouding van Pinochet in Londen bepaalde het Chileense Hooggerechtshof - in het geval van de moord op een jonge student - dat niet de amnestiewet van Pinochet, maar de door Chili ondertekende internationale verdragen over de mensenrechten van kracht zijn. "Uit deze precenten blijkt dat het juridisch mogelijk is om Pinochet te berechten", zegt advocaat Montealegre. Ook het door Pinochet aangevoerde argument dat hij nooit 'opdracht' gaf tot ontvoering, marteling en moord, is volgens Montealegre juridisch zwak: "In de grondwet die door Pinochet zelf is opgesteld, staat het delict van 'omissie'. Wie nalaat een misdaad te voorkomen terwijl dat in zijn macht ligt, is strafbaar." Hoe hoopvol dat ook mag klinken, toch is er in Chili geen specialist die denkt dat Pinochet ooit in de beklaagdenbank zal zitten. "Er zijn simpelweg teveel mensen in dit land die, uit angst of overtuiging, denken dat een proces tegen Pinochet verkeerd is", zegt advocaat Gutiérrez, indiener van enkele aanklachten tegen Pinochet. Uit een gisteren gepubliceerd opiniepeiling blijkt dat slechts 45 procent van de bevolking denkt dat democratie ten alle tijden de beste regeringsvorm is. "Hier heerst nog steeds de waarheid van Pinochet en het leger: schending van de mensenrechten is soms de beste manier van regeren", zegt Montealegre. "Daarvoor word je niet berecht, maar juist gedecoreerd." Tenslotte is er nog rechter Juan Guzmán zelf. Is hij de Chileense tegenhanger van de Spaanse onderzoeksrechter Baltasar Garzón, die tegen de wil van zijn regering en het openbaar ministerie koppig bleef vechten voor uitlevering van Pinochet? Advocaat Montealegre: "Guzmán is uiterst gevoelig voor binnenlandse politieke druk en uiterst ongevoelig voor de internationale publieke opinie. Precies het omgekeerde van zijn Spaanse collega." Bovendien legt het Chileense rechtssysteem beperkingen op. "Wij hebben geen onafhankelijke onderzoeksrechters, zoals Garzón in Spanje, of Di Pietro van Operatie Schone Handen in Italië", zegt advocaat Gutiérrez. Guzmán is een typische Chileense rechter, concludeert advocaat Moulián. "Halverwege laf en moedig. Een hardwerkende bureaucraat. Hij is onze Garzón, omdat we het met hem moeten doen. " Zie ook:
Pinochet vernedert regering Chili (6 maart 2000)
|
NRC Webpagina's
8 MAART 2000
( a d v e r t e n t i e s )
|
| Bovenkant pagina |
