Wetten
Over de positie van de vrouw binnen de islam wordt
uiteenlopend gedacht. Sommige moslims vinden dat de positie van vrouwen
er sinds de islamisering van het antieke Arabie op vooruit is gegaan.
Anderen voeren aan dat de positie van vrouwen altijd al inferieur is
geweest aan die van mannen. Een aantal voorbeelden van islamitische
wetten die de leefwereld van vrouwen door de eeuwen heen direct hebben
beïnvloed:
Abortus
Islamitische rechtsgeleerden verschillen van mening over de
vraag of abortus al dan niet is toegestaan. De meeste malikitische
wetsgeleerden wijzen abortus resoluut af. Andere juristen staan abortus
wel toe, maar alleen tot het moment dat de 'ziel van het kind wordt
ingeblazen' - 80 dagen na conceptie. De hanafitische wetsschool verbiedt
abortus alleen wanneer de foetus reeds volledig is gevormd en als mens
kan worden beschouwd (na 120 dagen zwangerschap). Ook zou abortus zijn
toegestaan wanneer het leven van de moeder gevaar loopt. In de de
praktijk wordt abortus in de meeste islamitische landen (oogluikend)
toegestaan.
Voorbehoedmiddelen
Over voorbehoedmiddelen in de tijd van Mohammed zijn
verschillende verhalen in omloop. Enerzijds zou de profeet zijn
volgelingen hebben opgeroepen te trouwen en zich voort te planten,
anderzijds zou hij coitus interruptus hebben toegestaan. De Koran
vermeldt dat vrouwen hun kinderen twee jaar moeten zogen, wat er volgens
sommige schriftgeleerden op duidt dat contraceptiva zijn toegestaan,
omdat borstvoeding tot verminderde vruchtbaarheid zou leiden. In de
praktijk blijkt dat voorbehoedmiddelen niet verboden zijn, maar gezien
de waardering voor het moederschap en de vruchtbaarheid, op weinig
populariteit kunnen rekenen. Dat neemt niet weg dat vrijwel alle
islamitische landen - mede door de hoge geboortecijfers - intensieve
gezinsplanningsprogramma's hebben opgezet, waarbij traditionele of
moderne vormen van anticonceptiva worden gebruikt.
Polygamie
In de meeste islamitische landen is het wettelijk toegestaan
dat een man met meer vrouwen (maximaal vier) tegelijk is gehuwd, mits
hij zijn aandacht gelijkelijk verdeelt. In de praktijk is een minderheid
van de mannen met meer dan een vrouw getrouwd. In sommige landen kan de
eerste vrouw in het huwelijkscontract een bepaling laten opnemen dat
haar man slechts met haar uitdrukkelijke toestemming een ander mag
trouwen. In Nederland is polygamie niet toegestaan; een islamitische man
die in het land van herkomst met meer vrouwen in het huwelijk trad, kan
maar een vrouw laten overkomen.
Echtscheiding
Mannen kunnen hun vrouw verstoten zonder daarover
rekenschap te hoeven afleggen. Alleen de kosten vormen soms een
belemmering, omdat de man meestal het restant van de bruidsgelden moet
terugbetalen. Vrouwen kunnen alleen onder een beperkt aantal
omstandigheden echtscheiding aanvragen. Volgens de Algerijnse
familiewetgeving heeft een vrouw bijvoorbeeld recht op echtscheiding bij
impotentie of gevangenisstraf van de man, als hij langer dan vier
maanden weigert het bed met haar te delen of als hij haar niet
onderhoudt. In een polygaam huwelijk kan een vrouw echtscheiding
aanvragen, als zij kan aantonen dat haar man haar slechter behandelt dan
zijn andere vrouw(en). Verder beschikken vrouwen volgens de islamitische
wet niet over eigen handelingsbekwaamheid bij het afsluiten van een
huwelijkscontract en krijgen zij bij een echtscheiding geen voogdijschap
over hun kinderen.
Religie
Islamitische vrouwen hebben evenveel recht als mannen om deel te
nemen aan het vrijdagmiddaggebed in de moskee. In de praktijk worden
moskeeen echter vrijwel uitsluitend door mannen bezocht. Officieel
worden vrouwen niet geweerd, maar zij zouden vaker in een 'onreine'
staat verkeren dan mannen. Vrouwen kunnen bijvoorbeeld niet deelnemen
aan het rituele gebed (salaat) wanneer zij ongesteld zijn of net een
kind ter wereld hebben gebracht; zowel menstruatie als bevalling vallen
onder de noemer 'grote onreinheid'. Als moeder en huisvrouw komen zij
bovendien sneller dan mannen in aanraking met 'kleine onreinheid'
(uitwerpselen, urine, braaksel, bloed en wondvocht). Omdat vrouwen toch
ergens goddelijke kracht (baraka) vandaan moeten halen, proberen zij met
andere verdiensten hun zonden of slechte daden weg te werken. Zij geven
aalmoezen aan bedelaars, brengen eten naar hun buren en bezoeken
heiligen.
