De Alternatieve Konsumentenbond heeft onlangs een studie gepubliceerd naar de vele keurmerken op consumentenproducten. De bond heeft uitgezocht waar het symbool voor staat en of de keurende organisatie de werkwijze van de producenten echt controleert. De volgende voedingskeurmerken neemt de Alternatieve Konsumentenbond serieus, al bestaat er op sommige kritiek. Een aantal 'keurmerken', die hier níet staan, is volgens de onderzoekers waardeloos.

Gecontroleerd groepskalfsvlees Vanaf 2004 moeten alle vleeskalveren in Nederland in groepen worden gehuisvest, en niet meer in boxen. Nu wordt nog de helft van de kalveren in een box of kist van 60 bij 160 centimeter gehouden, waarin ze zich nauwelijks kunnen bewegen en geen contact hebben met soortgenoten. IJzerarme melk, het enige voedsel, moet hun vlees blank houden. Het leidt tot bloedarmoede.

Groepskalveren daarentegen zitten met vier of meer in een hok waar daglicht moet kunnen komen ('ten minste 2 procent van het vloeroppervlak'). Per dier is 1,5 tot 1,8 vierkante meter staloppervlak beschikbaar. De kalfjes krijgen naast melk ook ruwvoer.

Er mogen geen groeibevorderaars, antibiotica of andere geneesmiddelen in zitten. Er wordt op bloedarmoede gecontroleerd en de dieren mogen niet worden onthoornd.

Het EKO-keurmerk Het EKO-keurmerk is een garantie voor 'biologisch' die in de EU wordt erkend.Een product mag biologisch genoemd worden als aan strenge wettelijke normen is voldaan. Dat wil onder meer zeggen dat milieueisen moeten worden nageleefd (geen chemische bestrijdingsmiddelen, geen kunstmest), dat de natuurlijke kringloop zoveel mogelijk in stand wordt gehouden, dat er geen chemisch-synthetische additieven/hulpstoffen in bewerkte voedingsmiddelen worden gebruikt, dat de bodem gezond en vruchtbaar wordt gehouden met biologische compost, dat dieren een goede verzorging krijgen, dat er geen gebruik wordt gemaakt van gentechnologie, en dat de producten niet doorstraald zijn.

Het logo geldt voor allerlei typen producten, van aardappelen tot zuivel en van textiel tot bloemen en planten. Het wordt gecontroleerd door de speciaal daartoe door het ministerie en de Europese Commissie erkende organisatie Skal. Controleurs bezoeken de aangesloten bedrijven minstens tweemaal per jaar.

www.skal.nl Rechten voor al wat leeft
In 1975 stond de stichting Rechten voor al wat leeft aan de wieg van de scharreleieren. De stichting kent dit logo nog steeds toe aan bedrijven die scharreleieren produceren. Albert Heijn steunt deze stichting en drukt het logo als enige af op doosjes scharreleieren. Het logo wordt gecontroleerd op oneigenlijk gebruik.

De stichting Rechten voor al wat leeft houdt zich verder nog bezig met de verkoop van cosmetica waar geen dierproeven aan te pas zijn gekomen.

Scharrelvarkensvlees Het Productschap voor Vee en Vlees kent aan varkensvlees het scharrelkeurmerk toe als de varkensboeren extra aandacht geven aan het welzijn van de varkens en het milieu.

Het diervoeder bevat geen antibiotica en de zeugen worden niet vastgebonden. De dieren leven bovendien in groepen. De ligruimte varieert van 0,85 tot 1,15 vierkante meter, wat nauwelijks meer is dan de ligruimte in de gangbare varkenshouderij.

Er is echter wel permanente uitloop naar buiten mogelijk en er is direct daglicht in de stallen. Couperen van de staart, tanden slijpen en neuskrammen zijn alle niet toegestaan. Castreren mag wel.

Scharrelvlees wordt verkocht door gespecialiseerde scharrelslagers en soms ook wel voorverpakt in de schappen van de supermarkt. Een aantal gangbare slagers biedt de klant een keuze.

Graseieren De Stichting Gras Keurmerk komt op voor het recht op buitenleven van landbouwhuisdieren (kippen, varkens, kalveren etc.) in Nederland. Graseieren dragen ook het scharrelkeurmerk en zijn goedgekeurd door de Vegetariërsbond. Het voer van de kippen is 100 procent plantaardig; chemische kleurstoffen in het voer zijn niet toegestaan. In de uitloop mogen ook geen chemische gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Naast het groen dat groeit in de uitloop of de rennen, moeten de kippen ook voldoende groenvoer krijgen.

Max Havelaar Een keurmerk van een organisatie die opkomt voor de kleine boeren in ontwikkelingslanden. Elk land heeft zijn eigen logo. De manier van produceren houdt rekening met mens en milieu. Het product kan van biologische teelt zijn, en draagt dan tevens het EKO-keurmerk. Het product is ingekocht tegen een rechtvaardige prijs en voorwaarden voor de telers in ontwikkelingslanden. De criteria die hierbij worden aangelegd, zijn rechtstreekse inkoop, een gegarandeerde minimumprijs, toeslag op de wereldmarktprijs, voorfinanciering en contracten voor langere termijn.

Max Havelaarproducten zijn te koop bij supermarkten, Bodyshops, Fair-Trade shops en Wereldwinkels. Het gaat om onder meer koffie, thee, honing, chocolade, cacao, bananen en cacaoboter die wordt gebruikt in haarconditioner, cosmetica en bodylotion.

www.maxhavelaar.nl

Milieukeur Een keurmerk voor consumentenproducten die in hun soort het minst milieubelastend zijn. Aan het EKO-keurmerk liggen strengere milieueisen ten grondslag dan aan Milieukeur.

De Stichting Milieukeur ontwikkelt samen met producenten, handel, consumenten- en milieuorganisaties en de overheid strenge milieueisen per productgroep, waarbij het hele traject van grondstofwinning tot en met afvalverwerking wordt bekeken. De producten worden onder meer vergeleken op de onderdelen grondstoffen, energieverbruik, mogelijkheid tot recycling, levensduur en repareerbaarheid. De eisen worden eens in de twee à vijf jaar aangescherpt, zodat er een prikkel blijft bestaan voor de producenten om productieprocessen te ontwikkelen die het milieu minder belasten.

De kosten voor het voeren van het milieukeurmerk worden gedragen door de producent, op basis van de behaalde omzet. Het Milieukeur van voedingsmiddelen heet Agro Milieu Keur.

Scharrelkippen De kippen lopen los in een schuur, bij daglicht. Ze hebben met zijn tienen ten minste een vierkante meter schuuroppervlak. Daarnaast is er een uitloop naar buiten van ten minste een vierkante meter per tien kippen. Het voer bestaat voor minimaal 70 procent uit granen, de rest is ook plantaardig (bijvoorbeeld soja).

Scharrelpluimveevlees wordt bijna niet geproduceerd in Nederland. Wat er aan scharrelpluimveevlees is komt uit Frankrijk. Er zijn verschillende merken scharrelkip, zoals Loué, Poulet d'Yvonne, en Kempen. Loué-scharrelpluimveevlees wordt uitsluitend bij Albert Heijn verkocht. In vergelijking met de gewone scharrelkippen zijn de Loué-kippen beter af wat betreft de uitloop, voeding en slachtleeftijd.

Scharrelvlees wordt door gecertificeerde scharrelslagers verkocht, en soms ook wel voorverpakt in de supermarkt en bij de gangbare slager.

Scharrelrundvlees Scharrelrundvlees met dit beeldmerk wordt door gespecialiseerde slagers verkocht. In Nederland worden de scharrelrunderen gehouden op gronden van natuurgebieden. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met het natuurlijk gedrag van de dieren. Van mei tot september mogen ze naar buiten, waar ze een halve hectare weidegrond per dier ter beschikking hebben. 's Winters verblijven ze in goed geventileerde stallen met stro. De staloppervlakte per dier varieert van 2,5 tot twintig vierkante meter. Genetische manipulatie of kloneren van dieren is verboden. De kalveren blijven minimaal twintig weken bij de moeder. Vastbinden is niet toegestaan, onthoornen wel. Het voer mag geen antibiotica bevatten.

Het meeste scharrelrundvlees dat in Nederland wordt verkocht komt uit Frankrijk, zoals het France Limousinvlees. De transportduur mag niet meer dan vier uur bedragen. Overigens bestaat er ook nog niet-scharrel Limousinvlees. Limousin is namelijk het ras van de runderen en geen keurmerk.

Scharreleieren Scharrelkippen hebben het iets beter dan hun soortgenoten in de legbatterij. Zo moet er per kip per dag twee gram graan worden gestrooid (aan het voer worden verder geen eisen gesteld). De voor de kippen bestemde ruimte moet zodanig zijn ingericht dat deze bij normaal daglicht goed is verlicht.

Verlenging van het daglicht met kunstlicht is slechts toegestaan tot een totale lichtperiode van ten hoogste zeventien uur per etmaal. De kippen leven met zijn zevenen op een vierkante meter en per kip is er vijftien centimeter zitstok.

De ruimte waar de kippen verblijven moet voor minstens een derde deel uit grondoppervlak bestaan (dus geen roosters) en bedekt zijn met los stro, turfmolm, zand of ander strooiselmateriaal. De vleugelpunten van de kippen mogen niet verwijderd zijn. De hennen hebben echter geen uitloop naar buiten en de snavels worden net als bij de batterijkip gebrand. Graseieren zijn een diervriendelijker alternatief.

Scharreleieren hebben een marktaandeel van 11 procent. Het scharrelkeurmerk wordt toegekend en gecontroleerd door het Controlebureau Pluimvee en Eieren.