Door onze redacteuren STEVEN DERIX en KAREL KNIP
ROTTERDAM, 20 JAN. Het lijkt zeker dat het verarmd uranium uit de DU-munitie die in Kosovo en Bosnië werd gebruikt ten dele uit kernafval is bereid. Nederlandse nucleair deskundigen van het instituut NRG in Petten, dat regelmatig verarmd uranium analyseert, kunnen het hoge gehalte uranium-236 dat in de munitie is gevonden niet anders verklaren. Ook de UNEP, de VN- organisatie voor milieu, gaat ervan uit dat zogenoemd opgewerkt uranium is gebruikt. De NAVO heeft het gebruik van opgewerkt uranium nog niet expliciet toegegeven.

Opgewerkt uranium is uranium dat in een zogenoemde opwerkingsfabriek, zoals die van BNFL in Sellafield of Cogéma in La Hague, uit verbrande splijtstof is teruggewonnen. Het is door het voorafgaande splijtingsproces in kernreactoren verontreinigd geraakt met isotopen die in natuurlijk uranium niet in meetbare hoeveelheid voorkomen. Sommige van die isotopen zijn in potentie zeer gevaarlijk.

Deze week werd bekend dat het Zwitsere AC-Laboratorium in Spiez in een munitiemonster dat door de UNEP in Kosovo was verzameld 0,0028 procent U-236 had aangetroffen. Dat is zoveel dat daarmee vast staat dat dit uranium 'de reactor gezien moet hebben', zoals de deskundigen in Petten het uitdrukken.

Stralingsdeskundigen van het Nederlandse ministerie van Defensie zijn inmiddels ook tot de conclusie gekomen dat de Amerikanen hergebruikt nucleair afval in de DU-munitie hebben verwerkt. "De aanwezigheid van U- 236 en transuranen als plutonium duidt volgens onze specialisten op kernsplitsing", zegt een woordvoerder. Volgens Defensie zijn de aangetroffen waarden echter dusdanig laag dat er "geen sprake is van een additioneel gezondheidsrisico". De NAVO houdt vol dat er niets aan de hand is. Volgens de woordvoerder was al langer bekend dat DU "sporen van U-236 en transuranen (neptunium, plutonium, americium - red.) kan bevatten. Noch deze transuranen noch het niet bijzonder radio-actieve U- 236 levert veel extra straling of toxisch gevaar op, aldus de woordvoerder. In een gisteren uitgegeven persverklaring benadrukt de NAVO dat de Amerikaanse overheid op 13 december vorig jaar op internet informatie over de aanwezigheid van U-236 in DU publiek heeft gemaakt.

Buiten defensiekringen heerst niettemin grote verbazing over het gebruik van opgewerkt uranium, dat door het Amerikaanse ministerie van Defensie overigens nog steeds niet in expliciete termen is toegegeven. Een woordvoerder van de verrijkingsfabriek Urenco in Almelo wijst erop dat de VS 'tonnen en tonnen' verarmd uranium bezitten dat rechtstreeks uit natuurlijk uranium is bereid. Er is, benadrukken ook anderen, geen enkele zinnige reden te bedenken waarom dat relatief schone DU zou zijn vermengd met DU dat uit zogenoemd 'repro-feed' is bereid.

Nucleair deskundige Diederik Samsom van Greenpeace gaat ervan uit dat het gewoon een kwestie van slordigheid is geweest. In de tijd dat dat de uraniumprijzen hoog waren en de Amerikaanse kerncentrales hun afval nog lieten opwerken - president Carter heeft daar in 1977 een eind aan gemaakt - werd ook dat opgewerkte uranium nog veel opnieuw verrijkt. Het is bekend dat het verarmd uranium dat daarbij in de vorm van uraniumhexafluoride achterbleef lange tijd niet gescheiden werd gehouden van het andere 'schonere' verarmd uranium.

Volgens de woordvoerder van Urenco is het opnieuw verrijken van opgewerkt uranium tegenwoordig een zeldzaamheid. "Hier en daar gebeurt het nog wel. Wij hebben er in Almelo ook wel eens een proef mee gedaan, maar dat is al heel lang geleden. Het uranium is te goedkoop geworden."

Ongeveer vierduizend Nederlandse militairen maakten van juni 1999 tot juni 2000 deel uit van de vredesmacht KFOR in Kosovo. Vorige week werd bekend dat Nederland door de VS maandenlang onkundig is gehouden van de precieze hoeveelheid DU-munitie die tijdens de Kosovo-oorlog werd verschoten en de locaties waar deze munitie werd ingezet. Zo sprak chef- Defensiestaf L. Kroon in juli 1999, enkele weken na de oorlog, van "ongeveer driehonderd dertig-millimetergranaten" die door Amerikaanse A10-vliegtuigen zouden zijn verschoten. In werkelijkheid waren dat er ruim 31.000. Pas in december 1999 bleek het Pentagon na een verzoek tot opheldering van secretaris-generaal van de VN Kofi Annan bereid om in ieder geval de ware omvang van DU intern binnen de NAVO te bespreken. Pas op 7 februari 2000 werd de VN officieel op de hoogte gebracht.

Lees ook:

Van Hoof wil onderzoek naar leukemie (4 januari 2001)

( a d v e r t e n t i e s )