Zijn veroordeling zal hij niet meemaken, maar de vervolging van Pinochet is voor Chili van belang. "Voor de wet zijn we gelijk."

Door onze redacteur STÉPHANE ALONSO

ROTTERDAM, 2 DEC. In oktober 1973 trok een speciale eenheid van het Chileense leger een spoor van dood en verderf door Chili, dat op dat moment, vlak na de staatsgreep van Augusto Pinochet, in schoktoestand verkeerde. Vermeende tegenstanders van de generaal werden boven de zee en de bergen levend uit Puma-helikopters gegooid.

Precies 26 jaar later, in oktober 1999, stelde de Chileense rechter Juan Guzmán Tapia schriftelijk twintig vragen aan Pinochet over diens rol in deze 'karavaan des doods' en over de ruim 3000 andere slachtoffers die zijn bewind heeft gemaakt. De oud-dictator legde de vragenlijst naast zich neer. Pinochet bevond zich op dat moment onder huisarrest in Londen. Deze "ontvoering" belette hem de Chileense justitie van dienst te zijn, zo antwoordde hij Guzmán.

Inmiddels is de generaal alweer acht maanden in zijn geboorteland. Spanje had om zijn uitlevering gevraagd voor de moord op Spaanse burgers tijdens de coup in Chili. Maar de Britse autoriteiten oordeelden in maart dat Pinochet, die intussen onafscheidelijk van zijn rolstoel was geworden, wegens hersenbeschadiging en suikerziekte geen rechtszaak kon doorstaan. Bij terugkeer in Santiago de Chile was de wereld getuige van de miraculeuze wederopstanding van de generaal. Pinochet liep zijn familie en vrienden op de vliegbaan tegemoet.

Dat Guzmán gisteren de arrestatie van Pinochet heeft gelast, is niet verrassend. In augustus boekte de rechter, die meer dan 200 verschillende onderzoeken tegen de generaal heeft lopen, een belangrijke overwinning toen het Chileense Hooggerechtshof de parlementaire immuniteit van Pinochet als senator-voor-het-leven ophief. Pinochets arrestatie was een kwestie van tijd. Toch bracht het arrestatiebevel op deze snikhete zomerdag in Chili een kleine schok teweeg bij zowel vriend als vijand van Pinochet. Na tien jaar democratie blijft de dictatuur een gevoelig onderwerp.

De voormalig militair aanklager van het leger, Fernando Torres Silva, deed de aanklacht van Guzmán gisteren in de Chileense pers af als een "juridische onbeschaamdheid". Torres vindt dat Guzmán de medische tests had moeten afwachten waarom de rechter zelf heeft gevraagd. Torres wordt overigens zelf verdacht van het frustreren van het onderzoek naar de moord op de vakbondsleider Tucapel Jiménez in 1982.

De Chileense regering verklaarde gisteren dat de jongste ontwikkeling in de kwestie-Pinochet aantoont dat "wij, alle Chilenen, gelijk zijn voor de wet". "Ik geloof dat het respect voor justitie heel groot is in Chili", aldus een regeringsfunctionaris die verder geen ongeregeldheden zei te verwachten. De voorzitster van de mensenrechtenorganisatie AFDD, Viviana Díaz, vond het arrestatiebevel "geweldig nieuws".

De werkelijke verdienste van Guzmán is echter zozeer niet de arrestatie van Pinochet. Advocaten in en buiten Chili verwachten dat een proces tegen de ex-dictator ten minste acht jaar zal duren, als de advocaten van de generaal er al niet meer van weten te maken. De vraag is of de 85-jarige Pinochet nog zo lang te leven heeft.

Zijn tegenstanders juichen dan ook vooral omdat dit de zoveelste vernedering is die Pinochet moet ondergaan, na zijn verblijf in Londen en het opheffen van zijn immuniteit. De generaal is een man die trots hoog in het vaandel heeft staan. Hij ziet zichzelf graag als redder van het door 'communisten' belaagde vaderland.

De advocaten van Pinochet hebben eerder deze week een klacht ingediend tegen Guzmán en willen dat de rechter af wordt gehaald van de Pinochet-zaak. Volgens waarnemers is het goed mogelijk dat Guzmán juist daarom heeft besloten tot een versnelde arrestatie van de generaal, uit vrees dat hem de zaak uit handen wordt genomen.

inochet heeft altijd ontkend dat hij verantwoordelijk is voor gruweldaden onder zijn regime. Hij zou naar eigen zeggen niet altijd greep hebben gehad op zijn ondergeschikten. Niettemin verklaarde de generaal vorige week tijdens de viering van zijn verjaardag dat hij zichzelf verantwoordelijk acht voor "de daden waarvan wordt gezegd dat de strijdkrachten die begaan hebben". Door sommigen werd dit gezien als een poging tot verzoening van een oude man. Rechter Guzmán heeft er geen traan om gelaten.

Zie ook:

Pinochet wacht lange weg vol vernederingen (9 augustus 2000)
Pinochet mag voor de rechter in Chili (3 augustus 2000)
'Weinig kans op proces-Pinochet in Chili' (8 maart 2000)
Pinochet vernedert regering Chili (6 maart 2000)
Pinochet staat op en begint te lopen (4 maart 2000)
'Generaal Pinochet, dank dat u bestaat!' (3 maart 2000)
Pinochet mag terug naar Chili (2 maart 2000)
Achttien maanden Pinochet (2 maart 2000)
Lek leidt tot politieke rel in Spanje (17 februari 2000)
Beulen en slachtoffers leven samen in Paine (7 februari 2000)
Hof staat vrijlaten van Pinochet toe (31 januari 2000)
'Pinochet nogmaals onderzoeken' (15 januari 2000)
Rechter wil rapport over Pinochet zien (13 januari 2000)
Pinochet in beroep tegen uitwijzing (23 oktober 1999)
Effecten Pinochet-kwestie nu al merkbaar, 28 september 1999
Pinochet is niet onschendbaar (26 november 1998)
Spaanse rechter vraagt uitlevering Pinochet (4 november 1998)
Oud-dictator Pinochet aangehouden (19 oktober 1998)
Spoken uit het verleden (3 augustus 1998)

( a d v e r t e n t i e s )