NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

KESTER FRERIKS
Zwembadgeluiden - hoe laat je die klinken op de radio? Of een badmeester die met een net de blaadjes en de vliegjes van de waterspiegel veegt? Kan de regisseur van een hoorspel zelfs bij de luisteraar de indruk wekken dat er overvloedig zonlicht schijnt? Gisteravond was bij de TROS op Radio 4 het hoorspel De verkoolde glimlach van Carlos Gardel te beluisteren, geschreven door Nirave Christophe.

Marlies Cordia deed de regie, bijgestaan door Hans Rikkert de Koe en Ferry van Nimwegen van de techniek. Het is intrigerend en verwonderlijk hoeveel beelden dit spel van stemmen, muziek en geluidseffecten bij mij opriep. Ik zag het zwembad voor me met het rusteloze blauw-groene water. De in zichzelf pratende badmeester zag ik in de weer met zijn fijnmazige schepnet. Hoewel nergens gezegd wordt dat de zon scheen, straalde die toch. Een vrouw vraagt aan een man, die haar spoedig gaat verlaten, of hij haar met de zonnebrand goed wil insmeren. En ziedaar, dat ene zinnetje - en er moet zon zijn.

Ondanks al dat licht is De verkoolde glimlach een weinig vrolijk stemmend hoorspel. Er gebeuren, soms zelfs en passant, de vreselijkste dingen in. Aanleiding van het verhaal is een uitspraak van een oude mevrouw (Willy Bril) over het leven dat 'absurd en grotesk is'. Zij ontleent dit inzicht aan haar diepe vertrouwdheid met de Zuid-Amerikaanse tango-muziek. Daarin komt, evenals in de blues of in de fado, een diepe onvrede met het bestaan tot uitdrukking.De man uit de titel, Carlos Gardel, is een tango-zanger die is verongelukt en verbrand. Zijn glimlach leeft, verkoold en al, nog voort.

Het laatste relikwie dat de oude vrouw bewaart aan haar man is een grammofoonplaat met tango's erop. Ze is licht verward; ze zoekt hem nog altijd. Haar verhaal van afscheid en eenzaamheid loopt parallel aan een andere geschiedenis, die van een jonge vrouw van wie de man is weggelopen. Aan haar zoontje probeert ze, juist op die zonnige zwembaddag, uit te leggen waarom. Maar het opgewekte kind wil niet luisteren, zodat dit verhaal in het ongewisse blijft. Dat is goed, anders ligt nadrukkelijkheid op de loer.

Het hoorspel speelt zich af op de dag dat de badmeester zijn vrouw vermoordde,juist in dit zwembad. Hij duwde haar in het water, waarna ze verdronk. Dan is er nog een wanhopige jongeman, wiens gezicht bedekt is met puisten en pukkels, die dood wil. Zelfs de troost die de tango weleens kan schenken, biedt hem geen soelaas of verlossing. ,,Ga dan'', moedigt de badmeester hem aan, ,,verdrink jezelf dan.'' Uit de laatste woorden van het hoorspel blijkt dat hij dat ook daadwerkelijk doet. Het water klotst heftig.

Er staan mooie passages in het verhaal, zoals over het verlangen van de badmeester om te vergeten. Hij moet boodschappenlijstjes aanleggen om de zaken te vergeten die hem achtervolgen. Zoals waarom en hoe hij zijn vrouw doodde. Die badmeester, dat is de veerman Charon die de levenden over de rivier de Styx naar het dodenrijk aan de overkant brengt. En leren vergeten is misschien wel het moeilijkste wat er is. Wie alles is vergeten, kan evengoed dood zijn, lijkt de verhulde boodschap van De verkoolde glimlach.

De stemmen van Stan Limburg, Peter Aryans, Tanneke Hartsuiker en de anderen klinken plezierig, aangenaam en vanzelfsprekend. Marlies Cordia heeft een mooie hand van het regisseren van een hoorspel - hoewel die hand, natuurlijk, in tegenstelling tot toneel onzichtbaar blijft. Maar dankzij de druppende geluiden die het zwembad suggereren en dankzij de tongval van de acteurs is het hoorspel geen abstract genre, maar wordt het concreet en voorstelbaar.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Amerikaanse mini-zenders
(5 januari 1998)
'Ik heb elke dag Brabant aan'
(29 december 1997)
Alleen achternamen
(22 december 1997)
Geluid in beeld
(15 december 1997)
De ziekte van kort, vlug en snel
(8 december 1997)
Pop zonder clichés
(1 december 1997)
Gesproken uitzicht
(24 november 1997)
De pc als wereldontvanger
(17 november 1997)
Wetenschap op radio: hopeloos
(10 november 1997)
'En dat wilt u'
(3 november 1997)
De charme van curiosa
(27 oktober 1997)
Verkleutering
(20 oktober 1997)
Hallo Hautekiet
(13 oktober 1997)
Superlatieven
(6 oktober 1997)
Radio op zoek naar publiek
(29 september 1997)
Kleurrijk Engels
(22 september 1997)
God's Own Country
(15 september 1997)
Huiselijk
(8 september 1997)
Vroege metten
(1 september 1997)
Sky heeft de plicht saai te zijn
(25 augustus 1997)
Het radioforum
(18 augustus 1997)
Dictatuur van de klok
(11 augustus 1997)
Talig
(4 augustus 1997)
Nostalgie op zondag
(28 juli 1997)
Nostalgie
(21 juli 1997)
Een en al oor
(14 juli 1997)
'Ici Radio Tour de France'
(7 juli 1997)
Ouwejongens-krentenbrood
(30 juni 1997)
Zwierig nieuws
(23 juni 1997)
Het evangelie van Rover
(16 juni 1997)
Jazz volgens nieuwe formule
(9 juni 1997)
Met een half oor
(2 juni 1997)
Ether kinderloos
(26 mei 1997)
Besmettelijke radiospraak
(13 mei 1997)
Oorlog is meer dan gruwelijk
(5 mei 1997)