NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

HERMAN AMELINK
Radio is het mensvriendelijkste medium. Het laat je volledig vrij. Televisie vangt de aandacht van oren en ogen en vreet algauw tijd, een krant vergt enige armslag, is alleen comfortabel als je breeduit kunt zitten en veroorzaakt veelal vieze handen. Maar wie naar de radio luistert, wordt verder niet gehinderd in zijn dagelijkse bezigheden. Niet alleen autorijden, maar ook aardappels schillen, afwassen en andere huishoudelijke activiteiten - met uitzondering van stofzuigen - kunnen gewoon doorgaan. Radio is een gesproken of muzikaal geluidsbehang, waarvoor men zich makkelijk geheel of gedeeltelijk kan afsluiten als het gebodene even niet interessant is. Komt een nieuw onderwerp aan de orde of begint er een nieuw muziekstuk dan keert men snel terug naar het hoogste luisterniveau.

Pas als die vanzelfsprekende wisseling in aandachtsniveau bij de luisteraar doorbroken wordt, gaat radio irriteren. Dat gebeurt bijvoorbeeld door de doordringende tune waarmee het begin van reclameboodschappen wordt aangekondigd; dan wordt welbewust aandacht gevraagd voor informatie waar de luisteraar niet op zit te wachten. Ook eindeloos gepraat in een muziekprogramma kan die irritatie opwekken; dan beantwoordt het programma niet meer aan de verwachting van de luisteraar. Men grijpt naar de knop voor een andere zender of om het toestel uit te zetten. Omdat de radio zo mensvriendelijk is, is het gebruik vaak voorgeprogrammeerd bij bepaalde activiteiten. Ontbijt klaarmaken en radio aan; auto in, radio aan. Je bent het je soms nauwelijks bewust dat je van het medium gebruik maakt.

Wie in een wat verder weg gelegen buitenland is, mist die vertrouwdheid van het gebruikelijke informatieve of muzikale behang om zich heen. Opstaan wordt er ongemakkelijk van, desoriëntatie slaat toe. Geen Concertradio of Radio 4, geen nieuwszender Radio 1. Achter de voorkeuzetoetsen zitten opeens heel andere geluiden, veelal geruis.

Een van de belangrijkste bezigheden aan het begin van een wat langer verblijf buitenslands is dan ook het opnieuw geluidsmatig behangen van de omgeving. Het scannen van de plaatselijke FM-band met de meegebrachte wereldontvanger is spannend en kan voor leuke verrassingen zorgen. Zo zijn de Finnen zich er kennelijk van bewust dat hun taal voor in hun land verblijvende buitenlanders vrijwel ontoegankelijk is. In Helsinki en omgeving kunnen vreemdelingen daarom 24 uur per dag afstemmen op Capital FM (103.7), die een grote variëteit aan niet-Finse programma's te bieden heeft. Een uur good old BBC-Worldservice, het volgende de Deutsche Welle met de laatste reis van minister Kinkel, de Franse Wereldomroep die Parijs als het centrum van de wereld beschouwt, de Amerikaanse National Public Radio, inclusief het regelmatig herhaalde verzoek geld te storten, alsmede de Australian Broadcasting Company die zijn nieuws opent met de laatste verwikkelingen in Papua Guinea, wat weer een heel ander perspectief op de wereld biedt. Op vaste tijden breekt de Finse omroep YLE in op de zender met een half uur Engels- of Duitstalig nieuws, een krantenoverzicht, reportages en achtergronden uit Finland en omringende landen. Echt sprankelend is het niet altijd. Zo was binnen een week tweemaal dezelfde reportage over de positie van het Zweeds in Finland te horen. Maar toch doorbreekt zo'n zender het informatieve isolement waarin je anders verzeild raakt.

In de meeste gebieden zijn met wat gezoek veelal ook goede klassieke zenders uit de lucht te plukken, waarvan de beste - meestal die met het minste gesproken woord - dient te worden ondergebracht onder voorkeuzetoets 4. Als dan de naam van Elly Ameling, Frans Brüggen of Jaap van Zweden opklinkt in een verder onverstaanbare aankondiging, ben je opeens weer thuis.