Een vulkaan die plotseling op uitbarsten staat, een politieke opstand die uit de hand dreigt te lopen of noodweer in de Alpen. Wie om dergelijke redenen zijn geboekte vakantie niet kan laten doorgaan of halverwege moet afbreken, had voorheen gewoon domme pech. Reisorganisaties beriepen zich in dergelijke situaties op overmacht en betaalden de reissom niet terug. Liep de situatie zo uit de hand dat reizigers gerepatrieerd moesten worden, dan konden vakantiegangers hoogstens proberen om die kosten van hun reisverzekeraar vergoed te krijgen.

Met de oprichting van het Calamiteitenfonds is daar verandering in gekomen. Dit fonds, waar ongeveer tweehonderd reisorganisaties bij zijn aangesloten en dat sinds vorig jaar april actief is, keert een vergoeding uit aan vakantiegangers wier reis door een ramp of andere grote calamiteit is afgelast. Die vergoeding bestaat uit restitutie van de reissom en de meerkosten van de repatriëring. Voorwaarde is dat de vakantie is geboekt via een aangesloten reisorganisatie. Reizigers betalen per boeking (voor maximaal negen personen) een verplichte bijdrage van 7,50 gulden aan het Calamiteitenfonds. De reisorganisaties betalen jaarlijks een omzetgerelateerd bedrag dat varieert van 500 tot 5.000 gulden. Een eventuele schadevergoeding wordt niet rechtstreeks aan de reizigers uitgekeerd, maar loopt via de verantwoordelijke reisorganisatie. Vakanties die zijn betaald met Air Miles of andere spaarsystemen vallen niet onder de bescherming van het fonds.

Wat verstaat het Calamiteitenfonds onder calamiteit? Een omstandigheid die veroorzaakt werd door molest of een natuurramp. Molest, zo schrijft het fonds op de eigen internetsite (www.calamiteitenfonds.nl), is bijvoorbeeld oorlog, burgeroorlog, opstand, onlusten, oproer, terrorisme, sabotage, rellen en opstoten. Om in aanmerking te komen voor vergoeding "moet [er] zodanig gevaar voor de persoon of de goederen van de consument zijn of de infrastructuur moet zodanig zijn aangetast dat de reis in redelijkheid niet meer kan worden voortgezet''. Of een bepaalde gebeurtenis of situatie als calamiteit wordt aangemerkt, is ter beoordeling van een speciale commissie. Voorzitter is voormalig Europees commissaris Hans van den Broek. De grootste operatie van vorig jaar was de evacuatie van ongeveer 1.400 Nederlanders van het door bosbranden bedreigde Griekse eiland Samos.