NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
De vele vijanden van Emir Kusturica, ex-Joegoslavië's veruit geniaalste filmmaker, hebben er werkelijk alles aan gedaan om Underground, de film waarmee Kusturica in 1995 de Gouden Palm op het filmfestival van Cannes won, zwart te maken.

Kusturica zou een verrader van zijn vaderstad Sarajevo zijn, zo werd gezegd en geschreven, en Underground een luchthartige verdediging van de Servische zaak. Maar zelfs wie aan die - nogal kleinzielige - verwijten gehoor zou willen geven, zou moeten erkennen dat Underground een eenzaam meesterwerk is in de filmgeschiedenis: een onmatig, barok, surrealistisch spektakelstuk, waarin afwisselend wreed en grappig de mentaliteit van de Joegoslaven en hun heersers historisch worden neergezet en op de hak genomen.

Underground was, in de versie van Cannes die bij ons in de bioscoop heeft gedraaid en op Canal+ te zien was, al een kloek werkstuk. Meer dan drie uur duurde het verhaal van twee vrienden uit de Tweede Wereldoorlog, waarvan de een (inmiddels opgeklommen tot communistisch partijfunctionaris) de ander, ondergedoken in de kelder in zijn huis, jarenlang in de waan houdt dat die oorlog nog gaande is. Wanneer de tweede dan eindelijk boven water komt, is het inderdaad nog steeds oorlog - de jongste Joegoslavische burgeroorlog dan wel te verstaan, een feest van geweld en bloed waarin de ondergrondse strijder moeiteloos zijn plaats vindt.

Maar het blijkt nog uitvoeriger en barokker te kunnen. Kusturica heeft Underground, vanaf het begin, behalve als speelfilm ook als televisieserie geconcipieerd. Niet voor niets was de Servische staatstelevisie tenslotte een van zijn geldschieters. De Europese cultuurzender Arte gaat deze televisieversie nu uitzenden: naar keuze in twee blokken van twee-en-een-half uur (in Franse en Duitse nasynchronisatie) òf in zes afleveringen van 52 minuten elk, met Franse of Duitse ondertitels.

Volgens het Franse programmablad van Arte is die televisieversie van Underground grappiger en verhalender dan de filmversie, waar een grote plaats werd ingenomen door spektakelscènes als de bruiloft met vliegende bruid - in bijna elke film van Kusturica wordt gevlogen - de zwemscènes, of het onvergetelijke Duitse bombardement op Belgrado. Kusturica, die zich over de politieke kritiek op zijn film in 1995 meer dan boos had gemaakt, zegt in een begeleidend interview weer dingen die hem niet overal populair zullen maken.

Dat er voor hem geen Serviërs, Kroaten of moslims zijn bijvoorbeeld, maar alleen Joegoslaven. En dat hij altijd al heeft gevonden dat Joegoslavië bij elkaar had moeten blijven, omdat anders de moslims van Sarajevo - in wier midden dus het wiegje van de filmmaker stond - vermorzeld zouden worden tussen de militair veel sterkere Serviërs en Kroaten. Zijn vrienden uit Sarajevo, die al of niet door de omstandigheden gedwongen hun ziel hebben verkocht aan het moslim-nationalisme van de zittende regering, zullen dus zo te horen in de televisieversie van Underground zeker geen reden tot vreugde vinden.

Rechtgeaarde filmliefhebbers daarentegen des te meer, in afwachting van Kusturica's tweede zigeunerfilm (na Huis om te hangen), Zwarte kat, witte kat, die dit jaar in Cannes in première zal gaan.

Underground in nasynchroniseerde versie: vrijdag 15 mei (eerste deel) en vrijdag 22 (tweede deel), 20.45-23.15 u. De zesdelige serie met ondertitels is te zien van maandag 18 mei tot en met zaterdag 23 mei, steeds om 00.30 u. Arte is, zowel in Franse als in Duitse versie digitaal en ongecodeerd te zien via Astra (19,2 graden oost). Analoog en ongecodeerd via Astra voor de Duitse versie, via Eutelsat/Hotbird (13 graden oost, Pal) voor de Franse versie. Die laatste is ook te zien via Telecom 2b (5 graden west), maar alleen in Secam.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Digitalen kunnen wachten
(6 mei 1998)
Mooi, ouderwets en leerzaam
(29 april 1998)
Amerikaanse tv minder in trek
(22 april 1998)
Digitale bedrijfsgeheimen
(15 april 1998)
Saai versus saaier
(8 april 1998)
Nieuwe vragen rond Barabbas
(1 april 1998)
Canal+ krijgt culturele trekjes
(25 maart 1998)
Nederlandse tv is voor dommertjes
(18 maart 1998)
Porno zonder uitverkoop
(11 maart 1998)
De schoolmeesters van CNN
(4 maart 1998)
De schoolmeesters van CNN
(25 februari 1998)
Hartverwarmende nummertjes
(18 februari 1998)
Vanuit Bosnië niets nieuws
(11 februari 1998)
Bladen voor de schotelkijker
(4 februari 1998)
CNN negeert Newsweek
(28 januari 1998)
Sprookjesachtig schijnsel
(21 januari 1998)
De opmars van educatieve tv
(14 januari 1998)
Het jachterige van Fashion-TV
(7 januari 1998)

Eerder verschenen artikelen in het archief.