Hoofdstuk 7 - De beursgang van NugITT

Roel Janssen (rjanssen@nrc.nl)

Jaren geleden, toen ze nog antropologisch veldwerk verrichtte in Zuid-Amerika, was het Carlien Rawie opgevallen dat gelovigen in bezetenheidsgodsdiensten een laconieke levenshouding hadden. In de candomblé bepaalden de heiligen of iemand geluk had of pech, of mensen ziek werden of weer beter, of ze werk hadden of niet. De gelovige moest de heiligen gunstig stemmen met offers van hun favoriete voedsel en drank. Heiligen konden worden opgeroepen om voor de gelovige "aan het werk" te gaan. Ongrijpbare machten bepaalden de loop van de gebeurtenissen in het leven. Soms win je en soms verlies je - en aan dat lot was nu eenmaal weinig te doen.

Carlien had die laconieke houding overgenomen. Dat was haar goed van pas gekomen, ook al dachten bankiers heel anders over winst en verlies.

De winst lag voor het grijpen nu de Amsterdamse Bank Groep op het punt stond de mijnbouwmaatschappij NuggITT naar de Nieuwe Markt van de Amsterdamse Exchanges te brengen. NMAX werd de kraamkamer van de Amsterdamse effectenbeurs genoemd, waar kleine ondernemingen hun eerste stappen op de kapitaalmarkt konden zetten. Tegelijk met de introductie in Amsterdam zou NuggITT ook op de Toronto Exchange worden geïntroduceerd. De Canadese beurs was de belangrijkste financiële markt voor mijnbouwaandelen.

NuggITT was de mijnbouwmaatschappij van John Veldhuyzen, een geoloog die in het betwiste territorium tussen Guyana en Suriname, tegen de grens met Brazilië, beweerde de grootste goudvondst aller tijden te hebben gedaan. Via zijn oude studievriend Frederick Verkooren was ABG betrokken geraakt. Verkooren had zijn baas in de raad van bestuur van ABG, Bonne de Leeuw, overgehaald de participatie in NuggITT goed te keuren. Dat was gebeurd tijdens een diner bij Verkooren thuis waarbij Veldhuyzen over goud praatte, Verkooren over de investeringsmogelijkheden en De Leeuw over zijn golfhandicap. De ABG-bestuurder was meer geïnteresseerd geweest in Else, de vrouw van Verkooren, dan in het goud in het tropische oerwoud van het Oronoque-gebied. Carlien had het geamuseerd aangezien.

De beursintroductie was een spectaculair succes. Samen met Hudson Bay, een effectenmakelaar in Toronto, bracht ABG anderhalf miljoen aandelen NuggiTT gelijktijdig op de NMAX in Amsterdam en op de Toronto Exchange voor een uitgifteprijs van 5,00. Geruchten over de spectaculaire vondst waren aan de introductie voorafgegaan en de koers prijs schoot onmiddellijk omhoog. Binnen een maand stond NuggITT op $192. De vraag was zo enorm, dat op voorstel van Hudson Bay het aandeel gesplitst werd in tien nieuwe aandelen. De koers ging verder omhoog, tot een top van $ 28,40 vier maanden na de introductie.

Dat was zesenvijftig keer de uitgifteprijs. De beurswaaarde van NuggITT bedroeg op het hoogtepunt van de markt 4,25 miljard dollar. ,,Gefeliciteerd, Carlien, je hebt het gemaakt'', zei Semantha Freedland, de Canadese goudanalist met wie Carlien sinds hun eerste gesprek geregeld contact onderhield.

,,Eerlijk gezegd ben ik stomverbaasd.''

,,Had ik het je niet voorspeld! Als beleggers overtuigd raken dat ze goud hebben aangeboord, gaan ze door het lint. Dan vliegt de koers van zo'n junior omhoog.''

,,Het lijkt een hype.''

,,Dat is het misschien ook. Maar geniet voorlopig van je succes. Iedereen in de Toronto-markt praat over NuggITT.''

Mervin Black, de manager van Hudson, en Veldhuyzen, de oprichter van NuggITT, behielden elk acht procent van de aandelen. Na een half jaar verkocht Veldhuyzen zijn pakket tegen koersen uiteenlopend van 24 tot 28 dollar. Hij hield er 30 miljoen dollar aan over en kocht voor zichzelf een bungalow aan het strand op de Kaaiman-eilanden.

Ook Black verkocht na enige tijd zijn privé-deelname. Hudson Bay verdiende tenminste 100 miljoen dollar aan commissies op de handel in het goudaandeel. Er waren dagen dat NuggITT het meest verhandelde fonds op de beurs van Toronto was.

Veldhuyzen reisde de wereld af om congressen toe te spreken over de perspectieven van NuggITT. Beleggers hingen aan zijn lippen en behandelden hem als een held, een nieuwe Michael Milken, de goeroe van de junk bonds uit de jaren tachtig. In een van de weinige interviews die hij gaf, zei hij: ,,We hebben onze beleggers goud beloofd en er is goud. We hebben een goede beurskoers beloofd en we bieden een goede beurskoers.'' Op Internet had NuggITT een eigen website geopend, waar de bevindingen over de geschatte hoeveelheid goud in de grond werden bijgehouden en nieuws over de laatste ontwikkelingen in het Surinaamse oerwoud stond vermeld. Kleine beleggers gaven enthousiaste kooporders en grote, gevestigde mijnbouwmaatschappijen toonden belangstelling om een bod op NuggITT te doen. Er vonden verkennende gesprekken plaats met Placer Dome, met Barricks en met Freeport McMoRan. In Suriname deden geruchten de ronde dat de lokale politieke elite de winstgevendheid van NuggITT had ontdekt en dat Veldhuyzen grote pakketten aandelen zou hebben weggegeven aan regeringsfunctionarissen in ruil voor concessies om het mijnkamp te kunnen uitbreiden. Een vooraanstaand kabinetslid zou bij de onderneming betrokken zijn. Suriname's sterke man zou er op gezinspeeld hebben dat hij zijn rijkdom tegenwoordig te danken had aan zijn participatie in het Oronoque-goudproject.

Voor de Emerging markets-divisie van ABG was de NuggITT-introductie een klinkend succes. Het beloofde flinke bonussen aan het einde van het jaar op te leveren.

Carlien Rawie had haar naam gevestigd. Ze werd niet langer beschouwd als een excentrieke antropologe, maar als een gezaghebbende investment banker. Ze kreeg steeds grotere dossiers op haar bureau ter beoordeling. Verkooren liep wekenlang neuriënd door de gang van het bankgebouw in Amsterdam-Zuidoost. Hij had het toch maar voor elkaar gekregen: een investering in de als uitermate risicovol bekend staande activiteiten van een junior goudmijn. Niet alleen aan de emissie had ABG goed verdiend omdat de belangstelling zo overstelpend was, voor eigen rekening had de bank zelf ook een pakketje aandelen gekocht.

Zijn baas Bonne de Leeuw, met wie hij slecht kon opschieten, had zich lovend uitgelaten. ,,Waarom heb je me vooraf niet getipt dat je een gouden deal had'', zei hij toen de koers van NuggITT omhoog schoot. ,,Die Veldhuyzen, ik dacht het al toen ik hem bij jou thuis ontmoette. Hij ziet er uit als een avonturier, maar hij is betrouwbaar. Ik moest ook maar eens aan mijn eigen beleggingsportefeuille denken.''

Zelfs het huwelijk van Verkooren bloeide op met het succes van NuggITT. Verkooren beloofde zijn vrouw Else mee te nemen op zijn volgende zakenreis naar Toronto voor overleg met de Canadese partner Hudson Bay. Else gaf niets om de bankzaken van haar man, maar voor NuggITT had ze belangstelling. ,,Het gaat eindelijk eens over een bedrijf waarbij ik me iets kan voorstellen'', zei ze. ,,Zo'n goudmijn in het oerwoud, dat spreekt tot mijn verbeelding. En het produceert iets waar ik van houd. Sinds de tijden van Cleopatra heeft goud op vrouwen een onweerstaanbare aantrekkingskracht uitgeoefend.''

Voor haar verjaardag gaf Verkooren haar een set gouden sieraden.