Jean-Marie Smilde bezocht Ambon en kwam midden in de gevechten terecht. Met zijn videocamera legde hij de wanhopige strijd van de Molukse christenen vast.

Door onze redacteur STEVEN DERIX

MOORDRECHT, 19 JULI. Ambon-stad, 3 juni. De Betlehem-kerk wordt aangevallen. Een oude man schuift zijn geweer door de houten blinden, legt aan en schiet. "Djatu, Djatu", gillen de jongens die naar buiten durven te gluren, "hij is gevallen!" Iemand anders roept: "Pas op, pas op!" Dan chaos, paniek. In zijn woonkamer in Moordrecht zet Jean-Marie Smilde de video even stil. "Op dit moment wordt een zelfgemaakte bom naar binnen gegooid. Gelukkig ging hij niet af. We hebben geluk gehad."

Eigenlijk zou Jean-Marie Smilde, zoon van een Molukse moeder en een Nederlandse vader, vorig jaar al naar Ambon zijn vertrokken voor een stage. Toen begonnen de onlusten tussen de moslims en christenen en werd de stage afgeblazen. In mei van dit jaar besloot hij alsnog te gaan, vertelt hij. "Ik wilde zien hoe het mijn familie daar vergaat. En in april leek het rustig op Ambon." Smilde kwam midden in een nieuwe ronde van gevechten terecht. Op 30 juni keerde hij terug naar Nederland. In zijn koffer zat zijn camera en vijf uur videomateriaal.

Het zijn beelden van een ongelijke strijd. De Molukse jongens die de kerk proberen te verdedigen doen dat vrijwel met hun blote handen. Jean- Marie Smilde spoelt door: "Kijk, dit is de plek waar de christenen wapens maken. Bijna niemand heeft een echt geweer. Maar ze proberen hun zelf gemaakte wapens zo echt mogelijk er uit te laten zien." Hij wijst naar een roestige raket, die vanuit de werkplaats op de baai is gericht. "Uit WO II, doet het natuurlijk niet meer. Maar het ziet er wel dreigend uit." De atjangs, zoals de christenen de islamitische Molukkers noemen, beschikken over een ander arsenaal. Op de beelden van de gevechten zijn voortdurend de salvo's van automatische geweren te horen. Bovendien lijkt het videomateriaal te bevestigen wat deze week al via het werk van een Amerikaanse cameraploeg duidelijk werd: eenheden van het Indonesische leger vechten mee aan islamitische zijde. "Hier staan de soldaten nog bij de kerk", zegt Smilde. "Maar zodra het schieten begint, rennen ze weg. Verscheidene mensen hebben me verteld dat ze daarna door het leger worden beschoten."

Blij was zijn familie niet toen hij begin mei op Ambon aankwam, vertelt Smilde. "Ze voelden zich verantwoordelijk voor mij. Bovendien hadden ze een extra mond om te voeden." Eten is schaars en dus duur. Veel families ontvangen geld uit Nederland, maar dat is onbereikbaar als de banken gesloten zijn. Iedereen heeft vluchtelingen te huisvesten.

Bovendien hangt nieuw geweld in de lucht. De christenen op Ambon maakten zich zorgen. Op 4 mei voert een veerboot 4.000 'Jihad'-strijders aan vanuit Makassar op Sulawesi. "Op televisie vertelde de gouverneur dat de Jihad hier was voor sociaal-maatschappelijk werk. Maar dat verhaal werd door niemand geloofd. Iedereen had zijn vluchtplannen klaar."

'Militairen schieten op christenen'

Toen de aanval kwam, zat Jean-Marie Smilde in de frontlinie om met zijn videocamera verslag te doen. Bang was niet, verzekert hij. "Mijn neefjes maakten hetzelfde mee als ik, dus waarom bang zijn?" Gevaarlijk was het wel, zo blijkt soms. Op de video is te zien hoe Smilde en enkele anderen dekking zoeken op de bovenverdieping van een huis. Er klinkt geweervuur en dan, even later, doffe inslagen. "De kogels komen door de muur", roept iemand.

Op 23 juni wordt de UKIM, de Universitas Kristen Indonesia Maluku aangevallen. Jean-Marie laat de beelden van de 'verdediging' zien. Wat opvalt is hoe jong de meeste 'strijders' aan christelijke kant zijn. Jongens van veertien, vijftien, wagen hun leven met als enige wapen zelfgemaakte explosieven, gefabriceerd van luciferkoppen en spijkers. Aan moslim-zijde is het niet anders, vertelt Smilde. Tijdens de aanval op de kerk heeft hij ze gefilmd. "

De bommenjongens proberen onder dekking van het geweervuur dicht bij ons te komen." De genadeklap wordt echter door het leger uitgedeeld. Op de beelden is te zien hoe de universiteit brandt. "Het leger", verklaren de christelijke strijders. "Ze hebben pantserauto's ingezet." Agus Wattimena, een kleine man van een jaar of zestig, keert terug van het 'front'. "We kunnen beter op de militairen schieten dan op onze moslimbroeders", zegt de christelijke militieleider tegen zijn volgelingen. "Het geweld komt van de staat." In een interview met Smilde legt hij nog eens uit: "Militairen schieten op christenen. De christen schieten vervolgens op Molukse moslimbroeders. Het gaat niet om het geloof. Het is een genocide." Nederland moet een beroep op de VN, zegt Wattimena. "Door de Europeanen zijn we christen geworden. Nu worden we kapot gemaakt en doet men niks." Daarna spreekt hij de Molukse Nederlanders aan. "Het kan niet zo zijn dat jullie daar lekker eten terwijl wij hier honger lijden, zegt hij. Kom hier vechten!" En bovenal: "Stuur ons wapens!"

Sinds 30 juni zit Jean-Marie Smilde weer thuis in Moordrecht. Vanavond worden zijn beelden uitgezonden door 2- Vandaag. Het is de hoogste tijd, zegt Jean-Marie. "Op de marinebasis van Ambon zitten duizenden vluchtelingen vast. Als de Jihad daar binnenvalt, wordt het een slachting."

Zie ook:

Molukse troebelen (18 juli 2000)
Wahid sluit buitenlandse hulp niet uit (17 juli 2000)
'Officieren achter geweld Molukken' (23 juni 2000)
Hevige gevechten in Ambon-Stad (26 juni 2000)
'Rood' en 'wit' verdelen Ambon na de furie (15 maart 2000)
Ook Lombok toneel van grof geweld (18 januari 2000)
Wahid vraagt Lubbers om hulp in Molukse kwestie (17 januari 2000)
Oproep tot heilige oorlog in Molukken (7 januari 2000)
Wraak en weerwraak in noordelijke Molukken (5 januari 2000)
Geweld op de Molukken breidt zich uit (5 januari 2000)
Molukse troebelen (4 januari 2000)
Nederland biedt Jakarta hulp aan (31 december 1999)

( a d v e r t e n t i e s )