'Het is hier dweilen met kraan open'

Het drama van Dover roept de vraag op hoe het is gesteld met de bestrijding van mensenhandel. Van een systematische aanpak is volgens de Brusselse officier van justitie Van der Sijpt geen sprake.

Door onze correspondent CAROLINE DE GRUYTER

BRUSSEL, 22 JUNI. België is binnen Europa een belangrijk transitland voor illegalen. Negen op de tien transporten van illegalen naar Groot-Brittannie vertrekken vanuit Brussel. Vooral Albanezen, Chinezen en Nigerianen organiseren die transporten vanuit "tientallen opvanghuizen in en om de stad".

Dat bevestigt Eric van der Sijpt, officier van justitie bij het Brusselse parket, die zich specialiseert in de vervolging van mensenhandel. "Maar in Brussel hebben we in totaal maar dertig speurders, van wie er slechts vijftien echt gespecialiseerd zijn. Die speurders moeten zich ook bezighouden met illegale prostitutie, fraude met sociale wetten, enzovoort. Met zo weinig mensen en middelen kunnen we de mensenhandelaars noch de illegalen tegenhouden".

Het gevolg is dat illegalen - economische gelukszoekers én mensenhandelaars, die in België 'passeurs' worden genoemd - gewoon op de Brusselse Grote Markt rondlopen op een avond dat de politie in groten getale slag levert met voetbalhooligans: voor de politie zijn zij niet bang, zelfs als die met honderden agenten tegelijk uitrukt. Ze worden zelden of nooit aangehouden. En in het zeldzame geval dat het gebeurt, tonen ze een vals identiteitspapier of een nietszeggend pasje van één of andere taalcursus in de stad, en mogen ze vervolgens doorlopen.

Van der Sijpt weet ervan: "Ik denk dat er meer nagemaakte dan echte documenten in omloop zijn." Voor mensen die wel worden opgepakt, zijn er niet genoeg cellen in de gevangenissen. Er zijn legio verhalen van illegalen die na een mislukte oversteek naar Engeland werden teruggestuurd, en die nu wegens cellengebrek een betrekkelijk normaal leven leiden in Brussel: ze gaan naar de disco, reizen met de metro, voetballen in het weekeinde in een stadspark. Ook de handelaars mijden het daglicht geenszins. Van der Sijpt heeft " honderden gerechtelijke dossiers" op zijn bureau tegen de handelaars. Op dit moment zitten er enkele tientallen handelaars in de gevangenis, vooral Albanezen die de laatste anderhalf jaar dit milieu zijn gaan domineren. Deze handelaars zeggen dat ze uit Kosovo komen, vertelt Van der Sijpt, omdat ze dan wegens de instabiele politieke situatie daar helemaal weinig kans maken dat ze ooit worden teruggestuurd.

De tolken van het parket komen er meestal binnen tien minuten achter dat deze verdachten, die grof geld verdienen met het transporteren van illegalen, in werkelijkheid uit Albanië komen. Hoe dan ook: "We kunnen ze hooguit zes tot acht maanden in voorlopige hechtenis houden. Het doorlichten van de financiële geldstromen van deze verdachten loopt ook via het buitenland, en het ontrafelen daarvan kost veel tijd. Ook al geven we de dossiers van de gedetineerden voorrang boven die van de voortvluchtige passeurs, de meesten komen weer op vrije voeten voor het gerechterlijk onderzoek is afgerond. Dan verdwijnen ze. Hetzij naar een andere stad in België, hetzij naar het buitenland".

De speurders op het parket weten ook tientallen 'veilige huizen' aan te wijzen, waar de handelaars tijdelijk illegalen opvangen en onderbrengen voor ze verder op transport gaan. Dat zijn vaak bouwvallige panden, vooral in Brussel, maar ook in Antwerpen en provincieplaatsen zoals Nijvel, Namen, Waterloo en Oostende. Van der Sijpt zegt dat het hem verbaast dat er nog nooit één in vlammen is opgegaan. Een aantal van die huizen wordt geobserveerd; soms worden er invallen gedaan. Maar wederom: er zijn te weinig mensen bij het parket om dat systematisch te doen.

Je kunt speurders overplaatsen die zich nu met prostitutie bezighouden, zegt Van der Sijpt, "maar dan verliezen we meteen onze greep op de prostitutie". En dat is het enige terrein waar het parket een behoorlijk overzicht over heeft een terrein dat overigens net zo goed met mensenhandel te maken heeft. Enige maanden geleden pakte de Brusselse politie bij voorbeeld meer dan twintig prostituees op rond de Brusselse Louizalaan, waar je na donker op elke straathoek tippelaarsters vindt: op twee na bleken zij minderjarige illegale meisjes te zijn, binnengesmokkeld uit Oost-Europa. In andere wijken van de stad hebben Nigerianen de prostitutie in handen.

Maar, benadrukt de magistraat, die er herhaaldelijk en vergeefs bij de Belgische politici op heeft aangedrongen dat er meer speurders komen, het probleem ligt niet alleen in België. "Na de dood van de 58 Chinezen in Dover krijgen wij veel Britse kritiek over ons heen, dat wij de handel in illegalen niet aanpakken. Ik vind dat goedkope kritiek. België is immers vooral transitland. Uit alle buurlanden komen illegalen hier naartoe. Een illegaal die uit Nederland naar België komt en dan in de Eurostar-trein van België naar Frankrijk door de Fransen opgepakt wordt, wordt meteen teruggestuurd naar België. En in Zeebrugge gaan dagelijks duizenden vrachtwagens en containers op de boot die uit de hele Europese Unie komen. Het is onmogelijk om die allemaal te controleren. Tenzij je de helft van alle Belgen politieman maakt." Meer Europese samenwerking is dus nodig om het probleem bij de wortel aan te pakken. Van der Sijpt juicht het dan ook toe dat Frankrijk begin deze week op de Europese top in Feira het initiatief nam hiermee meer haast te maken. Tot nog toe is criminaliteitsbestrijding in Europa een zaak van elke lidstaat afzonderlijk. Ieder land heeft zijn eigen wetten en straffen, en de meeste hechten eraan om dat zo te houden. Uitwisseling van informatie staat in de kinderschoenen.

Eind juli wil Frankrijk, komend half jaar voorzitter is van de Europese Unie, in Marseille aan de Europese ministers van Justitie voorstellen doen voor betere samenwerking. Van der Sijpt zegt: "Heel mooi. Maar ik koester weinig illusies dat dit voorlopig echt van de grond komt. Na 'Dover' is het probleem van de mensenhandel een politieke prioriteit geworden. Zo werkt het politieke spel. Maar als de storm geluwd is, vrees ik dat de politici overgaan tot de orde van de dag."

Zie ook:

Mensensmokkel groeit bij gebrek aan personeel (22 juni 2000)
Nieuwe arrestaties dodentruck Dover (21 juni 2000)
Tweede arrestatie dodentruck Dover (21 juni 2000)
Slangenkop in Fujian regelt de hele reis (21 juni 2000)
In een sloep naar de achterdeur van Schengen (21 juni 2000)
Als iedereen slaapt, klimmen ze in de truck (20 juni 2000)
Transporteur van 58 doden (20 juni 2000)
58 illegalen dood in Nederlandse truck (19 juni 2000)
Chinese illegalen kopen 'totaalpakket' (19 juni 2000)

( a d v e r t e n t i e s )