De dieselcrisis plaatst het kabinet in een moeizame positie tussen Europa en vrachtwagenchauffeurs. Vandaag is er geheim overleg over compensatie voor truckers.

Door onze redacteur RAYMOND VAN DEN BOOGAARD

DEN HAAG, 16 SEPT. Je moet er toch niet aan denken, dat Prinsjesdag volgende week wordt ontsierd door acties van vrachtwagenchauffeurs. Alles wijst immers in de richting van een paarse triomf: het land baadt in weelde, bij de overheid stroomt het geld binnen, glimlachend strooit het kabinet met miljoenen in de richting van de sectoren die het moeilijk hebben, zoals onderwijs of gezondheidszorg. Een situatie zoals die zich de afgelopen weken in een aantal Europese landen ontwikkelde, zou de paarse idylle lelijk hebben verstoord: stilstaand wegverkeer, lege benzinepompen, bedrijven die wegens gebrek aan bevoorrading tot stilstand komen. En morrend volk.

De zorg voor het decorum op Prinsjesdag, aanstaande dinsdag, lijkt één verklaring waarom het kabinet, na aanvankelijke categorische weigering, gisteren opeens aankondigde dat de tijd is aangebroken om de onder de hoge dieselprijs lijdende vrachtwagen- en taxichauffeurs tegemoet te komen, op nog niet nader onthulde wijze.

Enige aarzeling blijft in het kabinet nog wel bestaan. De tijd dat socialistische premiers openlijk bewondering uitspraken voor strijd voerende medeburgers ligt vér achter ons. Met acties het belasting- en accijnzenbeleid beïnvloeden - de gedachte alleen al deed zowel premier Kok als minister van Financiën Zalm hoorbaar gruwen. We moeten niet denken dat het kabinet van de blokkades 'slappe knieën' heeft gekregen, verzekerde de premier gisteren. Niet met ruige 'eigen rijders', maar met georganiseerde transportondernemers zal morgen op een geheime locatie een antwoord op hun nood worden gevonden, in ordelijke onderhandelingen.

Zalm had dinsdag, in antwoord op vragen van de CDA-oppositie, uitvoerig uitgelegd waarom van een verlaging van de accijns op diesel, zoals de actievoerders en ook de georganiseerde transportsector wilden, geen sprake kan zijn. Een voorschot nemend op de 'financiële samenhang' zoals die volgende week in de Miljoenennota zal blijken, wees hij erop dat al te veel lastenverlichting zou kunnen leiden tot oververhitting van de economie. En van lastenverlichting is door de invoering van het nieuwe belastingstelsel volgend jaar al ruimschoots sprake.

De tweede verdedigingslinie van het kabinet - dat van een toegeven aan de eisen van vrachtwagenchauffeurs geen sprake kon zijn omdat aan accijnzen alleen in Europees verband kan worden getornd - heeft sinds dinsdag ernstig aan overtuigingskracht ingeboet. De eerdere accijnsverlaging in Frankrijk kon nog als Gallische grilligheid worden afgedaan, maar in de loop van de week ging de ene na de andere door blokkades geplaagde Europese regering óm, met de afkondiging van steun aan de transportsector (België) of toespelingen daarop (Duitsland, Groot-Brittannië, Ierland, sinds gisteren ook Nederland).

Woensdag, de dag waarop in Brussel de Raad van de Europese transportministers bijeenkomt en Nederland tot een gecoördineerd beleid had willen komen, lijkt nog héél ver weg. "Het was mooier geweest om op de Transportraad het hele plaatje rond te krijgen", aldus de premier, "maar op nationaal niveau zijn inmiddels in Europa feiten gecreëerd".

Over de steun die morgen door het kabinet uit de hoed zal worden getoverd, zei minister Zalm dat die zal passen binnen het bestaande 'framework' van het fiscale beleid. Dat doet denken aan een al bij de Tweede Kamer liggend kabinetsvoorstel (onderdeel van de Wet Ondernemerspakket 2001) om de bestaande criteria voor teruggaaf van 5,2 cent accijns per liter diesel voor bedrijfsdoeleinden te verruimen. Nu is die gebonden aan maximaal 50.000 liter per jaar voor elk voertuig, en minimaal honderd liter per tankbeurt. De bovengrens zou, volgens het wetsontwerp, vervallen en de ondergrens naar beneden gaan tot 75 liter, zodat ook kleinere wagens kunnen profiteren.

Een vervroegde afkondiging van deze maatregel zou uitstekend passen in de visie van premier Kok, die verklaarde vooral 'zwakkere' (dat wil zeggen kleinere) transportondernemingen te willen helpen, die failliet dreigen te gaan omdat zij in hun contracten met verladers nog uitgingen van lagere dieselprijzen. "Een tijdelijk probleem", meent Kok. Eén ding is zonneklaar: de particuliere automobilist die, op weg naar huis of werk vaststaand in een blokkade, zichzelf troost met de gedachte dat de boze truckers voor hem de kastanjes uit het vuur halen in de strijd tegen het 'Kwartje van Kok', wordt bitter teleurgesteld. Het moet echter wel raar lopen, als na de onderhandelingen van morgen de Gouden Koets dinsdag nog de weg werd versperd door een vrachtwagen vol onbederfelijke waar.

Zie ook:

Kabinet tot compensatie diesel bereid (15 september 2000)
Vanaf Zoeterwoude staat alles muurvast (15 september 2000)
De economie feest verder, maar wel op plateauzolen (15 september 2000)
Brussel bereid tot dieselcompensatie (14 september 2000)
Kabinet weigert accijnsverlaging op brandstoffen (13 september 2000)
Winst op benzine rekbaar begrip (12 september 2000)
Tweede Kamer wil compensatie diesel (12 september 2000)
Britten hebben geleerd van de Fransen (12 september 2000)
Truckers blokkeren opnieuw snelwegen (12 september 2000)
Brandstofcrisis dilemma voor Groen Europa (12 september 2000)
'Wereld stevent af op nieuwe oliecrisis' (12 september 2000)
Brandstofprotesten groeien in omvang (11 september 2000)
Dure olie (11 september 2000)
Westen terughoudend over extra olieproductie Opec (10 september 2000)
Blokkades in Frankrijk gaan door (9 september 2000)
'Benzineprijs in Nederland hoogst' (7 september 2000)

( a d v e r t e n t i e s )