DE DERDE WEG VAN Blair en Schröder, de paarse combinatie van Kok en de Belgische coalitie- zonder-naam zijn deze week in het ongerede geraakt. Een beweging van 'eigen rijders' in het vrachtvervoer, aangevuld met geestverwante weggebruikers, kwam met succes in opstand tegen de hoge dieselprijs, blokkeerde wegen en legde het openbare leven lam. Het populistische karakter werd onderstreept door de grote bijval voor de acties uit het publiek. Onbelemmerd rijden is een recht geworden. Dat mag ook de overheid niet in gevaar brengen. Media en politici met gevoel voor wat de burger bezighoudt, sloten zich haastig aan. Niet de overlast van de wegblokkades bepaalde de stemming, maar het door de jaren heen gegroeide ongenoegen over het gestage stijgen van de 'prijs aan de pomp'.

Europa was plotseling één. De Fransen beten het spits af. Er leek even niet meer aan de hand dan het begin van het normale Franse protestseizoen. Maar nadat de regering van premier Jospin de visserij en vervolgens het wegtransport had afgekocht, sloeg de brand over. In Engeland, België, Duitsland, Nederland, Spanje, Ierland en Polen haastten truckers, taxichauffeurs en ambulancerijders zich het Franse voorbeeld te volgen en het verkeer lam te leggen teneinde eveneens een accijnsverlaging af te dwingen. Het besluit van de Europese ministers van Financiën van afgelopen weekeinde om de accijnzen níet te verlagen, is verwaaid in de storm die vervolgens opstak.

DE 'KALE' PRIJS van ruwe olie is de afgelopen jaren meer dan verdriedubbeld. Dat heeft de regeringen er niet van weerhouden de belastingen op brandstof verder op te voeren: om tekorten te bestrijden en om, ter bescherming van het milieu, het energieverbruik en de mobiliteit af te remmen. Natuurlijk is het beroepsgoederenvervoer over de weg, gezien zijn economisch belang, hier en daar voor de gestegen kosten gecompenseerd, maar dat heeft de pijn niet kunnen wegnemen, zoals de afgelopen dagen is gebleken. Het probleem ligt bij de zogenoemde eigen rijder (bezitter van één, twee vrachtwagens). Zijn marges zijn beperkt en voor zijn klandizie is hij afhankelijk van de grote ondernemingen in het wegtransport. Zijn positie tegenover zijn opdrachtgevers is zwak. Van die laatsten is de afgelopen dagen weinig vernomen.

HET ZWARTEPIETEN tussen regeringen, olielanden en oliemaatschappijen heeft de regeringen niet kunnen redden. Ook het schuilen achter de brede rug van de Europese consensus heeft niet geholpen. Het publiek wijst de eigen regering aan als schuldig aan het ongemak. Het correcte besluit van het weekeinde om de dieselaccijns niet te verlagen had overigens zijn eigen logica. De hoge olieprijs is een gevolg van schaarste. Belastingverlaging neemt die schaarste niet weg. Sterker, het gevaar is niet denkbeeldig dat zo een verlaging wordt geabsorbeerd via verhoging van de productiekosten. De consument schiet er dan niets mee op terwijl de belastingbetaler uiteindelijk het gelag betaalt. Schaarste wordt bestreden door verruiming van het aanbod en/of vermindering van het gebruik - bijvoorbeeld door verhoging van de prijs.

De verdediging door de regeringen van hun gemeenschappelijk beleid heeft geen indruk gemaakt, hoezeer zij ook het gelijk aan hun kant hebben. Verder dan een verwijzing naar de werking van de markt en naar de rol van de verschillende marktpartijen zijn zij niet gekomen. Alleen Blair heeft er op gewezen dat de straat niet het beleid mag bepalen. Dat bleef een vrome wens. In een crisis leert men zijn politici kennen. Op de Derde Weg heerst pragmatisme. Het poldermodel dankt zijn reputatie aan het compromis. In een crisis is meer nodig. Moed en overtuiging bijvoorbeeld.

Zie ook:

Kabinet tot compensatie diesel bereid (15 september 2000)
Vanaf Zoeterwoude staat alles muurvast (15 september 2000)
De economie feest verder, maar wel op plateauzolen (15 september 2000)
Brussel bereid tot dieselcompensatie (14 september 2000)
Kabinet weigert accijnsverlaging op brandstoffen (13 september 2000)
Winst op benzine rekbaar begrip (12 september 2000)
Tweede Kamer wil compensatie diesel (12 september 2000)
Britten hebben geleerd van de Fransen (12 september 2000)
Truckers blokkeren opnieuw snelwegen (12 september 2000)
Brandstofcrisis dilemma voor Groen Europa (12 september 2000)
'Wereld stevent af op nieuwe oliecrisis' (12 september 2000)
Brandstofprotesten groeien in omvang (11 september 2000)
Dure olie (11 september 2000)
Westen terughoudend over extra olieproductie Opec (10 september 2000)
Blokkades in Frankrijk gaan door (9 september 2000)
'Benzineprijs in Nederland hoogst' (7 september 2000)

( a d v e r t e n t i e s )