EWOUD SANDERS
Het goede nieuws is dat het tijdschrift De Navorscher op cd-rom is gezet. Sterker nog: dat is vrij spectaculair. Een paar jaar geleden was het technisch nog niet mogelijk om een fotomechanische herdruk van een oud tijdschrift op cd- rom te zetten. Bovendien was de kans klein dat iemand zich daar commercieel aan zou wagen. Maar gelukkig hebben H.P. van Venetiën en E. van Driesum sindsdien de Stichting Historic Future opgericht. Sinds 1997 heeft deze stichting, in samenwerking met onder meer het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag, een indrukwekkende reeks oude tijdschriften op cd-rom uitgebracht. Het gaat vooral om historische en genealogische bladen, zoals het Algemeen Nederlands Familieblad, De Nederlandsche Leeuw, De Wapenheraut, Genealogische en Historische Bladen, Ons Voorgeslacht en Gens Nostra. Van Venetiën noemt het een "volledig uit de hand gelopen hobby".

De jongste uitgave van de kleine stichting is De Navorscher. Dit blad werd in 1851 door Frederik Muller opgericht. Het zou, met enkele onderbrekingen, tot 1960 blijven bestaan. In totaal gaat het om ruim 55.000 pagina's tekst, die nu staan afgebeeld op drie cd-roms.

De Navorscher is een uniek tijdschrift, dat onder historici en historisch-letterkundigen nog altijd een grote reputatie geniet. Het was de tegenhanger van de Engelse Notes and queries en zou er in 1864 een zusje bijkrijgen in het Franse Intermédiaire des chercheurs & curieux. De Navorscher was een middel, aldus de ondertitel, "tot gedachtenwisseling en letterkundig verkeer tusschen allen, die iets weten, iets te vragen hebben of iets kunnen oplossen". Anders gezegd: je kon iets vragen en met een beetje geluk kreeg je dan - zij het soms járen later - antwoord van een van de vele geleerde lezers in het land. Of je kon iets meedelen over lopend onderzoek. Het blad kende rubrieken als oudheid, munt- en penningkunde, geslacht- en wapenkunde, geschiedenis van de letterkunde, taalkunde, kunst-, kerk- en muziekgeschiedenis, folklore of volkskunde.

Tot zover het goede nieuws. Het slechte nieuws is dat wij verwend zijn. Ook bij de heruitgave van oude teksten zijn wij inmiddels gewend dat ze zijn 'ingelezen', dat ze zijn opgeslagen als platte tekst, dat je razendsnel door het hele bestand kunt zoeken, hoe groot het ook is, en dat je even een fragmentje kunt selecteren om dit foutloos te kopiëren. Nou, dat kan met deze prachtuitgave dus allemaal niet. Zoals gezegd gaat het om een soort facsimile-heruitgave. Je krijgt de pagina's te zien zoals ze in het tijdschrift staan. Ze zijn ingescand, maar 19de-eeuws loodzetsel is niet foutloos door OCR te corrigeren en de meeste foto's zijn hopeloos van kwaliteit. Er is een kolossale index aangelegd en dat is prachtig, net als het feit dat je kunt zoeken met jokertekens, op woordcombinaties en met Boleaanse operatoren (and, or, not). Maar een erg groot nadeel is dat die index is verdeeld over de drie cd's. Om te weten of iets wel of niet voorkomt in De Navorscher moeten die cd's dus worden gewisseld, en dat is de gepamperde consument inmiddels ontwend. Je kunt tekst wel kopiëren, maar als je die transporteert naar een tekstverwerkingsprogramma valt er veel te corrigeren, en ook dat is geen lolletje.

Maar goed, dit alles neemt niet weg dat het geweldig is dat De Navorscher nu op cd beschikbaar is. Het is te hopen dat de Stichting Historic Future nog lang zal bestaan.

De Navorscher (1851-1960). Voor Windows en Apple. 3 cd's voor 99 gulden. Tebestellen bij Stichting Historic Future, Postbus 5163, 1410 AD Naarden.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Koeien melken met de computer
(9 juni 2000)
Hoed u voor namaak
(2 juni 2000)
Foto's van een wanhoopsreis
(26 mei 2000)
Eerst E3 zien, dan sterven
(19 mei 2000)
Een vriendje voor op reis
(12 mei 2000)
Uw dosis Middeleeuwen
(5 mei 2000)
Met je hersens in de jungle
(28 april 2000)
Opgaan in de ultieme 'fantasy'
(21 april 2000)
Lust u bloemkool?
(14 april 2000)
Heftig knokken
(7 april 2000)
Zeilen voor luiaards
(17 maart 2000)
Van Abarth tot Zündapp
(10 maart 2000)
Met Barbie onder water
(3 maart 2000)
Een gezin stichten op de PC
(25 februari 2000)
Gaten in woordenboek gedicht
(18 februari 2000)
Nieuw leven voor Pac-Man
(11 februari 2000)
Letters schrijven met het oor
(4 februari 2000)
Zorgzame onzin
(28 januari 2000)
Wolken van bloed en vlees
(21 januari 2000)
Verwaarlozing van een ideaal
(14 januari 2000)
Een spannend verleden
(7 januari 2000)

Eerder verschenen artikelen in het archief.

( a d v e r t e n t i e s )