NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

INGRID VAN FRANKENHUYZEN
Acteur Ton Lutz beweert al jaren dat acteren niets anders is dan denken. Voelen is overbodig. Iets dergelijks geldt voor de Amerikaanse choreograaf William Forsythe (1949) die in de jaren tachtig de balletwereld op haar grondvesten deed schudden door de klassieke ballettaal van haar gevoelige schoonheid en lieflijke lyriek te ontdoen.

Hij ontwierp een bewegingsstijl die complex, contrapuntig en onconventioneel hoekig is en waarin hij probeert de grenzen van wat fysiek coördineerbaar is te overschrijden. Ondanks alle aanvankelijke controverse, wordt Forsythe, sinds 1984 artistiek directeur van het Ballett Frankfurt, gezien als een van de belangrijkste vernieuwers en denkers ooit op dansgebied. Denken en dansen doet Forsythe beide op de nieuwe engelstalige cd-rom William Forsythe Improvisation Technologies, A Tool for the Analytical Dance Eye. De cd-rom bestaat uit drie delen gedigitaliseerde video: de theoretische lessen waarin de meester zijn improvisatietechniek in woorden en een enkele beweging uitlegt; een razendsnel gedanste solo van zeven minuten waarin Forsythe al zijn in 25 jaar verzamelde theorieën en technieken bij elkaar danst en een deel waarin vier dansers uit zijn gezelschap het resultaat van improvisaties demonstreren. Oorspronkelijk was het videomateriaal bedoeld voor de nieuwe dansers in het gezelschap die aan de slag moesten met de techniek van de bewegingsanalyse. Door de uitgave als cd-rom gunt Forsythe iedereen die van dans houdt een kijkje in zijn keuken. De geïnteresseerde leek moet wel over enig doorzettingsvermogen en abstractieniveau beschikken om de terminologie en hogere geometrie van Forsythes dans tot zich te nemen. Een improvisatietechniek als 'rotating inscription' houdt in dat elk lichaamsdeel als een driedimensionale pen gebruikt kan worden om een beweging in de ruimte te 'schrijven'. Met andere woorden: schrijf met je schouder of oor de denkbeeldige letter s en je hebt een beweging. Vergeet daarbij niet via de 'dropping points' te onderzoeken wat de lijnen van het lichaam zijn naar de vloer, hoe de ruimte zich tot je lichaam verhoudt, in welke lijnen ('assignment to a line'), vlakken of cirkels je lichaam beweegt of zichzelf juist fragmenteert. Wie het niet in een keer snapt klikt nog een keer op de naam van de betreffende techniek en Forsythe legt het videohoofdstuk zo vaak u wilt uit. Langzaam ontsluit zich de methode en komt de logica tevoorschijn. Het denken verplaatst zich van hoofd naar lichaam.

Eerder brachten de choreograaf en het Zentrum für Kunst und Medientechnologie Karlsruhe (ZKM) prototypes van de cd-rom uit, maar aan vorm en inhoud is uiteindelijk weinig essentieels veranderd: in feite blijft het een eenvoudig heldere instructievideo. Weliswaar met de muis bedienbaar naar believen, maar het plaatje-praatje-principe wordt niet verlaten. Virtueel en des cd-roms is wel dat de denkbeeldige lijnen en figuren die Forsythe met zijn lichaam maakt, soms ingetekend worden door grafische lichtstrepen. Zodat je kunt zien dat schouder of oor genoemde letter s in de ruimte schrijven. Heel verhelderend, zeker in slow motion.

Wie echter op zoek is naar nieuwe vormen van computervormgeving is met deze cd-rom aan het verkeerde adres. Improvisation Technologies is duidelijk ter lering. Vermaak voor kenners zit in de details. Zoals de gulle lach van Forsythe naar de cameraploeg na een geslaagde bewegingssequentie: 'That was good!'. Zou dans dan toch met emotie te maken hebben?

William Forsythe Improvisation Technologies, A Tool for the Analytical Dance Eye. Zentrum für Kunst und Medientechnologie Karlsruhe (ZKM). Voor Pc en Mac. Prijs 75 gulden.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Zorgzame onzin
(28 januari 2000)
Wolken van bloed en vlees
(21 januari 2000)
Verwaarlozing van een ideaal
(14 januari 2000)
Een spannend verleden
(7 januari 2000)

Eerder verschenen artikelen in het archief.