U kijkt naar de website van NRC Handelsblad gedurende de periode 1995-2001. Bezoek ook de de huidige site.
    M E D I A  
NIEUWS  | TEGENSPRAAK  | SUPPLEMENT  | AGENDA  | ARCHIEF  | ADVERTENTIES  | SERVICE 

  NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Een spannend verleden

BAS BLOKKER
Nu moeten we goed opletten, want nu kan het nog verschillende kanten op met de geschiedenis. Straks niet meer. Nu is geschiedenis in essentie nog een verzameling van geschreven bronnen en is geschiedschrijving de voortdurende (her)ordening uit die verzameling. Straks niet meer.

Straks is geschiedenis in essentie een verzameling plaatjes en is geschiedschrijving (voor zolang dat woord in zwang blijft) montage geworden. En zoals nu met de prehistorie de periode wordt bedoeld waarin nog niet geschreven werd, zal de prehistorie straks die periode in de geschiedenis heten waarin de camera nog niet was uitgevonden.

De historicus Herman Beliën legde onlangs in de Volkskrant uit welke eisen televisie aan de geschiedenis stelt. "Van het Jordaan- oproer in 1934 zijn nooit beelden gemaakt. Er bestaan wél beelden van een soortgelijk oproer twee jaar eerder. Bij de tv zit niemand ermee om die te gebruiken. Voor een historicus is het een doodzonde." Let wel, hij is zelf zo'n historicus en hij presenteert het tv-programma Bestaat Nederland? waarin het Jordaanoproer die twee jaar is vervroegd.

Dit is nog de kindertijd van de cd-rom. Nu zijn het nog vooral veredelde bladerboeken. Stukje tekst bij een plaatje, af en toe een bewegend plaatje. Straks niet meer. Straks is een cd-rom een geacheveerde videovoorstelling met ingesproken commentaar en geen letters. Nu is een cd-rom nog bijvoorbeeld 20th Century Day by Day. Het is gemaakt in het sjabloon van de boekenreeks 'Kroniek van...' De geschiedenis wordt opgediend in nieuwsberichten. Dus: '1 januari 1900: de twintigste eeuw begint optimistisch', '2 januari 1900: opening Kanaal van Chicago' tot en met 19 juni 1999: 'Weinig traditioneel huwelijk' - van prins Edward met Sophie Rhys-Jones.' (Voor het laatste half jaar moet je op Internet zijn, tot 2 december '99: 'Eindelijk hoop op vrede in Ierland'.)Dan zijn er nog terzijdes zoals Bekende Twintigste Eeuwers (zestig Amerikanen, acht Russen en de rest van de wereld: veertig) of Grote Gebeurtenissen. Allemaal vooral lezen, lezen, lezen.

Maar je ziet hier al de aanzetten tot wat de makers van Bestaat Nederland? 'spannende televisie' zouden noemen. En je ziet al waar dat begint te wringen met historiciteit. En dan hebben we het niet over de Tsjaikovski-muziek onder een compilatie van de Eerste Wereldoorlog. Dan hebben we het wel over een filmpje van de leider van toenmalig Noord-Vietnam, Ho Tsji Minh (1892-1969). Dat komen we namelijk bij verschillende gelegenheden tegen. De commentaarstem zegt: 'A long journey has ended for Ho Chi Minh, the communist president of North- Vietnam.' Dat zinnetje past zowel bij de triomftocht van Ho tegen de Fransen als bij zijn dood in september 1969.

Het is een kwestie van montage. Aan het filmpje is verder niks te zien. We horen of lezen nooit bij welke gelegenheid het is gemaakt. Het is alleen bedoeld als de illustratie van de geschiedenis - zoals kranten ook één en dezelfde foto gebruiken bij een verhaal over armoede, over drugsgebruik, over randgroepjongeren of over stadsontwikkeling. Het kan wel wezen, maar zo was het niet.

Als de cd-rom de kinderschoenen is ontgroeid, zal het met de geschiedenis steeds meer de kant opgaan van dit filmpje. Het doet er niet toe wt je precies ziet, als het maar geloofwaardig is dat hiermee een verleden wordt verbeeld - en als het maar spannend genoeg is om de aandacht vast te houden. De geschiedenis van voor 1896 zal vrij jachtterrein worden. Daar zijn immers geen contemporaine plaatjes van. Dus moeten ze verzonnen worden. Of ze zijn al verzonnen in de speelfilmwereld. Dan wordt Nero vanzelf Peter Ustinov en Spartacus Kirk Douglas.

In dat licht bezien is Big Brother ineens een belangrijke bijdrage geworden aan de archivering van de twintigste eeuw. Wat weer een huiveringwekkend idee is. Zei Freek de Jonge niet al: "Een zee- honden-crèche! Je moet er niet aan denken dat deze samenleving ooit wordt opgegraven."

20th Century Day by Day. Uitg. DK Interactive Learning. Voor windows, prijs 70 gulden.

NRC Webpagina's
7 JANUARI 2000



Eerder verschenen in deze rubriek:


Eerder verschenen artikelen in het archief
.


    Bovenkant pagina

NRC Webpagina's © NRC HANDELSBLAD (web@nrc.nl)