SOORTEN ONGEDIERTE

RISICO'S

FOBIEËN

LANDBOUWSCHADE

TOENAME

BESTRIJDING

BIJBEL

INTERNET

Welke erfelijke eigenschappen kun je in een plant brengen om hem resistent te maken tegen ongedierte? Het meest toegepast zijn de zogeheten cry-genen uit de bodembacterie Bacillus thuringiensis. Deze genen coderen voor endotoxinen, stoffen die giftig zijn voor bepaalde insecten.

Marcel aan de Brugh

Er zijn inmiddels ruim vijftig verschillende cry-genen ontdekt. Elk heeft zijn eigen specificiteit. Het ene cry-gen codeert voor een eiwit dat giftig is voor rupsen, het andere is giftig voor kevers. Boeren sproeien de toxines al decennia lang als vloeistof over hun gewassen.
Het Amerikaanse bedrijf Pioneer Hi-Bred heeft het cry1A(b)-gen in maïs gezet. Het gewas gaat daardoor zelf het giftige endotoxine aanmaken. De boer hoeft dus niet meer te sproeien. Via deze aanpak hoopt Pioneer Hi-Bred zijn gewas te beschermen tegen de maïsboorder, een vervelend insect dat zich als larve door de stengel heen vreet en veel schade aan maïs toebrengt.

Ook Northrup King Company, Monsanto en Novartis Seeds hebben maïsrassen op de markt waarin dat cry1A-gen is gebracht. De maïs wordt verwerkt tot producten voor onder meer voedsel en veevoeder.

Monsanto past nog een ander cry-gen toe, het zogeheten cry1A(c)-gen. Dat is in katoen gezet. Het transgene gewas maakt daardoor een endotoxine waarmee het zich beter kan beschermen tegen de cotton bollworm. In zijn larvestadium doet dit insect zich te goed aan de katoenplant. De vrees bestaat dat het insect snel ongevoelig wordt voor het gif als het daarmee voortdurend in aanraking komt. Als maatregel moeten Amerikaanse boeren (katoen wordt niet in Nederland verbouwd) altijd een ‘vluchtstrook' langs hun katoenveld plaatsen waar normale katoen of een ander gewas groeit. Daardoor is de druk tot ontwikkeling van resistentie minder groot.

Behalve deze maïs en katoen zijn er tot op heden geen transgene, insectenresistente gewassen tot de Nederlandse markt toegelaten. Wel wordt er het een en ander geëxperimenteerd, zo blijkt uit een analyse van de 753 vergunningen die het Bureau GGO in Bilthoven heeft toegekend aan bedrijven, instituten en universiteiten. De vergunningen zijn afgegeven voor ‘ingeperkt gebruik' dus voor experimenten op kleine schaal, in goed beveiligde ruimtes. Helaas zijn de vergunningaanvragen niet erg duidelijk (industrieën willen in zo'n vroeg stadium immers niet het achterste van hun tong laten zien).

Hier volgt een opsomming:

Terra Nigra
Het bedrijf Terra Nigra, gevestigd in De Kwakel, experimenteert met transgene gerbera die beter resistent is tegen insecten.

Bejo Zaden
Het bedrijf Bejo Zaden in Warmenhuizen ontwikkelt gewassen die resistent zijn tegen bodemwormpjes, zuig- en vraatinsecten. Het bedrijf werkt veel aan rood-, wit- en groenlof.

HZPC Holland
De pootaardappelexporteur HZPC Holland, die gevestigd is in Leeuwarden en Emmeloord, onderzoekt de mogelijkheid om aardappelen resistent te maken tegen onder andere de Colorado-kever.

Agrico
Aardappelfirma Agrico uit Emmeloord probeert aardappelen te kweken die resistent zijn tegen insecten.

Plant Research International
Het Plant Research International, een onderzoeksinstituut in Wageningen, doet onder meer onderzoek naar de aardappel en probeert genen op te sporen die het gewas resistent kunnen maken tegen aardappelcysteaaltjes. Het instituut doet ook onderzoek aan genen van de bacterie Bacillus thuringiensis. Er wordt gezocht naar genen die bescherming bieden tegen plaaginsecten in tabak, aardappel, chrysant, tomaat, komkommer, anjer en roos.

Universiteit Wageningen
Aan de Universiteit Wageningen zoekt men naar genen die gewassen, zoals biet, resistent kunnen maken tegen cysteaaltjes en wortelknobbelaaltjes.

DIENSTEN VERDELGING PREVENTIE CHEMISCH NATUURLIJKE BESTRIJDING GENETISCHE MANIPULATIE HUISMIDDELTJES