VERZOENING

NATIONALE CULTUUR

MACHTSBALANS

ADOPTIE

HERENIGING

ECONOMIE NOORD-KOREA

OORLOG

NEDERLAND

HET OUDE KOREA

KOREANEN

KIM DAE-JUNG EN KIM JONG-IL

IN DE PERS

Trots volk met een slechte adem

Hans van der Lugt
In Zuid-Korea is weinig te merken van Aziatische rust. Mede dankzij de snel verhitte volksaard heeft het land in korte tijd veel achterstand overwonnen.

De metro in Seoul (Foto AP)

ZELDEN IS EEN SLAGZIN minder passend geweest. The Land of Morning Calm roept Zuid-Korea's nationale luchtvaartmaatschappij om bezoekers naar dit Noordoost-Aziatische land te trekken. Het Land van het Verhitte Gemoed zou passender zijn geweest.

En niet slechts het gemoed is verhit, ook de nationale spijzen. Wie de geur van Korea wil opsnuiven moet eens frisgewassen op een koude winterochtend de volgepakte metro van de hoofdstad Seoul (door de Koreanen als 'Sool' uitgesproken) instappen. De overgang van de vrieskoude buitenlucht naar de warme dampen van de opeengepakte massa maakt de geur van het nationale voedsel dat de Koreanen al bij ontbijt naar binnen werken des te penetranter.

Voor wie het niet gewend is zijn de uitgeademde dampen van kimchi - met veel knoflook en pepers ingemaakte groenten - op de nuchtere maag geen pretje. Vooral niet als men de avond daarvoor heeft meegedaan met een competitie 'bommen' achterover slaan. De 'bom' is een niet helemaal gevulde pul bier waarìn men vervolgens een vol borrelglas whisky, met glas en al, laat afdalen. De combinatie moet liefst staand onder luide aanmoedigingen in één teug achterover worden geslagen.

Trots staat hoog op de agenda van de zo tragisch verdeelde Koreanen. Een jonge Noord-Koreaan in Tokyo zei eens dat de scheiding tussen het communistische noorden en kapitalistische zuiden heel gemakkelijk is op te lossen. ,,We hebben eeuwenlang samengeleefd, spreken dezelfde taal en hebben dezelfde cultuur. Als noord en zuid om de tafel gaan zitten en beide hun trots opzijzetten is de hereniging zo een feit. Er is alleen één klein probleem: een Koreaan die zijn trots opzijzet, is geen Koreaan.''

Met deze trots, het verhitte gemoed en de vanouds hoge waardering voor onderwijs hebben de Zuid-Koreanen na de desastreuze Koreaanse Oorlog (1950-'53) in recordtijd hun land in de vaart der volkeren opgestoten. In de jaren vijftig zocht de romanschrijver Ahn Jung-hyo als kind naar etensresten op de vuilstortplaats van een Amerikaanse basis opdat zijn moeder soep kon koken van bijvoorbeeld afgekloven kippenbouten. Nu is Zuid-Korea lid van de organisatie van geïndustrialiseerde landen (OESO) en liggen overal ter wereld de winkels vol met Koreaanse hightech-producten.

Bij een bezoek in 1994 aan de grootste havenstad van Zuid-Korea, Pusan, herkende ik niets meer van de stad die ik in 1985 ook had bezocht. Geen enkel gebouw in het centrum leek nog hetzelfde, alleen een parkje met een standbeeld van Korea's grootste militaire held herkende ik nog. Bij de rit van het vliegveld van Seoul lijkt er elke keer een nieuwe snelweg of brug over de brede Han-rivier in het centrum te zijn gebouwd. Ook het vliegveld wordt over een halfjaar weer vervangen door een nieuw complex.

Soms gaat de bouwlust iets te snel en te slordig. In 1995 stortten in Seoul kort na elkaar een brug en een warenhuis in. Rond dezelfde tijd kwamen in de stad Taegu ruim honderd mensen om bij een gasexplosie tijdens graafwerk voor een metro.

Zelden zal een land in zo korte tijd zoveel verandering hebben meegemaakt. Zeventigjarigen spreken nog Japans omdat ze onder het harde koloniale bewind van dat buurland naar school gingen en Koreanen van middelbare leeftijd aten als kind nog van de vuilnisbelt. De jongeren van nu zijn opgegroeid met walkman, computer en buitenlandse vakanties.

De snelle veranderingen zorgen soms voor aanpassingsproblemen. Zo vertelde een hoogleraar enkele jaren geleden dat toen zijn getrouwde, niet bijzonder rijke zus voor het eerst naar het buitenland ging, ze in New York voor tienduizenden guldens inkopen had gedaan. ,,En al haar vriendinnen deden hetzelfde'', voegde hij er ongelovig lachend aan toe. De plotselinge welvaart en vrijheid maken mensen soms zeer lichtzinnig. Koreanen kunnen pas sinds halverwege de jaren tachtig vrijelijk naar het buitenland reizen. Tot die tijd hielden de militaire dictaturen de bevolking nauwkeurig in de gaten.

Onder alle veranderingen leeft een trots en oud volk voort. Het zijn de Koreanen die rond de zesde en zevende eeuw de Japanners onderwezen in de rijke Chinese cultuur. Vrijwel de gehele Japanse cultuur is via Korea uit China over komen waaien. De minachting waarmee Japanners in de vorige eeuw Koreanen hebben behandeld, is een nationale schande voor Japan. De dramatische geschiedenis heeft bovendien de Koreanen met een imagoprobleem opgezadeld ten opzichte van de grote buur. Maar weinigen weten dat ook de Koreaanse cultuur rijk en oud is, dat ook in Korea de kersenbloesem net zo mooi bloeit als in Japan en de bladeren van de esdoorn in de herfst prachtig rood zijn.

Het zijn deze beelden die de slagzin van Korean Airlines toch passend kunnen maken. Een slagzin waarvoor overigens een simpele verklaring bestaat. De laatste dynastie, die tot eind negentiende eeuw over Korea regeerde, heette Chosun; de twee Chinese karakters waarmee dit wordt geschreven staan voor 'heldere ochtend'.