Vreemdeling

Kiyomi Yui (34)
Beroep: Nederland-coördinator voor diverse Japanse media
Woonplaats: Amsterdam

,,De liefde bracht me naar Nederland. Ik had, tot ik een Nederlandse man in Japan ontmoette, nooit stilgestaan bij de mogelijkheid naar het buitenland te gaan. Eenmaal hier, was ik snel gewend. Eén ding mis ik na al die jaren nog steeds: het Japanse eten - vooral de seizoensgebonden gerechten die in Nederland niet te krijgen zijn.

Zodra ik in Japan ben, eet ik. Ik snoep de hele dag door, moet zoveel inhalen. Nederlands eten vind ik ook best lekker, maar ik heb wel een eigen manier van bereiden: over mijn aardappeltjes gaan altijd een scheut sojasaus en wat zeewier.

Inmiddels ben ik genaturaliseerd Nederlander en voel ik me hier thuis. Toch zal ik nooit een Hollandse vrouw worden. Een puur Japanse vrouw ben ik ook niet meer. Eigenlijk voel ik me zowel in Nederland als Japan een stranger.

Doordat ik in mijn werk alleen maar met Japanners te maken heb, kan ik goed de knop omdraaien. Zodra ik in Japan ben, stap ik moeiteloos over op de daar geldende beleefdheidsnormen. Ik roep daar niet als ik het oneens ben: 'Nee, je hebt ongelijk', zoals hier. In Japan discussieer ik zacht en omwonden.

Natuurlijk moest ik in het begin mijn draai vinden. Ik kreeg heel veel aandacht, want ik was Japans, ik was iets nieuws. Maar wat ik miste was respect voor mijn grenzen. In relaties met Nederlandse vrienden kreeg ik nog al eens het idee dat iedereen maar gewoon mijn leven binnenliep en alles opeiste. Dat is in Japan heel ongebruikelijk. Ik accepteer het nog steeds niet, hoe vernederlandst ik ook zijn mag. Het is een norm die ik in Japan heb geleerd en waar ik achter sta.

Een Nederlandse norm die Japanners zouden kunnen overnemen is tolerantie en openheid. Japan is lang een gesloten land geweest en vooral de oudere mensen wijzen alles af wat nieuw is. Nederlanders denken bij iets nieuws: hé, misschien is dat leuk, misschien kunnen we er iets mee, laten we ons er in verdiepen.''

ARANKA KLOMP

Rechtdoorzee

Yuko Kotera (23)
Beroep: studente (Modevakschool)
Woonplaats: Amstelveen

,,Ik ben laatst nog in Japan geweest, op familiebezoek. Mijn zus studeert onderwijskunde in Japan en ik heb er ook een aantal vrienden. Ik voel me er thuis, al weet ik dat ik anders ben dan de mensen die daar geboren en getogen zijn. Ik merk het aan kleine dingen. Ik ben bijvoorbeeld gewend af en toe lekker naar het Vondelpark te gaan om er ergens koffie te drinken. Gewoon, omdat ik daar zin in heb. In Japan is het leven veel gehaaster en doelgerichter. Iedereen is op weg. Naar het werk of een afspraak. Zomaar even lui in het park zitten, is er niet bij. Al zie ik dat de jongeren in Japan daarin wel meer verwesteren.

Mijn ouders zijn geboren en opgegroeid in Japan en mijn twee zussen en ik in Nederland. Het cultuurverschil heeft nooit problemen opgeleverd, want mijn ouders hebben altijd een middenweg gezocht. Doordeweeks gingen we naar een Nederlandse school, op zaterdag naar de Japanse. Als kind vond ik dat helemaal niets, want al mijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes konden lekker spelen, terwijl ik in de schoolbanken zat. Nu waardeer ik de keuze van mijn ouders; ik spreek goed Japans en heb veel over het land geleerd.

Mijn hart ligt in Nederland, ik denk dat ik hier oud word. Ik zou wel een paar jaar in Japan willen wonen en studeren, maar ik denk dat ik toch weer terugkom. Ik zou de Nederlandse spontaniteit missen, de rechtdoorzeehouding. Dat is iets wat Japanners typisch Nederlands vinden. Sommigen vinden het storend. Vooral oudere Japanners houden van bescheidenheid. Je zegt niet: 'zo is het', maar maakt via omwegen je standpunt duidelijk. De omgangsvormen zijn het grootste cultuurverschil tussen de twee landen. Dat merk ik nu. Maar toen ik voor het eerst in Japan was - ik was toen een jaar of vijf - viel me iets heel anders op. Nederland is een multiculturele samenleving, ik wist niet beter dan dat al mijn vriendjes en vriendinnetjes er totaal anders uitzagen. Toen ik in Japan kwam, was het eerste dat ik dacht: hé, iedereen heeft hier zwarte haren! Iedereen heeft míjn haar!''

ARANKA KLOMP

Zuinigheid

Masaya Tamura (46)
Beroep: kok (in Japans restaurant)
Woonplaats: Utrecht

,,Mijn in Nederland woonachtige familie opende een restaurant en zocht een kok. Of het misschien iets voor mij was. In Japan had ik niet zo'n goede baan en na overleg met mijn vrouw en kinderen besloten we te gaan. Twee weken voor we vertrokken, zijn we maar eens Goudse kaas gaan kopen. Dat was niet zo'n goed idee: mijn twee dochters namen een hap, trokken een vies gezicht en dreigden niet mee te gaan naar dat land met dat vreemde eten.

Het is ze meegevallen. Op de Nederlandse school maakten ze heel snel vrienden. Hier kijken kinderen helemaal niet gek op als er een nieuwe klasgenoot komt die er anders uitziet, maar dat wisten we van tevoren niet. Mijn kinderen dachten dat ze op een school vol roze kinderen met witte haren zouden komen.

Ik denk dat het hoogstens drie maanden heeft geduurd, voor we gewend waren. Natuurlijk kwamen we via mijn werk en familie in contact met andere Japanners in Nederland; dat heeft ons gesteund, zeker toen we nog geen Nederlands spraken.

Inmiddels spreken we thuis Nederlands; in het begin om te oefenen, maar we zijn er nooit mee opgehouden. De kinderen waren zes en acht toen ze hier kwamen en voelen zich niet Japans meer. Toen we afgelopen voorjaar met vakantie in Japan waren, wilden die twee al na een week terug. Ze misten Goede Tijden Slechte Tijden op televisie en vonden het vervelend dat de oudere Japanners steeds zeiden dat ze zo brutaal waren.

Mijn vrouw en ik hebben steeds gedacht: als we oud zijn, gaan we terug naar Japan. Maar ik betwijfel of dat gebeurt, want ook wij zijn te 'brutaal' geworden. Toen we laatst in Japan aankwamen op het vliegveld, gooide ik mijn koffers neer, rende op mijn oude vader af en sloeg een arm om hem heen. De man weerde zich geschrokken af. Toen dacht ik: ik ben een Hollandse man geworden.

Alleen de Hollandse zuinigheid begrijp ik niet. Kijk, jullie zijn het bloemenvolk. Een bos bloemen kost hier niets en is op elke hoek te koop. Wat doen de Hollanders? Ze kopen voor vijf gulden een vetplantje en zetten die voor het raam, want die gaat jaren mee, zeggen ze dan. Ik koop elke week een bos tulpen!''

ARANKA KLOMP