KAREL KNIP 
Eerder verschenen
columns

DE DRAAD
JL HELDRING
HJA HOFLAND
YOUP VAN 'T HEK
ELSBETH ETTY
ROEL JANSSEN

KAREL KNIP

10 oktober 1998

Wijn, wolk, vlieg

ER BLIJKT EEN OBSCURE Italiaanse rode wijn te zijn die prikt alsof het champagne is en nu komt men benen te kort om het de AW-redactie in te peperen: er is wèl rode prikkelwijn. Er is een beendroge, zacht mousserende prikkelende frisse wijn en die heet Lambrusco. De vraag had vorige week niet moeten zijn, 'hoe komt het dat er geen mousserende rode wijn is', maar 'hoe komt het dat AW niet weet dat er mousserende rode wijn is'. Nu, geachte briefschrijvers, dat komt omdat er vanwege het AW-instituut nooit een reisje naar Italië af kan, en omdat er hier in Nederland alleen met jenever en sigaren wordt gerecreëerd.

Dan heb je meer aan een elektrische brief als die van een lezer die kennelijk via de computer van de Groningse universiteit seint. H. was gevallen over de opmerking (5 sept) dat het zo wonderlijk is dat er op het slagveld bij Verdun, op de plaats waar destijds de Franse loopgraven lagen, zoveel ronde loden kogeltjes in de akkers liggen begraven. Ze schoten toch niet met musketten of zo, werd hier destijds aan niemand in het bijzonder gevraagd. Nee, geen musketten weet de briefschrijver, maar artillerie-granaten waaraan loden bolletjes, ook wel shrapnel genoemd, waren toegevoegd om het moorddadige effect te vergroten. 'Naar mijn schatting bevatte een granaat zo'n 30 à 50 stuks; ik geloof dat er 70 miljoen granaten zijn afgeschoten in de 10 maanden dat de slag duurde, dus de grond moet ermee bezaaid zijn. Met vriendelijke groet.' 't Was misschien beter geweest het Schrapnell te noemen, want het waren natuurlijk Duitse loden kogeltjes.

Op 12 september is hier het fabeltje bestreden dat wolken geluid weerkaatsen. Het effect dat wolken hebben op de verspreiding van geluid zit hem niet in weerkaatsing tegen druppeltjes maar in de invloed die de wolk heeft op de temperatuurgradiënt vlak bij het aardoppervlak. Die gradiënt kan geluid naar een waarnemer toebuigen of juist niet. De laatste elektronen hadden de computer nog niet verlaten of het onbehagelijke gevoel ontstond dat er misschien een temperatuursprong over het hoofd was gezien: die aan het wolkoppervlak zelf. Watercondensatie doet de temperatuur immers stijgen en daardoor is ook nog een gradiënt te verwachten in het grensgebied tussen wolk en heldere lucht. Feit is dat twee lezers, B. de B. uit arti.vub.ac.be en J.L. uit Hilversum, menen dat zij wel degelijk wolkenecho's horen als een vliegtuig overvliegt, dus als de bron van het geluid dicht bij de wolk is. L. heeft in een oude Winkler Prins gelezen dat het rollen van de donder als een weerkaatsingseffect wordt verklaard.

Enfin, zo zijn er nog veel meer brieven van lezers die reageren op aperte onjuistheden en wonderlijke onduidelijkheden. Door die hier allemaal te gaan behandelen zou een andere categorie lezers te kort worden gedaan: de lezers die nu eens niets komen corrigeren of vragen maar die gewoon iets komen melden. Zoals C.B. in D.: 'Bij toeval zag ik op de TV dat het onherkenbaar maken van gezichten (van geïnterviewden op de vlucht voor een regime e.d.) d.m.v. afdekking met 'trillende vierkantjes' TE NIET wordt gedaan wanneer men het TV-beeld bekijkt via de weerspiegeling van een raam (bij mij het voorraam van de woonkamer als 's avonds aan de buitenkant het rolluik dicht is). Dan ziet men prompt een geheel herkenbaar gezicht door niets in waarneming beknot! Dit is interessant! Deze mensen lopen ZO GEVAAR !'

Of lezer A.G.W. in A.-Zuid-Oost: 'Tijdens storm verdwijnt in één nacht al het water uit de stankafsluiter van het afvoerputje in de badcel van mijn flat op de bovenste, 10e etage. Stank dus. Ik veronderstel sterke zuiging in de ontluchting van het afvoersysteem, mvg.'

En pottenbakkerij E.W. in Z.: 'Geeft u de mensen alstublieft ook eens informatie over het duizenddingendoekje en hoe dat rondzwiert in de keuken en waarom ze door droging de bacteriën kwijt raken en de vliegeneitjes oftewel larven en stank in combinatie met sigarettenrook en schuurwerking van het doekje en kwaliteit ervan. Hoogachtend.'

Zo komen we als vanzelf bij een brief waarin een zeer opmerkelijke waarneming wordt beschreven. De brief bereikte de AW-redactie via het Vaste Contact in het noorden des lands. B.B. uit IJmuiden was opgevallen dat dode vliegen, van het soort dat van ramen houdt, als ze dood gaan meestal bij het raam op de grond sterven. Maar er zijn tijden dat de vliegen dood aan het raam vastzitten. Zulke vastzittende vliegen zijn vaak omringd door een witte hof van sporen die de pathogene schimmel waaraan zo'n vlieg ten slachtoffer viel om zich heen schoot (het moet hier even kort). Hoe hoger de vlieg zit als het sporenschieten begint, hoe beter dat voor de schimmel is, natuurlijk - B.B. heeft dat nauwgezet bestudeerd en komt tot de conclusie dat niet alleen het sterven maar ook het vastzitten door de schimmel wordt opgewekt. De schimmel veroorzaakt een stervensproces waarbij de versufte vlieg tot stilstand komt op het raam en vlak voor hij de geest geeft zijn tong uit steekt. Die tong kleeft en zo kleeft hij zichzelf vast. Bijna alle vliegen die aan het raam vastzaten hingen daar met hun tong aan. Dat is te zeggen: binnen. Buiten waren zulke vliegen meestal door vogels opgegeten. Daar werden bij nader onderzoek vooral vastzittende losse tongen gevonden.

Karel Knip