Door het aangekondigde aftreden van president Fujimori is in Peru een machtsvacuüm ontstaan. De president, de militairen en de geheime dienst voeren een schimmenstrijd. Hoofdvraag: waar is Montesinos gebleven?

Door onze correspondent MARJON VAN ROYEN

LIMA, 19 SEPT."Als het waar is dat de heer Montesinos hier gevangen zit, dan komen we hem nu opzoeken." Kordaat stapt parlementariër Anel Townsend op het kordon gewapende militairen af. Ze duwt wat machinegeweren opzij, en vraagt wie hier nu eigenlijk de leiding heeft. Geen vreemde vraag aan de poort van een geheime dienst, die net officieel is 'ontbonden'.

In Peru staat alles op zijn kop sinds de autocratische president Fujimori afgelopen zaterdagavond zijn aanstaande vertrek aankondigde: al sinds twee dagen is het gevreesde hoofd van Fujimori's inlichtingendienst SIN, Vladimiro Montesinos, zoek. Sommigen zeggen dat hij zich heeft verschanst in zijn burelen. De naam Montesinos is in Peru synoniem voor onbeperkte en brute machtsuitoefening. "Hij is in Lima, we weten niet waar, maar hij is van zijn functie ontheven", had Fujimori's premier zaterdagnacht nog gezegd. "De SIN is gedeactiveerd."

Andere bronnen zeiden echter dat Montesinos nog rustig in zijn hoofdkwartier aan het werk was. 'Deactiveren' zou voor hem betekenen het verbranden van belastende dossiers, het wissen van computerschijven, en het vernietigen van videobanden. Het was nu juist een van zí&jacute;n vermaledijde videobanden geweest die de Japanse emigrantenzoon zaterdag tot zijn politieke harakiri gedreven had. Na een bewind van tien jaar gaf Fujimori op waar hij het afgelopen voorjaar tijdens de verkiezingen nog voor had gefraudeerd: zijn eigen autoritaire machtsuitoefening. Donderdagavond was een band uitgelekt waarop Montesinos had vastgelegd hoe hij een oppositioneel parlementariër omkocht. De video werd op televisie vertoond. Twee dagen later besloot Fujimori dat de onachtzaamheid van zijn Raspoetin, zoals Montesinos' bijnaam luidt, voor hem het einde was. En nu zou Raspoetin dus zijn gearresteerd? Niet rustig op zijn kantoor aan het wissen, en selecteren wat hij aan chantagemateriaal zal uitkiezen om het leger bijvoorbeeld tot een coup te dwingen? Nee, Montesinos zou door datzelfde leger in zijn eigen hoofdkwartier worden vastgehouden. Dat stond althans in de aanklacht die de zus van de superspion, Ana Montesinos, bij Justitie deponeerde. Hád Montesinos dan een zus?

"Wij zijn parlementsleden van de republiek van Peru, en we hebben het recht om te inspecteren of de burger Montesinos hier wordt vastgehouden", zegt oppositielid Townsend voor de derde keer. Ze heeft inmiddels een grote, dikke legercommandant voor zich. De man blijft zwijgen, terwijl zijn ondergeschikten met hun doorgeladen geweren in haar flanken prikken.

"Volgens mij is dat verhaal van zijn arrestatie de zoveelste manoeuvre van Montesinos zelf", zegt een gezette vrouw, terwijl ze zich op het dak hijst van één van de afbrokkelende huizen tegenover het hoofdkwartier. Overal zijn mensen op hun krotten geklommen om te kijken of ze een glimp van de baas van de inlichtingendienst kunnen opvangen. Maar niet voor niks heet het hoofdkwartier 'de fabriek'. Een enorm complex van betonnen gebouwen achter een hoge bakstenen muur. In de wachttorens zit het vol gewapenden soldaten. En in de straten eromheen wordt het steeds groener van de militairen. Zou het dan toch waar zijn dat het leger de chef van de inlichtingendienst te pakken heeft genomen?

In Lima draait de geruchtenmachine op dit moment overuren. "Dezelfde nacht dat de video van de omkoping is uitgezonden, ondernamen agenten van Montesinos een poging om admiraal Humberto Rozas te kidnappen", had een bron binnen marine eerder verklaard. Het is namelijk een marine- officier die ervan wordt verdacht de videoband uit de 'fabriek' te hebben gekopieerd. De kidnap zou op het nippertje door de marine zijn verijdeld, maar wel gezorgd hebben voor een gevaarlijk breuk binnen het leger.

"Montesinos heeft een bondgenootschap met de landmacht gesloten tégen Fujimori", wil weer een andere bron. Daarmee zou de spion een militaire coup in Peru aan het voorbereiden zijn. "Er heerst een gevaarlijk explosieve situatie binnen het leger, die kan uitmonden op een gewapend treffen", meldt een derde bron.

Bronnen, schimmen zonder naam of gezicht geven de toon aan in de koortsige nieuwsvoorziening. Wat is feit, wat fabel? Alberto Kouri, het parlementslid dat op de videobeelden een vette envelop krijgt toegeschoven van Montesinos, houdt vol dat hij niet door de opperspion is omgekocht; hij zou bij Montesinos een 'lening' hebben gesloten om vissen te kunnen uitdelen aan de armen van Lima.

"Dit is waartoe de democratuur van Fujimori ons heeft gereduceerd", zegt de beroemde Peruaanse beeldhouwer Víctor Delfín. "Het is verdorie een perverse spionageroman." Niemand weet wat er echt aan de hand is, niemand weet wat er in het land gebeurt, zegt Delfín. Samen met een groep andere kunstenaars en intellectuelen heeft hij voor de poorten van de SIN heeft postgevat. "We willen dat hier een einde aan komt. En dat kan alleen als Montesinos wordt gearresteerd en berecht." Niet illegaal en stiekem, gefolterd door soldaten die een appeltje met hem te schillen hebben. Maar openbaar, fatsoenlijk door de rechter en volgens de wet. De beeldhouwer sluit niet uit dat voordat het tot zo'n proces kan komen er eerst een coup nodig is tegen leidinggevende militairen die Montesinos in zijn macht heeft. "Dan maar een staatsgreep. Dat risico moeten we nemen."

Die avond staat Anel Townsend, het parlementslid van de oppositie, er nog steeds. Het is inmiddels wel duidelijk geworden dat Montesinos helemaal niet is gearresteerd. Na een hele dag speculeren verklaarde Fujimori's minister van Justitie Alberto Bustamante dat Montesinos niet vastzit. Maar dat hij ook 'geen flauw idee heeft' waar hij dan wel is.

"Ik zie de rook van brandende videobanden", grapt één van de vrouwen voor de donkere poort van de SIN. De gewapende militairen hebben versterking gekregen van een paar pelotons oproerpolitie. Het is de meeste mensen nu wel duidelijk dat Montesinos nog in zijn fabriek zit. Maar wie zijn de militairen die hem beschermen? Zijn eigen vriendjes binnen het leger, of is deze bewaking door Fujimori gestuurd? Geruchten, schimmen, speculaties. Maar met één zekerheid: het politieke drama in Peru is maar net begonnen. "Weet je eigenlijk hoe je videobanden het beste vernietigt?", vraagt een vrouw in het donker. "Je doopt ze gewoon in een emmer water, dan is alles voorgoed weg."

Zie ook:

Fujimori kondigt verkiezingen aan (18 september 2000)
Rellen Lima 'provocatie' (31 juli 2000)
Fujimori heeft gegokt en gewonnen (28 juli 2000)
VS en EU laken verloop verkiezingen (31 mei 2000)
Arm Peru (30 mei 2000)
Toledo trekt zich terug uit verkiezingen Peru (19 mei 2000)
Kleine indiaan komt uit het niets (14 april 2000)
Fujimori krijgt net geen 50 procent (13 april 2000)
Verkiezing Peru eindigt in traangas (10 april 2000)

( a d v e r t e n t i e s )