Bij protesten tegen de installatie van de Peruaanse president Fujimori vielen afgelopen vrijdag zes doden. Fujimori wil oppositieleider Toledo mogelijk laten berechten voor moord.

Door onze correspondent MARJON VAN ROYEN

RIO DE JANEIRO, 31 JULI. "Geen geweld, geen geweld", riepen de demonstranten nog, toen enkele uit de toon vallende figuren zich uit de menigte losmaakten en brandende benzineflessen in het bankgebouw begonnen te gooien. De Banco de la Nación was vrijdag het vierde gebouw dat in brand werd gestoken.

De brandstichters hadden hun gezichten met sjaals bedekt. Volgens het onafhankelijke Peruaanse dagblad El Comercio zagen ze "er ook voor de rest anders uit dan de overige demonstranten". Dat waren voor het grootste deel studenten, huisvrouwen en indiaanse boeren uit de provincie. "Deze vandalen zagen er eerder uit als misdadigers", schrijft de kwaliteitskrant. Ze gooiden molotovcocktails door de ruiten van het bankgebouw. Na de explosies vatten gordijnen, meubels en vloerbedekking vlam. De bank was die dag gesloten, maar in het gebouw waren wel ongeveer twintig bewakers aanwezig. Met brandblussers probeerden ze het vuur te bedwingen. Maar de vlammen grepen zo snel om zich heen dat zes van hen stikten en in het gebouw verbrandden.

Fujimori stelt oppositieleider Alejandro Toledo verantwoordelijk voor de dood van de zes. Het was immers deze voormalige Wereldbank-medewerker die de protestmars van meer dan 200.000 mensen tegen de 'onwettige' inhuldiging van Fujimori vrijdag had georganiseerd. Na een door fraude beheerste eerste verkiezingsronde trok oppositiekandidaat Toledo zich in mei uit protest terug uit de tweede ronde. Ook waarnemersorganisaties stelden dat er geen sprake was van 'eerlijke en doorzichtige' verkiezingen. Het werd een merkwaardige 'eenmansverkiezing', zonder controle of waarnemers. Maar Fujimori lapte alle kritiek aan zijn laars en liet zich afgelopen vrijdag voor de derde keer installeren als de 'democratisch gekozen president van Peru'.

Politie Lima schitterde door afwezigheid

"De slachtoffers van vrijdag zijn het gevolg van criminele agitatie van dezelfde mensen die beweren dat ze een democratische dialoog te willen", zei Fujimori dit weekend tijdens een legerbanket voor zijn 62- ste verjaardag. Het partijtje werd zoals gewoonlijk life op alle door het regime beheerste televisiekanalen uitgezonden. Fujimori zei ook dat de oppositie eigenlijk uit was geweest op het afbranden van het parlementsgebouw. "Maar omdat de aanwezigheid van veiligheidstroepen dat verhinderde, heeft het recalcitrante deel van de oppositie zich op andere openbare gebouwen gestort. " Het openbaar ministerie heeft inmiddels een proces tegen Toledo aangekondigd wegens 'moord, diefstal, en misdaden tegen de openbare orde'.

In Peru bestaan echter grote vraagtekens over de gang van zaken afgelopen vrijdag. "Waarom was er geen politiebescherming bij de openbare gebouwen?", vraagt de nationale ombudsman zich af. Fujimori had 40.000 agenten ingezet om de orde tijdens de protestmars te bewaken. De gebouwen die in brand zijn gestoken, lagen vlakbij het parlement waar Fujimori zijn inwijdingsfeestje vierde. Daaromheen lagen dikke kordons agenten. Maar toen een paar straten verder de brandstichters in actie kwamen, was daar geen agent te bekennen. " Bij het paleis van justitie duurde het meer dan twintig minuten voordat het vuur wilde branden. Eerst stootten de vandalen rustig de ramen kapot. Ze gooiden brandende doeken en kranten naar binnen. Daarna kwam de benzine", schrijft de verslaggerver van El Comercio. "De vandalen leken te weten dat tijd geen probleem was. Terwijl de politie even verderop met uitbundig geweld tegen vreedzame demonstranten optrad, schitterde diezelfde politie hier door afwezigheid."De ombudsman van Peru, Jorge Santistevan, zegt dat er 'vreemde handen' aan het werk zijn geweest. Hij vermoedt dat de protestdemonstratie tegen Fujimori geïnfiltreerd is, maar had daarvoor geen bewijs. Anderen spreken over 'provocateurs' en agenten van Fujimori's geheime dienst. "Waarom heeft de politie de losse groepjes vandalen, die al vanaf 's ochtends vroeg de politie met stenen en stokken provoceerde, nooit opgepakt?", vraagt de oppositiekrant La Republica zich af. Dezelfde krant citeert een legerbron die vertelt dat er honderd geheim agenten onder de demonstranten geïnfiltreerd zijn. Ook zouden er misdadigers uit de gevangenis de straat op zijn gestuurd. Natuurlijk ontkent Fujimori. Opmerkelijk is echter dat de familieleden van de zes omgekomen bankbewakers de schuld aan de politie geven. Pas twee uur nadat het bankgebouw had aangestoken, arriveerden de brandweer en de politie. "Het lijkt of ze het bewust zover hebben laten komen", zei een woordvoerder van de familieleden. Nieuw zou de tactiek niet zijn. In oktober 1998 liet de politie van Lima toe dat een klein groepje betogers delen van het presidentiële paleis kort en klein sloegen. Ook toen waren er verdenkingen dat hier niet sprake was van een rel, maar van een 'zelf-rel' om de opppositie in een kwaad daglicht te stellen.

Fujimori heeft Peru diep verdeeld. Het protest van afgelopen vrijdag was het grootste en meest geweldadige sinds Fujimori vorig jaar de grondwet wijzigde om een nieuwe termijn voor zichzelf te scheppen. In totaal schoot de politie 12 ton traangas op de demonstranten af. Er werd ook braakgas gebruikt, en getuigen vertellen hoe de politie zijn traangasgranaten recht op de menigte afschoot. Er vielen tachtig gewonden. Velen verloren een oog of liepen letsel op.

Hoe hard Fujimori ook geprobeerd heeft zijn feestje af te grendelen voor de volkswoede, tijdens de kerkdienst die aan de inwijding vooraf ging, moest menig hoogwaardigheidsbekleder van zijn regime snotteren van het binnendrijvende traangas. Intussen las de aartsbisschop van Lima Fujimori ondubbelzinnig de les. Monseigneur Cipriano over een "immense bevoogdende macht waarover de mensen geen controle hebben, en die zich niet verantwoordt. " Volgens de aartsbisschop zorgt deze macht voor een 'benauwende onderdrukking': "De aanwezigheid van die macht is onacceptabel", hield de kerkleider Fujimori voor.

Intussen laat Alejandro Toledo zich niet van de wijs brengen. Hij is bezig een 'parallelle regering' op te zetten. Hij zal niet onderduiken of naar het buitenland vluchten, belooft hij. "Ze zullen ons in de gevangenis zetten", had de Belgische vrouw van Toledo twee maanden geleden in een interview met deze krant al voorspeld. "Dit is hard tegen hard. Democratie tegen dictatuur. En als Joodse heb ik genoeg geleerd om te weten dat je daar niet voor weg moet lopen."

Zie ook:

Fujimori heeft gegokt en gewonnen (28 juli 2000)
VS en EU laken verloop verkiezingen (31 mei 2000)
Arm Peru (30 mei 2000)
Toledo trekt zich terug uit verkiezingen Peru (19 mei 2000)
Kleine indiaan komt uit het niets (14 april 2000)
Fujimori krijgt net geen 50 procent (13 april 2000)
Verkiezing Peru eindigt in traangas (10 april 2000)

( a d v e r t e n t i e s )