NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Peruaanse president Fujimori lijkt herkozen voor een derde termijn. Waarnemers signaleren echter stembusfraude.

Door onze correspondent MARJON VAN ROYEN

LIMA, 10 APRIL. De presidentsverkiezingen in de Peruaanse hoofdstad Lima eindigden vanochtend vroeg in een wolk traangas. Hoestend probeerden aanhangers van Alejandro Toledo, kandidaat van de oppositie, te juichen. Kuchend probeerde de presidentskandidaat iets te zeggen. Maar het spreken was huilen geworden. Zo ging de stoet in galop de donkere straten van de stad in. Huilend. Zingend. Tot de mensen zich langzaam verspreidden in de nacht.

"De meest deplorabele verkiezingen uit de Peruaanse geschiedenis", zo karakteriseerde vanochtend Transparencia-directeur Rafael Roncagliolo het verloop van de gisteren gehouden presidentsverkiezingen. Transparencia is een onafhankelijke waarnemersorganisatie in de Peruaanse hoofdstad Lima. Vanaf de vroege ochtend constateerden de waarnemers onregelmatigheden. Stembiljetten die van tevoren waren ingevuld. Aanhangers van zittend president Fujimori die propaganda in de stembureaus maakten. Soldaten die de kiezers vertelden wat zij moesten stemmen. En stembiljetten waarop de naam van oppositiekandidaat Toledo ontbrak.

"Er zit hier een hele duistere wereld achter waar je de vinger niet op kan leggen", beschrijft het Nederlandse Kamerlid Nebahat Albayrate (31) haar gevoel. Als een van de paar honderd buitenlandse waarnemers was zij naar Peru gekomen om "met eigen ogen te zien hoe deze verkiezingen gaan". Verward zit zij nu in het kantoor van Transparencia. "Er is absoluut meer aan de hand dan we kunnen zien", concludeert Albayrate. De rapportage van Transparencia over de manipulaties van president Fujimori loog er dan ook niet om. Het waren echter de aangiften van computermanipulaties die het gevoel van Fujimori als Peruaanse big brother compleet maakten. "Het is onmogelijk gebleken om de elektronische verwerking van de verkiezingsresultaten te controleren", vertelt Roncagliolo. Eerst was er de computersimulatie van de kiescommissie van de regering die "op geen enkele manier garanties biedt voor een eerlijk resultaat". Daarna ontdekten de waarnemers een mysterieuze webpagina, waarmee de verkiezingsresultaten in de centrale computer tot in kleinste details gemanipuleerd zouden kunnen worden. Het gevolg was dat de waarnemers hun eigen onafhankelijke telling vannacht niet rond konden krijgen: 49 procent voor Fujimori, en 41 procent voor Toledo was bij het sluiten van deze krant de voorlopige schatting. Dat betekent een tweede ronde over een maand. Zoals ook de 'officiële' telling voorlopig een tweede ronde voorspelt. Maar niemand kan voorspellen óf controleren wat hij de komende uren en dagen nog allemaal in de centrale computer gebeurt. "Er is hier wel heel veel toeval", zegt Albayrate. Ze ploegt op de verkiezingsochtend door het zand van een van de gigantische sloppenwijken bij Lima. Eerder al had Albayrate gezien hoe waarnemers van de oppositie bij een stemlokaal door militairen waren geïntimideerd.

Toch lijkt het aan het eind van de middag even of er een wonder geschied was: 48,5 procent voor de oppositiekandidaat Alejandro Toledo, zeiden de exitpolls bij het sluiten van de stembureaus. Zes procent meer dan president Fujimori. Hoe was het mogelijk? Zou deze kleine, onbekende indiaanse econoom dan toch de David zijn die Goliath heeft verslagen? Een man wiens hoofd de grote meerderheid van de Peruanen tot vorige week zelfs nooit op televisie had gezien. Geboycot door alle grote Peruaanse televisiekanalen, omdat zij onder controle van Fujimori en zijn geheime dienst staan. "Het is een voetbalwedstrijd waarbij een van de partijen eigenaar van het stadion is", schetste Toledo zijn positie zaterdagavond nog tegenover de buitenlandse waarnemers in het kantoor van Tranparencia.

Met tienduizenden tegelijk gingen zijn aanhangers gisteravond de straat op. Die juichten en zwaaiden met geïmproviseerde vlaggen. "Toledo president" en , ,weg, weg met de dictatuur". Nog geen uur later kwam de domper: de eerste stembusresultaten van de kiescommissie van de regering. Niet Toledo, maar Fujimori zou zes procent voor liggen. "Je merkte hier op Transparencia opeens een heel naargeestige stemming naarmate Fujimori op televisie meer en meer aan het winnen was", vertelt Nebahat Albayrate. En zo ging het in de bizarre Peruaanse 'telecratie'. Geen van de zes kanalen besteedde enige aandacht aan de gigantische samenkomst van de oppositie op straat. In alle rust gingen journalisten door met het prijzen van pesident Fujimori, alsof ze zijn eigen campagneleiders waren. De kritiek van Transparencia, en ook van de waarnemingsmissie van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) werd besmuikt afgedaan als "propaganda van mensen die de verkiezingen komen besmeuren".

Intussen besluiten de aanhangers van Toledo naar het presidentiële paleis te trekken. Daar is een handjevol Fujimori-fans bezig posters van Toledo te verbranden. Maar de aanhangers van Toledo willen 'opheldering' van Fujimori. Zij willen 'de waarheid' over de uitslag. En ze willen de dictator vertellen dat zij hun "stem niet laten stelen", zoals Toledo het eerder die avond in een geïmproviseerde speech had gezegd. Nauwelijks kwamen de demonstranten voor het presidentiële paleis aan, of vanachter de hekken begon het leger en de paleiswacht met traangas te schieten. En dan komt daar opeens de kleine indiaanse Toledo. Op de schouders van zijn aanhangers wordt hij het plein opgedragen. Hij gaat recht op traangaswolken af. Tussen de palmbomen door naar het presidentiële paleis, waar Fujimori met zijn adviseurs nog steeds overlegt.

( a d v e r t e n t i e s )