NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het beleid van Ruslands nieuwe leider, Vladimir Poetin, krijgt langzaam vorm: Rusland moet weer een militaire supermacht worden. De pers moet zich rustig houden. Elk persoonlijk bedoeld e-mailbericht passeert de overheid.

Door onze correspondent FRANK WESTERMAN

MOSKOU, 13 JAN. "Rusland herrijst!" Die twee woorden sprak Ruslands nieuwe leider, de KGB-veteraan Vladimir Poetin, vorige week uit in de Moskouse Christus-de-Verlosserkerk. Hij prees patriarch Aleksej II, die hem mede aan de macht heeft geholpen door de oorlog tegen Tsjetsjenië te zegenen, en riep de Russen op een rijk spiritueel leven te leiden - een beproefd substituut voor materiële welvaart.

De 47-jarige Poetin is de Messias op wie de verpauperde Russen hun hoop hebben gevestigd. Dinsdag beloofde hij plechtig de supermachtstatus van Rusland in de wereld te hervestigen. Hoe? Door 's lands ooit zo gevreesde, wegroestende leger opnieuw op te bouwen. "Ons land was een grootse, machtige en sterke staat, en het is duidelijk, dat gaat niet zonder sterke, machtige strijdkrachten."

Zijn toehoorders knikken instemmend. Maarschalk Igor Sergejev, de Russische minister van Defensie, toont zijn dankbaarheid. "Beslissend", noemt hij de steun van het Kremlin voor zijn 1,2 miljoen leden tellende legermacht. De generaals verwachten niet anders: zij willen gecompenseerd worden voor de overrompelingsoorlog in de Kaukasus, op grond waarvan Poetin het Kremlin kon veroveren.

En zo lijkt het fundament voor de militarisering van de Russische samenleving gelegd. Dat de oorlogsmachinerie in de besneeuwde bergen vastloopt, en deze week voor het eerst forse tegenslagen moest incasseren, doet daar weinig aan af. Gedekt door een nieuwe, door Poetin opgepoetste "nationale veiligheidsdoctrine" (expliciet toegesneden op het doden van de draak van het terrorisme) nemen zij hun toevlucht tot meedogenloze middelen: de inzet van zogeheten vacuümbommen (die door de veroorzaakte drukgolven dodelijk zijn tot in de schuilkelders) en een verscherpt controleregime waarbij alle Tsjetsjeense jongens en mannen van tien tot zestig jaar voortaan verdacht zijn. Sinds woensdag worden zij aangehouden en "grondig gecheckt" op banden met de rebellen: geen man tussen tien en zestig mag Tsjetsjenië nog in of uit; in Tsjetsjenië zelf moeten ze volgens sommige bronnen in kampen worden opgesloten tot is onderzocht of ze banden met de 'bandieten' hebben. Het heeft inmiddels al aanleiding gegeven tot treurige taferelen aan de grenzen; mannelijke vluchtelingen worden uit bussen gehaald en van hun gezin gescheiden; Tsjetsjenen die hun kinderen naar een ziekenhuis in de naburige republiek Ingoesjetië willen brengen moeten met kind en al terugkeren, mensen die hun gezin aan de andere kant van de grens willen zien kunnen dat vergeten.

De enige die hiertegen in verzet komt - afgezien van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, die betoogt dat het immoreel is mensen die vluchten voor oorlogsgeweld tegen te houden - is de president van buurland Ingoesjetië, Roeslan Aoesjev. "Je kunt terrorisme niet bestrijden door te vechten tegen de burgerbevolking", waarschuwt hij. Maar over deze en andere schendingen van de grondwet schijnt vrijwel niemand wakker te liggen. In de heersende euforie realiseert slechts een enkeling zich dat Vladimir Poetin de nieuwverworven vrijheden van de jaren negentig sluipenderwijs aan het inperken is.

Op 5 januari ondertekende de waarnemend president een nieuwe wet over opsporingsbevoegdheden, die de veiligheidsdiensten een Big Brother- achtige controle over het Internetverkeer verschaft. Onder de codenaam SORM worden alle Russische bedrijven die toegang tot Internet bieden, gekoppeld aan de computer van de FSB, de geheime dienst waarover Poetin tot een half jaar geleden presideerde.

Ook de belastingdienst, de douane en de grenstroepen kunnen voortaan met een eenvoudige klik op de muis persoonlijke bedoelde e-mail lezen. "Daarmee is Rusland officieel een politiestaat geworden", zegt Jelena Bonner, de weduwe van kernfysicus en mensenrechtenactivist Andrej Sacharov, in een reactie in The Moscow Times. "Deze politiestaat- in-oorlogstijd is ongemerkt verrezen door het aantreden van Poetin op 31 december."

Een ander veeg teken is de aangepaste "gedragscode" waar journalisten zich voortaan aan dienen te houden. Gisteren stelde heeft de Veiligheidsraad van het Kremlin nieuwe richtlijnen voor de pers in het vooruitzicht. "Er komt geen Sovjet-achtige persbreidel", bezwoer Sergej Ivanov, de voorzitter van dit machtige adviesorgaan. Maar gezien de oorlog in Tsjetsjenië is het volgens hem de hoogste tijd dat journalisten hun grenzen leren kennen. Waar die komen te liggen is niet bekend, maar het citeren van Tsjetsjeense rebellen in de Russische pers is uit den boze. "Het is bespottelijk om zulke lieden aan het woord te laten", meent de Kremlinraadgever.

Opvallend is de gelijktijdige nadruk die Poetin op de feel- goodfactor van de Russen legt. Om de glorie van Rusland te herstellen wordt nu zelfs het ruimtestation Mir uit de mottenballen gehaald. Althans, het gonst in Moskou van de voorstellen om de boordcomputer van het onbemand rondtollende gevaarte weer aan te zetten, om zodoende het vlaggenschip van weleer nieuw leven in te blazen. Ineens ligt er een uitgewerkt plan voor een bemande ruimtereis naar de Mir van 45 dagen, die eind maart moet beginnen. Dat wil zeggen: in dezelfde week dat Rusland een nieuwe president voor vier jaar kiest.

Zie ook:

( a d v e r t e n t i e s )