MINDER STEMMEN, MEER GEWELD

VOORPOST

PARTIJEN

MAATREGELEN

LANDEN

MUZIEK

MEDIA

INTERNET

SYMBOLEN

BOEKEN

Een overzicht van de belangrijkste extreem-rechtse partijen in Nederland en hun geschiedenis:

CD
De CD (Centrumdemocraten) wordt in november 1984 opgericht door Hans Janmaat die even daarvoor, na een fikse ruzie, uit de Centrum Partij (CP) was gezet. Aanvankelijk oogst de partij weinig succes. Pas bij de verkiezingen van 1989 weet Janmaat tot de Tweede Kamer door te dringen. Een jaar later behaalt de partij bij de gemeenteraadsverkiezingen elf zetels. Ondanks dubieuze uitlatingen in de pers van Janmaat (‘Minister Hirsch Ballin mag geen hoge functie bekleden, want hij is van joodse komaf') behaalt zijn partij bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 77 zetels. Ook bij de landelijke verkiezingen lijkt de CD op een grote overwinning af te stevenen - in de peilingen staat de partij op 6 tot 8 zetels - ware het niet dat de CD in opspraak raakt na undercoveroperaties van journalisten. Het resultaat: 3 zetels. In 1996 worden Janmaat en levenspartner Wil Schuurman veroordeeld door de Hoge Raad wegens racisme. De CD zit sinds 1998 niet meer in de Tweede Kamer. Aantal leden: 150.

CP'86
Centrumpartij'86 wordt in 1986 opgericht. Aanvankelijk boekt de partij enig electoraal succes. Zo behaalt CP'86 bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1990 vier zetels; vier jaar later komen daar nog eens vijf zetels bij. Bij de Kamerverkiezingen in datzelfde jaar wordt daarentegen geen zetel geboekt; de partij heeft zich volgens ingewijden onvoldoende weten te onderscheiden van haar grotere broer de CD. Gevolg: CP'86 radicaliseert - onder meer door militante acties tegen wethouders en een Kamerlid van GroenLinks - en komt steeds meer onder vuur te liggen. Dit leidt tot interne conflicten. Een aantal leden stapt op en richt een nieuwe partij op: de Volksnationalisten Nederland (VNN). In november 1998 legt de rechter de partij een verbod op. Partijleider Freling besluit niet tegen de uitspraak in beroep te gaan.

NVU
De Nederlandse Volksunie (NVU) wordt in 1971 door Guus Looy opgericht, in een poging eerherstel voor oorlogsmisdadigers te krijgen. Twee jaar later wordt een tweede voorzitter benoemd: Roeland Raes, een Vlaming. Aanvankelijk oogst de NVU weinig succes, totdat Joop Glimmerveen van zich laat horen. Anders dan Looy en Raes concentreert hij zich op gastarbeiders. De partij steunt Glimmerveen, wanneer hij zich in 1974 namens de ‘Lijst Glimmerveen' kandideert voor de gemeenteraadsverkiezingen in Den Haag. Hij komt slechts een paar honderd stemmen te kort voor een zetel. Wel wordt hij in datzelfde jaar voorzitter van de NVU. In de jaren daarna lokt de partij een aantal vechtpartijen tussen autochtonen en allochtonen uit en wordt in 1978 verboden, zij het niet ontbonden (door een manco in de wet). Glimmerveen verdwijnt van het toneel, maar maakt in 1983 zijn rentree. De NVU doet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen van 1998. Tevergeefs.

Nederlands Blok
Opgericht in augustus 1992 door Alfred Vierling, voormalig CD'er. Wim Vreeswijk levert een deel van het stichtingskapitaal en wordt het jaar daarop gekozen tot voorzitter. Het Nederlands Blok doet in 1994 mee aan de gemeenteraadsverkiezingen en behaalt in Utrecht één zetel, die door Vreeswijk wordt opgeëist. De partij wordt een geduchte concurrent van de CD. Bij de Provinciale-Statenverkiezingen van 1995 daarentegen blijft het succes uit; het Nederlands Blok weet niet één zetel te behalen. De partij kampt bovendien met negatieve publiciteit en enkele leden worden vervolgd wegens racistische uitspraken. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1998 slaagt alleen Vreeswijk er in een zetel te bemachtigen, in Utrecht. De partij telt anno 2000 zo'n 40 leden.

Nieuwe Nationale Partij
De Nieuwe Nationale Partij kan worden beschouwd als een voortzetting van de VNN (en dus ook van CP'86). Opgericht in 1998. Eén van de doelstellingen van de partij is ‘de bescherming van onze Nederlandse cultuur, taal, soevereiniteit en identiteit ter meerdere eer en glorie en eeuwig voortbestaan van de gehele Nederlandse volksstam en natie'. De NNP prefereert remigratie boven integratie en maakt zich sterk voor één Nederlands taalgebied. Tot nog toe heeft de partij (waarvan de meeste leden uit Zeeland en Noord-Brabant afkomstig zijn) nog geen zetel weten te bemachtigen, maar qua omvang (de partij telt naar schatting 200 leden) is de NNP wel de grootste rechts-extremistische partij van Nederland. Drijvende krachten achter de NNP zijn Marcel Hoogstra en Marc de Boer.

Bron: KAFKA (antifascistisch onderzoeksbureau)