Dossier Lockerbie

Nieuws

Het proces

De aanloop tot het proces

De ramp in tekst en beeld

Meer dan elf jaar na de aanslag op PanAm-vlucht 103 stonden twee verdachten terecht. Het proces tegen hen werd onder leiding van drie Schotse rechters gevoerd volgens de regels van het Schotse recht. In het onderzoek naar de ramp zijn in totaal ongeveer 15.000 getuigen gehoord en 180.000 bewijsstukken verzameld.

Verloop proces:
Het Lockerbie-proces begon met het in de rechtszaal aanwijzen van de twee verdachten. De griffier las vervolgens de aanklacht (indictment) tegen hen voor.

Het Schotse recht kent geen openingsreden waarin beide partijen de zaak kort uiteenzetten, maar begint met het oproepen en aanhoren van getuigen door de openbare aanklager. De aanklager moet de schuld van de verdachten onomstotelijk (beyond reasonable doubt) vaststellen. De verdediging krijgt de kans voor een kruisverhoor, waarop de aanklager weer de kans krijgt vragen te stellen, maar alleen als deze betrekking hebben op de kruisverhoor. Ook de rechters mogen de getuigen vragen stellen.

Wanneer de aanklager alle getuigen heeft gehoord en zijn bewijsvoering staakt, kan de verdediging twee dingen doen. Als hij vindt dat er onvoldoende is aangetoond dat zijn cliënt schuldig is, kan hij oordelen dat er spraken is van een 'no case to answer'. Mocht de rechter het hier mee eens zijn, dan wordt de verdachte of vrijgesproken of er wordt een 'not proven' uitgesproken. Ook voor delen van de aanklacht kan een 'no case to answer' gelden.

In het tweede geval gaat de verdediging op dezelfde manier te werk als de aanklager. Getuigen worden aangehoord en eventueel verhoord door de aanklager. De verdediging hoeft geen bewijs aan te dragen dat de onschuld van de verdachte aantoont, en ook de verdachte hoeft niet als getuige gehoord te worden.

Het proces eindigt met de closing speeches van beide partijen, waarin zij beide de zaak uiteenzetten.

De rechters gaan vervolgens in conclaaf om tot een uitspraak te komen. Volgens Schots recht zijn er drie soorten uitspraken:

- schuldig
- niet schuldig
- niet aangetoond (not proven)

Als de verdachten schuldig worden verklaard, zal de aanklager de rechter om een veroordeling vragen. Schuldig aan moord, betekent volgens het Schotse recht automatisch een levenslange gevangenisstraf. De rechter heeft tevens de mogelijkheid om een minimum aantal jaar vast te stellen, waarin de verdachten niet mogen worden vrijgelaten. De verdachten zullen in Schotland hun straf uitzitten, waarbij VN-waarnemers op hun welzijn zullen letten. De drie rechters moeten hun beslissing op papier, en met onderbouwing, kenbaar maken. Ook geldt het meerderheidsprincipe. De verdachten kunnen bij een panel van vijf, nog onbekende rechters, in beroep gaan tegen de uitspraak.

Lees ook:

Uitspraak proces Lockerbie mogelijk al volgende week
(9 januari 2001)
Het proces in Kamp Zeist tegen twee Libische verdachten van de aanslag op een Amerikaans passagiersvliegtuig boven het Schotse Lockerbie in 1988 lijkt tot een onverwacht snel einde te komen. Vandaag en morgen houden aanklager en verdediger al hun slotpleidooien, nadat de verdediging een dag eerder liet weten geen getuigen meer te willen horen.

Proces-Lockerbie gaat door
(29 november 2000)
De rechters van het Lockerbie-proces in Kamp Zeist hebben vanmorgen een tussentijds verzoek om verdachte Al-Amin Khalifa Fhima te ontslaan van rechtsvervolging afgewezen.

Eerste fase Lockerbieproces klaar
(21 november 2000)
De aanklagers in het Lockerbieproces hebben gisteren de presentatie van hun zaak tegen de twee Libische verdachten van de bomaanslag op een Amerikaans passagiersvliegtuig in december 1988 afgesloten.

Lockerbie en de Vader van de Wraak
(17 november 2000)
De Palestijnse terrorist Abu Talb werd de afgelopen week gehoord in het Lockerbieproces. Misschien heeft híj de PanAm-Boeing wel neergehaald.

Nieuw bewijs in proces Lockerbie
(25 oktober 2000)
Het Lockerbieproces tegen twee Libische verdachten in Kamp Zeist is gisteren opnieuw met een week verdaagd als gevolg van nieuwe gegevens die de afgelopen weken boven zijn gekomen.

Stergetuige Lockerbie levert geen direct bewijs
(27 september 2000)
Gisteren getuigde in Kamp Zeist een Libische dubbelspion tegen de twee verdachten van 'Lockerbie'. Maar ook hij kon geen direct verband leggen tussen hen en de bomaanslag.

Vertraging in proces Lockerbie
(29 augustus 2000)
Het Lockerbieproces heeft opnieuw vertraging opgelopen door onenigheid tussen aanklagers en verdediging over het vrijgeven van geheime CIA- telexen.

De mysterieuze klant van winkelier Gauci
(15 juli 2000)
'Malta' was deze week aan de orde op het Lockerbieproces in Kamp Zeist. De Maltese winkelier Tony Gauci herkende, min of meer, een van de Libische verdachten. Maar ook een Palestijnse terrorist blijkt in Malta te zijn geweest.

De liegende kroongetuige in het Lockerbieproces
(24 juni 2000)
De Schotse aanklager in het Lockerbieproces ontzenuwde deze week de leugens van een van zijn belangrijkste getuigen. Daardoor onderbouwde hij zijn zaak tegen de twee Libische verdachten.

Libische kledij in Schotse rechtzaal in Zeist
(3 mei 2000)
Op een voormalig militair terrein in Zeist is vanmorgen het Lockerbie-proces begonnen.

Lockerbie: elf jaar na de klap het proces
(3 mei 2000)
Ruim elf jaar nadat een Amerikaanse Boeing 747 boven het Schotse plaatsje Lockerbie tot ontploffing kwam, zijn twee verdachten vanmorgen voor de rechtbank geleid. De verdachten komen uit Libië, de rechters uit Schotland, en de locatie is in Nederland - het resultaat van uitgebreid onderzoek en politiek getouwtrek.

Uniek proces
(3 mei 2000)
Een wereldprimeur, dat is wel het woord voor de berechting van de verdachten van de bomaanslag op een Amerikaanse jumbojet elf jaar geleden boven Lockerbie die vandaag begint. Een Schotse rechtbank zetelt in het door Nederland tijdelijk overgedragen kamp Zeist om de aanklacht tegen twee verdachten met de Libische nationaliteit te behandelen. Het zal moeilijk zijn een precedent aan te wijzen voor zo'n extraterritoriaal proces.