Alleen buiten kantooruren geopend

De tippelzone in Utrecht is een succes: schoner, veiliger, relatief weinig overlast. Toch bestaat er in Heerlen huiver voor een soortgelijk initiatief.

Aranka Klomp

ZE STAAT WANKEL op hoge hakken in een plas regen. Met haar handen beschermt ze haar mascara tegen de druppels die onafgebroken uit de hemel vallen. Alleen als een auto vaart mindert, verplaatst ze haar handen naar haar zij en laat ze haar lange jas openvallen. Ze toont haar 'waar', verpakt in zwarte lingerie en jarretelkousen, maar er is weinig animo op regenachtige avonden als deze.

Kristel, zoals ze wil worden genoemd, tippelt sinds kort op de zone bij de Utrechtse Europalaan. Overal is ze geweest, zegt ze. Berlijn, Antwerpen, Arnhem, Amsterdam. Maar hier in Utrecht bevalt het haar het best. ,,Overal ben ik maar een hoer. Hier ben ik een mens. Zelfs de politie ziet mij zo. Ze groeten me als ze voorbij komen. Dan maak ik grapjes tegen ze: 'He boys, kom toch bij mama, ik vertel het echt niet door.' En dan lachen we samen.''

Kristel is niet de enige tippelaarster die naar de Europalaan kwam. Sinds de oprichting in 1986 van deze officiële tippelzone, lokten de positieve verhalen vrouwen uit alle windstreken naar de Domstad. De meisjes voelen zich veilig, doordat de politie er intensief surveilleert. Medische zorg, schone naalden, condooms en een luisterend oor zijn elke avond voorhanden in een speciale bus. Bovendien is de zone intussen zo ingeburgerd, dat protestacties die het werk van de tippelaarsters zouden kunnen verhinderen, niet voorkomen.

De tippelzone is volgens zowel hulpverleners als omliggende bedrijven een succes te noemen. Doordat de tippelzone op een bedrijventerrein is geplaatst, hebben relatief weinig mensen last van de broodwinning van de tientallen tippelaarsters. Hun activiteiten beginnen om zeven uur 'savonds, wanneer de meeste kantoren hun deuren al hebben gesloten, en eindigen uiterlijk om twee uur 'snachts. Het gebied heeft door de nadrukkelijke aanwezigheid van de politie bovendien een van de laagste criminaliteitscijfers van de stad, wat protesten van omliggende bedrijven al snel deed verstommen.

,,Natuurlijk dacht ook ik in het begin: kan dat niet in de voortuin van iemand anders'', zegt Erwin Bos, 'teamleider beheer' bij het aan de tippelzone gelegen distributiecentrum van V&D. ,,Maar ik kijk naar het belang voor mijn stad. Toen de meisjes nog in het centrum liepen, was dat een doffe ellende. Er was veel overlast en als de politie ze van de ene plek wegjoeg, gingen ze een andere wijk in. Ik vind: laat ze hier in godsnaam staan.'' Overdag zullen bezoekers van de kantoren en bedrijven aan de Europalaan nauwelijks een vermoeden hebben van de nachtelijke bedrijvigheid. Bos: ,,Je vindt hoogstens wat blikjes en rotzooi op straat, maar daar liggen we niet wakker van.''

De officiële tippelzone in Utrecht heeft volgens insiders de beste reputatie. Ook Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Groningen, Nijmegen en Arnhem hebben een officiële tippelzone. Maar plannen hiervoor in Heerlen stuiten op weerstand.

In deze stad kunnen de medewerkers van circa zestig bedrijven de slaap nog maar moeilijk vatten. Op bedrijventerrein De Beitel wil de Zuid-Limburgse gemeente het Utrechtse voorbeeld volgen. In februari 2000 moeten er voor naar schatting 85 prostituees en hun klanten een rotonde en een terrein met afwerkplaatsen zijn aangelegd.

De overwegend internationaal georiënteerde bedrijven op het terrein zijn, desnoods door middel van juridische stappen, vast van plan de komst van de tippelzone tegen te houden. ,,Wij vechten voor ons bedrijfsimago'', zegt een Heerlense werknemer die anoniem wil blijven. ,,In het uiterste geval letterlijk. Het kan me niet schelen hoe leuk en aardig het in Utrecht allemaal gaat. Laten ze die hele boel hier maar aanleggen, maar dan zullen we nog wel eens zien of er daadwerkelijk één hoer de kans krijgt zaken te doen. Daar steken we eigenhandig een stokje voor.''

Het is een groot contrast met de houding van de meeste bedrijven aan de Utrechtse Europalaan. Op het feest ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de zone in 1996 proostten bedrijfsleiders in driedelig grijs, agenten in vol ornaat en schaarsgeklede prostituees gezamenlijk op de goede samenwerking. Zelfs minister Borst (Volksgezondheid) mengde zich in het kleurrijke gezelschap in de feesttent die de nabijgelegen Praxis ter beschikking had gesteld. Ze sprak haar lof uit: ,,Dit is een van de weinige plekken in Nederland waar straatprostituees veilig kunnen werken.''

De veiligheid van de vrouwen wordt niet alleen bepaald door de aanwezigheid van de politie. Ze hebben veertien afwerkplaatsen voor automobilisten en één voor (motor)fietsers tot hun beschikking op een terrein dat op ongeveer een kilometer afstand van de tippelzone ligt. De afwerkplaatsen zijn van elkaar gescheiden door betonnen schuttingen en worden dagelijks schoongemaakt. Volgens Kristel zou je wel ,,helemaal kierewiet'' zijn om nog met een klant naar een afgelegen, donkere parkeerplaats te gaan. ,,Zoals het hier in Utrecht is geregeld, is fantastisch. Ik heb in Berlijn wel eens een mes tussen mijn ribben gehad van een klant. Stond ik daar bloedend ergens in een steeg. Op de afwerkplek hoef je maar een keer goed te gillen, en de meiden uit de andere auto's staan op het autoportier te bonzen.''

De medische controle bij de vaste tippelzone is evenmin overbodig, want het oplopen van een geslachtsziekte is volgens Kristel ,,net zo gemakkelijk als een pak melk halen bij de Super''. Bovendien is een groot deel van de meisjes drugsverslaafde. Van half negen 'savonds tot half twee 'snachts kunnen de tippelaarsters terecht in de bus van het HAP (Huiskamer Aanloop Prostituees), voor een douche, condooms, medisch advies, het ruilen van spuiten of een praatje. Ook zijn er artikelen te koop zoals make-up, doorwerktampons en panty's. De 'huiskamerbus' heeft als groot voordeel dat hij mobiel is en buiten de tippeluren uit het straatbeeld én het gezichtsveld van bezoekers van de bedrijven verdwijnt.

,,Die bus is een veilig thuis eigenlijk'', zegt Kristel, terwijl ze haar borsten iets omhoogtrekt uit haar zwarte bh. ,,Stel dat ik drugs zou gebruiken... stel. Dan is die bus een uitkomst. In Amsterdam spoot iedereen met gebruikte naalden. Je zou wel gek zijn om een klant te laten lopen omdat je helemaal naar een omruilpunt moet. Hier is dat veel gemakkelijker. En de artsen in de bus helpen je gratis. Ze oordelen ook niet over je. Ik heb dat nog nooit ergens meegemaakt.''

Een groepje van drie auto's rijdt langzaam de baan op. Geconcentreerd trekt Kristel tussen haar lange nagels een jarretelkous recht. Wanneer er een Opel stopt, werpt ze een korte blik op de chauffeur en fluistert: da's een aftrekkertje, ben zo terug. Daarna neem ik koffiepauze. Gezellig.''