ANNA VISSER
Aan de vooravond van zijn 65- ste verjaardag liet mr. J.L. Heldring zich interviewen door het dagblad Trouw. Tijdens het interview kwam het moment ter sprake waarop hij zich bewust werd geen liberaal maar conservatief te zijn: dat was in 1974, toen hem werd gevraagd om voor het tijdschrift Liberaal Reveil zijn liberale gedachtegoed onder woorden te brengen.

Het kwam er niet van: "Denkend over zijn bijdrage, was hij tot de conclusie gekomen dat hij geen liberaal maar een conservatief was", aldus Trouw. En dat was meer een kwestie van 'intellectuele zuiverheid' dan een 'politieke keuze', zei Heldring, die zijn geloof bevestigd zag "dat veranderingen, ook als ze niet radicaal zijn, ongewenste consequenties kunnen hebben" en dat "de emancipatie de geestelijke weerbaarheid niet heeft bevorderd."

Dat zal Cisca Dresselhuys, hoofdredactrice van het feministische maanblad Opzij, niet met hem eens zijn. "Als de emancipatie er niet was geweest, zou ik een hele rare vrouw geweest zijn. Zo'n dorpsgek", zegt ze in een mooi interview met Elsevier. Wel heeft ook zij ongewenste consequenties van veranderingen gezien: "Er zijn inderdaad talloze relaties stukgelopen bij de tweede feministische golf. (...) Er zijn dingen gebeurd die heel naar waren, maar ik weet nog steeds niet of ze te voorkomen waren. Vrouwen voor wie opeens de vrijheid gloorde, kon je toen niet vragen: doe het voorzichtig, probeer je man mee te krijgen. Zo gaat het niet."

Maar dat had wél gemoeten, menen conservatieve denkers die zich de laatste tijd in de media roeren. De ontwikkelingen in de jaren zestig en het links-liberale denken hebben volgens hen de moraal grote schade toegebracht. Volgens Thomas von der Dunk valt op deze overtuiging wel wat af te dingen: "Het (...) jarenlang gepropageerde materialistische prestatiedenken, waarin het geld verdienen in het harde bedrijfsleven tot de norm werd verheven en alle sociale beroepsoefenaren als improductieve parasieten werden gediskwalificeerd, heeft de gemeenschapszin veel meer ondermijnd dan een paar wilde seksuele capriolen in radicale studentencommunnes (...)", schrijft hij in VN. Hij snapt niet waarom de Britse Conservatieven als lichtend voorbeeld worden genoemd: " Zelden is een samenleving zo ontwricht als in Engeland na zeven jaren Tory's aan de macht." Volgens HP/De Tijd "wil het moderne conservatisme de wereld niet verbeteren door wederzijds begrip, het goede voorbeeld en het aan elkaar stellen van beredeneerde eisen, maar door een autoriteit opgelegd, op angst gebaseerd conformisme. Daaruit moeten dan verantwoordelijkheidsgevoel, zelfbeheersing en mededogen voortkomen", terwijl "zo'n op angst en autoriteit berustende moraal slechts verloochening van en verraad aan je naaste voortbrengt (...)."

Verraad is misschien een groot woord, maar dat minister Borst wel erg creatief met de feiten omgaat, staat voor psycholoog Jan Snel vast. Hij bestudeert de positieve effecten van genotmiddelen. Matige rokers en drinkers kunnen hun hart ophalen bij wat hij in HP/De Tijd zegt: "Nicotine is een cognitieve versterker. Als je het even niet meer weet, zou een sigaretje heel goed kunnen helpen." Over cholestorol: "Het goede cholestorol is hoger bij de matige alcoholgebruiker dan bij de niet-gebruikers. Kijk, minister Borst had ook kunnen zeggen: als u drie glazen wijn per dag drinkt, verlaagt dat uw slechte cholesterolgehalte." Aangezien het tv-programma Buitenhof steeds meer lijkt op zendtijd voor politieke partijen, valt te vrezen dat een man als Jan Snel nimmer het zondagochtendhumeur mag opkrikken.

Martin van Amerongen is vrijwel altijd goed voor het humeur - nu ook weer met zijn achttien stellingen over het conservatisme in De Groene Amsterdammer. De laatste luidt: "De enige, echte principiële conservatief in Nederland is en blijft vooralsnog mr. J.L. Heldring." Die is het dan ook aan zijn stand verplicht zich, met gevoel voor intellectuele zuiverheid, te mengen in het conservatisme- debat.

Eerder verschenen in deze rubriek:

Het belang van feiten
(15 februari 2001)
Misse missies
(8 februari 2001)
Weg met de gedogers
(1 februari 2001)
Wijsheid komt niet met de jaren
(25 januari 2001)
Hoed ons voor de bangeriken
(18 januari 2001)
Vriendelijke mannen
(11 januari 2001)
Marcel en Mieke
(4 januari 2001)

Eerder verschenen artikelen in het archief.